- Yazar Biyografisi (TEİS)
Kerîmî, Abdülkerîm - Madde Yazarı: Prof. Dr. Üzeyir Aslan
- Eser Yazılış Tarihi:863/1458
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:Başlangıç-15. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Mevlid
- Yayın Tarihi:15/01/2022
İRŞÂD (KERÎMÎ)
tasavvufi mevlidKerîmî, Abdülkerîm (d. ? - ö. ?)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Kerîmî’nin, Hz. Muhammed'in doğumunu konu edinen eseri. Kerîmî'nin İrşâd adlı mesnevisi, hezec bahrinin "mefâ'îlün mefâ'îlün fe'ûlün" vezni ile yazılmış olup 558 beyittir. Şair, adını şu beyitte söylemektedir: Vasiyyetdür du'âdan yâd idesiz / Kerîmîyi gamından şâd idesiz (539. beyit, Aslan 2009: 76). Eserinin adı ise İrşâd'dır: Hidâyet bulmaga ashâb u evlâd / Konıldı bu kitâbun adı İrşâd (84. beyit, Aslan 2009: 34). Eserin telif tarihi 537. beyitte belirtilmiştir: Çü didüm mevlid-i nazm-ı Muhammed / Dile târîh geldi hayr-ı Ahmed (Aslan 2009: 76). "Hayr-ı Ahmed" terkibi ebcedle hesap edildiğinde 863/1458 tarihi ortaya çıkmaktadır.
Kerîmî, İrşâd’da peygamberin sadece doğumunu tasavvuf çerçevesinde ele almaktadır. Manzume, Süleymân Çelebi ve Ârif’in mevlidinden (telifi: 1438) sonra yazılmış olmakla birlikte şimdiki bilgilerimize göre konuyu ele alışı bakımından Türk edebiyatındaki ilk örnektir denebilir (Aslan 2009: 21). Eserde peygamberin manevi mevlidi, ilahi mertebelere ve hazarât-ı hamsa göre açıklanmaktadır.
İrşâd’ın Beyazıt Devlet Kütüphanesi, Veliyüddin Efendi, Nu. 1693; Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Kütüphanesi, İ. Saib-I, Nu. 4574; Köprülü Kütüphanesi, Fazıl Ahmed Paşa, Nu. 1620/1; Süleymaniye Kütüphanesi, Esad Efendi, Nu. 3723 ve Yapı Kredi Sermet Çifter Kütüphanesi, Nu. 216 olmak üzere beş nüshası bilinmektedir. Eser, Üzeyir Aslan tarafından yayımlanmıştır (2009).
Şairin biyografisi için bk. “Kerîmî”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/kerimi-abdulkerim
Eserden Örnekler
Beyân-ı Mevlid-i Rûhî Der-Hazret-i Ervâh
Gel iy aklun ıkâlını açanlar
Kalemdin nokta vü harfi seçenler
Gönül levhinde esrârı yazanlar
Ma'ânî bahrı içinde yüzenler
Mecâz ile hakîkat derk idenler
Kinâyet nüktesini berk idenler
Tenezzül aslı dinilsün işidün
Tedellî rabtını bilüp iş idün
Kelâm-ı hazret-i ervâhı dinlen
Resûlün mevlidi fethini anlan
Kaçan kim sırr-ı ilm-i zât ü esmâ
Bilindi vü bulında gayb ü ihmâ
Ne gayb ol âlem-i envâr-ı mutlak
Ne mutlak vahdet-i a'yân-ı muğlak
Görindi çünki mir'ât-ı ademden
Mahabbet birle esrâr-ı kıdemden
Çü akl ü nefs-i küllî oldı zâhir
Belürdi zât-ı esmâya mezâhir
Nedür ol akl-ı kül rûh-ı Muhammed
Nedür ol nefs-i kül ervâh-ı Ahmed (Aslan 2009: 45-47)
Kaynakça
Aslan, Üzeyir (2009). “Fetihten Sonra Yazılmış Türkçe İlk Mevlid-i Manevi: Kerîmî’nin İrşâd’ı”. Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, (2): 19-80.
Çağmar, M. Edip (2004). Edebi Açıdan Arapça Mevlidler. Ankara: İlahiyat Yay.
Pekolcay, Necla (1993). Mevlid. Ankara: TDK Yay.
Timurtaş, F. Kadri (1972). Süleyman Çelebi, Mevlid, Vesîletü’n-Necât. İstanbul: MEB Yay.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | CÂMASB-NÂME (ABDÎ) | Abdî, Mûsâ | Prof. Dr. Müjgân Çakır |
Görüntüle | ||
2 | TERCÜME-İ KASÎDE-İ BÜRDE (ABDURRAHÎM) | Abdurrahîm, Abdurrahîm Karahisârî, Şeyh Abdurrahîm Karahisârî, Abdurrahîmu’l-Karahisârî, Abdurrahîm Sultân, Abdurrahîm Mısırlı-zâde, Mısırlı-zâde, Mısrîoğlu, Mısrî Sultân | Doç. Dr. Bünyamin Ayçiçeği |
Görüntüle | ||
3 | RİSÂLE Fİ’L-MEBDE’İ VE’L-MA’ÂD (ABDURRAHÎM) | Abdurrahîm, Abdurrahîm Karahisârî, Şeyh Abdurrahîm Karahisârî, Abdurrahîmu’l-Karahisârî, Abdurrahîm Sultân, Abdurrahîm Mısırlı-zâde, Mısırlı-zâde, Mısrîoğlu, Mısrî Sultân | Öğretmen Ece Ceylan |
Görüntüle | ||
4 | NEKÂVETÜ’L-EDVÂR (HÂCE ABDÜLAZÎZ) | Abdülazîz, Abdülkâdir-zâde, Hâce Abdülazîz, Usta Abdülazîz | Doç. Dr. Recep Uslu |
Görüntüle | ||
5 | DÎVÂN (ADLÎ) | Adlî, Sultân Bâyezîd-i Velî bin Fâtih Sultân Mehmed | Prof. Dr. YAVUZ BAYRAM |
Görüntüle | ||
6 | DÎVÂN-I TÜRKÎ (ADNÎ) | Adnî, Mahmûd Paşa | Dr. Öğr. Üyesi Hulusi Eren |
Görüntüle | ||
7 | DÎVÂN-I FÂRİSÎ (ADNÎ) | Adnî, Mahmûd Paşa | Dr. Öğr. Üyesi Hulusi Eren |
Görüntüle | ||
8 | DÎVÂN (ÂFİTÂBÎ) | Âfitâbî | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
9 | DÎVÂN (ÂHÎ) | Âhî, Benli Hasan, Dilsiz Dânişmend | Doç. Dr. Osman Kufacı |
Görüntüle | ||
10 | HÜSREV Ü ŞÎRÎN (ÂHÎ) | Âhî, Benli Hasan, Dilsiz Dânişmend | Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal |
Görüntüle |