- Yazar Biyografisi (TEİS)
Şâhidî, Muğlalı İbrahim Dede - Madde Yazarı: Doç. Dr. Çetin Kaska
- Eser Yazılış Tarihi:?/?
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:16. Yüzyıl
- Dili:Farsça
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Mesnevi
- Yayın Tarihi:06/06/2022
IŞK-NÂME (ŞÂHİDÎ)
tasavvufî mesneviŞâhidî, Muğlalı İbrahim Dede (d. 875/1440 - ö. 957/1550)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Şâhidî’nin mesnevi nazım şekliyle yazdığı, 94 beyitlik Farsça tasavvufî eseri. Işknâme, fâ’ilâtün mefâ’îlün fa’lün vezniyle yazılmıştır. Bazı yazma nüshalarda Işk-nâme'nin Mevlânâ veya Sultan Veled’e ait olduğu ifade edilmiş olmasına rağmen Abdülbaki Gölpınarlı eserin Mevlânâ veya Sultan Veled’e ait olmadığını, eserin dil ve üslubunun gevşek ve zayıf olduğunu ve bu sebeple Şâhidî’ye ait olduğunu beyan etmiştir (Gölpınarlı 1983: 140).
Bu manzum eserde ilahi aşk ve ilahi aşkın özellikleri zikredilmiştir. Müellif aşkı ve aşkın niteliklerini açıklarken Kur’ân ayetlerinden, peygamber kıssalarından ve büyük mutasavvıfların sözlerinden istifade etmiştir. Işk-nâme'de Hz. Ali’nin Zülfikâr’ına, Hz. Davud’un Zebur’una, gerçek hac ve zekâta benzetilen aşkın her nebi ve velinin amacı olduğu söylenmiştir. Müellife göre aşk Hz. Musa’nın dostu, Hz. Süleyman’ın gönül dağı, Kafdağı’nın Simurg'u, Hz. Eyüb’ün derdinin sırrı, Hz. Yakub’un hüznü, Hz. İbrahim’in selsebil çeşmesi, Kur’ân-ı Kerîm’in manası, Hz. Âdem’in çamurunun mayası, her şeyin varoluş sebebi, her şeyin merkezi, âb-ı hayatın kendisidir. Eserde Hallâc-ı Mansûr, Cüneyd-i Bağdâdî, Bâyezid-i Bistâmî, Gazneli Mahmud, İyâz, Hz. Havva gibi adlar yâd edilerek onların aşklarına değinilmiştir. Ayrıca aşkın İslam’ın ihsanı, imanın nuru, ilimlerin kapısı, âşıkların can dostu, Allah’ın sırrı, nebilerin miracı, evliyaların giysisi, insanların rehberi, sırların mahzeni, bütün irfanın delili, dünya kuşunun avcısı, ebedî bir perde, Allah’ın zatı ve sıfatı, hem başlangıç hem son olduğu beyan edilmiştir (Topçu 2009: 58-62).
Konya Mevlâna Müzesi İhtisas Kütüphanesi (nr.002179), Süleymaniye Kütüphanesi Nuru Osmaniye Koleksiyonu (nr. 005008), Süleymaniye Kütüphanesi Şehit Ali Paşa Koleksiyonu (nr. 002850), Millî Kütüphane (nr. 06 Mil Yz A 3996), Konya Bölge Yazma Eserler Kütüphanesi (nr. 353)'nde nüshaları bulunan Işk-nâme, 1305/1887 yılında İstanbul’da Mihran Matbaası’nda Şerh-i Işknâme-i Hazreti Bahaüddün Veled adıyla yayımlanmıştır. Eserde müellif olarak Sultan Veled gösterilmiştir (Ateş 1968: 118). Eser üzerine Mürşide Topçu tarafından yüksek lisans tez çalışması yapılmıştır (2009).
Şairin biyografisi için bk. "Şâhidî, Muğlalı İbrahim Dede". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/sahidi-muglali-ibrahim-dede
Eserden Örnekler
Kaynakça
Ateş, Ahmet (1968). İstanbul Kütüphanelerinde Bulunan Farsça Manzûm Eserler. İstanbul: MEB Yay.
Gölpınarlı, Abdülbaki (1983). Mevlânâ’dan Sonra Mevlevîlik. İstanbul: İnkılap ve Aka Kitabevleri.
Kaska, Çetin (2021). “Türk Edebiyatında Mevlânâ, Mesnevî ve Mevlevîlik Hakkında Farsça Yazılan Eserler.” Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi 8/1: 1-31.
Şimşekler, Nuri (1998). Şâhidî İbrâhîm Dede’nin Gülşen-i Esrâr’ı Tenkitli Metin-Tahlil. Doktora Tezi. Konya: Selçuklu Üniversitesi.
Topçu, Mürşide (2009). Işknâme, Tırâşnâme, Risâle-i Âfâk u Enfus. Yüksek Lisans Tezi. Konya: Selçuklu Üniversitesi.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | DÎVÂN (ŞÂHİDÎ) | Şâhidî, Muğlalı İbrahim Dede | Doç. Dr. Nilüfer Tanç |
Görüntüle | ||
2 | MEVLİD (ŞÂHİDÎ) | Şâhidî, Muğlalı İbrahim Dede | Dr. Öğr. Üyesi Rabia Doğru |
Görüntüle | ||
3 | RİSÂLE-İ ÂFÂK U ENFÛS (ŞÂHİDÎ) | Şâhidî, Muğlalı İbrahim Dede | Doç. Dr. Çetin Kaska |
Görüntüle | ||
4 | TIRÂŞ-NÂME (ŞÂHİDÎ) | Şâhidî, Muğlalı İbrahim Dede | Doç. Dr. Çetin Kaska |
Görüntüle | ||
5 | TUHFE-İ ŞÂHİDÎ (ŞÂHİDÎ) | Şâhidî, Muğlalı İbrahim Dede | Doç. Dr. Nilüfer Tanç |
Görüntüle | ||
6 | FARSÇA DÎVÂN (ŞÂHİDÎ) | Şâhidî, Muğlalı İbrahim Dede | Araş. Gör. Ayşegül Akdemir |
Görüntüle | ||
7 | GÜLŞEN-İ TEVHÎD (ŞÂHİDÎ) | Şâhidî, Muğlalı İbrahim Dede | Doç. Dr. Nilüfer Tanç |
Görüntüle | ||
8 | GÜLİSTÂN ŞERHİ (ŞÂHİDÎ) | Şâhidî, Muğlalı İbrahim Dede | Dr. Bilal Güzel |
Görüntüle | ||
9 | GÜLŞEN-İ VAHDET (ŞÂHİDÎ) | Şâhidî, Muğlalı İbrahim Dede | Doç. Dr. Nilüfer Tanç |
Görüntüle | ||
10 | GÜLŞEN-İ İRFÂN (ŞÂHİDÎ) | Şâhidî, Muğlalı İbrahim Dede | Araş. Gör. Murat ASLAN |
Görüntüle | ||
11 | DÎVÂN (CA’FER) | Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi | Dr. Fatma Meliha Şen |
Görüntüle | ||
12 | MÜNŞE’ÂT (CA’FER) | Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi | Dr. Fatma Meliha Şen |
Görüntüle | ||
13 | TERCEME-İ CÂMEŞÛY-NÂME (FİRDEVSÎ) | Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî | Dr. Öğr. Üyesi Ozan Kolbaş |
Görüntüle | ||
14 | KİTÂB-I TÂLİ'-İ MEVLÛD / TÂLİ’-İ MEVLÛD-İ KEBÎR (FİRDEVSÎ) | Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî | Doç. Dr. Himmet BÜKE |
Görüntüle | ||
15 | HEŞT BİHİŞT / KİTÂBÜ’S-SIFÂTİ’S-SEMÂNİYYE FÎ ZİKRİ’L-KAYÂSIRETİ’L-OSMÂNİYYE (İDRÎS) | İdrîs, İdrîs-i Bitlîsî | Doç. Dr. ADNAN OKTAY |
Görüntüle | ||
16 | ŞERH-İ MESNEVÎ-İ MA’NEVÎ (İDRÎS) | İdrîs, İdrîs-i Bitlisî | Doç. Dr. ADNAN OKTAY |
Görüntüle | ||
17 | ŞEHRENGÎZ DER-MEDH-İ CÜVÂNÂN-I EDİRNE / ŞEHRENGÎZ-İ EDİRNE (MESÎHÎ) | Mesîhî, Îsâ | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
18 | DÎVÂN (ŞÂMÎ) | Şâmî, Şâmlıoğlu Mustafâ Bey | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
19 | HEFT PEYKER (ABDÎ) | Abdî | Dr. Öğr. Üyesi ASLI AYTAÇ |
Görüntüle | ||
20 | CEMŞÎD Ü HURŞÎD (ABDÎ) | Abdî | Prof. Dr. Adnan Ince |
Görüntüle |