İRŞÂD (KERÎMÎ)
tasavvufi mevlid
Kerîmî, Abdülkerîm (d. ? - ö. ?)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Kerîmî’nin, Hz. Muhammed'in doğumunu konu edinen eseri. Kerîmî'nin İrşâd adlı mesnevisi, hezec bahrinin "mefâ'îlün mefâ'îlün fe'ûlün" vezni ile yazılmış olup 558 beyittir. Şair, adını şu beyitte söylemektedir: Vasiyyetdür du'âdan yâd idesiz / Kerîmîyi gamından şâd idesiz (539. beyit, Aslan 2009: 76). Eserinin adı ise İrşâd'dır: Hidâyet bulmaga ashâb u evlâd / Konıldı bu kitâbun adı İrşâd (84. beyit, Aslan 2009: 34). Eserin telif tarihi 537. beyitte belirtilmiştir: Çü didüm mevlid-i nazm-ı Muhammed / Dile târîh geldi hayr-ı Ahmed (Aslan 2009: 76). "Hayr-ı Ahmed" terkibi ebcedle hesap edildiğinde 863/1458 tarihi ortaya çıkmaktadır.

Kerîmî, İrşâd’da peygamberin sadece doğumunu tasavvuf çerçevesinde ele almaktadır. Manzume, Süleymân Çelebi ve Ârif’in mevlidinden (telifi: 1438) sonra yazılmış olmakla birlikte şimdiki bilgilerimize göre konuyu ele alışı bakımından Türk edebiyatındaki ilk örnektir denebilir (Aslan 2009: 21). Eserde peygamberin manevi mevlidi, ilahi mertebelere ve hazarât-ı hamsa göre açıklanmaktadır.

İrşâd’ın Beyazıt Devlet Kütüphanesi, Veliyüddin Efendi, Nu. 1693; Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Kütüphanesi, İ. Saib-I, Nu. 4574; Köprülü Kütüphanesi, Fazıl Ahmed Paşa, Nu. 1620/1; Süleymaniye Kütüphanesi, Esad Efendi, Nu. 3723 ve Yapı Kredi Sermet Çifter Kütüphanesi, Nu. 216 olmak üzere beş nüshası bilinmektedir. Eser, Üzeyir Aslan tarafından yayımlanmıştır (2009).

Şairin biyografisi için bk. “Kerîmî”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/kerimi-abdulkerim

Eserden Örnekler


Beyân-ı Mevlid-i Rûhî Der-Hazret-i Ervâh

Gel iy aklun ıkâlını açanlar

Kalemdin nokta vü harfi seçenler


Gönül levhinde esrârı yazanlar

Ma'ânî bahrı içinde yüzenler


Mecâz ile hakîkat derk idenler

Kinâyet nüktesini berk idenler


Tenezzül aslı dinilsün işidün

Tedellî rabtını bilüp iş idün


Kelâm-ı hazret-i ervâhı dinlen

Resûlün mevlidi fethini anlan


Kaçan kim sırr-ı ilm-i zât ü esmâ

Bilindi vü bulında gayb ü ihmâ


Ne gayb ol âlem-i envâr-ı mutlak

Ne mutlak vahdet-i a'yân-ı muğlak


Görindi çünki mir'ât-ı ademden

Mahabbet birle esrâr-ı kıdemden


Çü akl ü nefs-i küllî oldı zâhir

Belürdi zât-ı esmâya mezâhir


Nedür ol akl-ı kül rûh-ı Muhammed

Nedür ol nefs-i kül ervâh-ı Ahmed (Aslan 2009: 45-47)

Kaynakça


Aslan, Üzeyir (2009). “Fetihten Sonra Yazılmış Türkçe İlk Mevlid-i Manevi: Kerîmî’nin İrşâd’ı”. Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, (2): 19-80.

Çağmar, M. Edip (2004). Edebi Açıdan Arapça Mevlidler. Ankara: İlahiyat Yay.

Pekolcay, Necla (1993). Mevlid. Ankara: TDK Yay.

Timurtaş, F. Kadri (1972). Süleyman Çelebi, Mevlid, Vesîletü’n-Necât. İstanbul: MEB Yay.

Atıf Bilgileri


Aslan, Üzeyir. "İRŞÂD (KERÎMÎ)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/irsad-kerimi. [Erişim Tarihi: 09 Ocak 2025].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 CÂMASB-NÂME (ABDÎ) Abdî, Mûsâ Prof. Dr. Müjgân Çakır
Görüntüle
2 TERCÜME-İ KASÎDE-İ BÜRDE (ABDURRAHÎM) Abdurrahîm, Abdurrahîm Karahisârî, Şeyh Abdurrahîm Karahisârî, Abdurrahîmu’l-Karahisârî, Abdurrahîm Sultân, Abdurrahîm Mısırlı-zâde, Mısırlı-zâde, Mısrîoğlu, Mısrî Sultân Doç. Dr. Bünyamin Ayçiçeği
Görüntüle
3 RİSÂLE Fİ’L-MEBDE’İ VE’L-MA’ÂD (ABDURRAHÎM) Abdurrahîm, Abdurrahîm Karahisârî, Şeyh Abdurrahîm Karahisârî, Abdurrahîmu’l-Karahisârî, Abdurrahîm Sultân, Abdurrahîm Mısırlı-zâde, Mısırlı-zâde, Mısrîoğlu, Mısrî Sultân Öğretmen Ece Ceylan
Görüntüle
4 NEKÂVETÜ’L-EDVÂR (HÂCE ABDÜLAZÎZ) Abdülazîz, Abdülkâdir-zâde, Hâce Abdülazîz, Usta Abdülazîz Doç. Dr. Recep Uslu
Görüntüle
5 DÎVÂN (ADLÎ) Adlî, Sultân Bâyezîd-i Velî bin Fâtih Sultân Mehmed Prof. Dr. YAVUZ BAYRAM
Görüntüle
6 DÎVÂN-I TÜRKÎ (ADNÎ) Adnî, Mahmûd Paşa Dr. Öğr. Üyesi Hulusi Eren
Görüntüle
7 DÎVÂN-I FÂRİSÎ (ADNÎ) Adnî, Mahmûd Paşa Dr. Öğr. Üyesi Hulusi Eren
Görüntüle
8 DÎVÂN (ÂFİTÂBÎ) Âfitâbî Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
9 DÎVÂN (ÂHÎ) Âhî, Benli Hasan, Dilsiz Dânişmend Doç. Dr. Osman Kufacı
Görüntüle
10 HÜSREV Ü ŞÎRÎN (ÂHÎ) Âhî, Benli Hasan, Dilsiz Dânişmend Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal
Görüntüle