İNTİBÂH-I KALB (GİRİDÎ AHMET MUHTAR)
şiir
Giritli Ahmed Muhtar Efendi (d. 1264/1847 - ö. 1328/1910)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Giritli Ahmed Muhtar Efendi’nin kaside nazım şekli ile kaleme aldığı nasihat-nâme manzumesi. Eserin ilk 20 beyti tevhîd türünde yazılmıştır. Bundan sonra eserde 7 başlık yer almaktadır. Buna göre bölüm başlıkları ve beyit aralıkları şöyledir: 21-39. beyitler “İstiʻcâl-i Saʻy ü Amel ve Encâm-ı Batâlet ü Kesel”; 40-45. beyitler “Müdâfaʻa-i Nefs ü Hevâ”; 46-55. beyitler “Mesel-i Vefku’l-Mahal”; 56-73. beyitler Îzâh-ı Hakîkat”; 74-90. beyitler “Vücûb-ı Tevessül-i bi-Muhabbet-i Fahr-ı Rüsül Salla’llâhu Aleyhi ve Sellem”; 91-102. beyitler “Vücûb-ı Tevhîd-i Hallâk ve Muktezâ-yı Mehâsin-i Ahlâk”; 103-108. beyitler “Hâtime-i Makâl” (Ahmed Muhtar 1312: 37-53; Kayaokay 2021: 38).

108 beyitten oluşan eser, aruzun "mefûlü mefâîlü mefâîlü feûlün" kalıbı ile yazılmıştır. Eserin ilk baskısının kapağında “Şükr-nâme” başlıklı bir kıta yer almaktadır (Ahmed Muhtar yty.: 1). Şiirde nefis, akıl, kalp, aşk, iman ve hakikat gibi konular hikemî bir üslupla nasihat-nâme türünde anlatılmıştır (Kayaokay 2021: 38). Eserin ne zaman yazıldığı bilinmemektedir. Zira Prof. Dr. Fuat Sezgin Kütüphanesi Seyfettin Özege Koleksiyonu’nda 3 ayrı baskısı mevcuttur. İlk baskı tarihsiz olup İntibâh-ı Kalb adı ile yayımlanmıştır. Seyfettin Özege Koleksiyonu’nda bu baskıdan iki adet olup 6483 SÖ 0113915; 6483 SÖ 0113916’da kayıtlıdır. İkinci baskı İstimdâd başlığı ile 1304/1886-1887 yılında İstanbul Matbaa-i Cerîde-i Askeriyye’de yayımlanmıştır. Eserin başlığı her ne kadar İstimdâd ise de İntibâh-ı Kalb ile birlikte neşredilmiştir. Seyfettin Özege Koleksiyonu’nda bu baskıdan üç adet olup 6653 SÖ 1304; 1887; T811.219 G565i H1304; 23244 SÖ 1304; 1887 numarada kayıtlıdır. Üçüncü baskı 1312/1894-1895 tarihli olup İstanbul Mahmud Bey Matbaası’nda İstimdâd ve İntibâh-ı Kalb adı ile yayımlanmıştır. Seyfettin Özege Koleksiyonu’nda bu baskıdan beş adet olup bunlar 42373 NE 1895 1312; 42374 NE 1895 1312; 6654 SÖ 1312; 1895; 6654 SÖ 1312; 1895; MK 546 SÖ 1312 numarada kayıtlıdır.

Eser sahibinin biyografisi için bk. “Muhtâr, Ahmed Muhtâr Efendi”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/muhtar-ahmed-muhtar-efendi 

Eserden Örnekler


Bu nazma nazar-bâz olan ehl-i dil ü dâniş

Zann eylemesün âleme nush eylerim icrâ


Hep nefs-i siyeh-rûyum içündür bu nesâyih

Öz nefsimi ednâ bilürüm özgeyi aʻlâ


Makbûl-i İlâhî olacak bir amelim yok

Meşmûl-i hevâ vü hevesim ez-ser ü tâ-pâ


Âşüfte ser-i şevk-i günâh olmadadır hep

Islâh-pezîr olmadı gitdi dil-i şeydâ


Ammâ yine nevmîd olamam lütf-ı Hüdâ’dan

Her şey-i muhît oldiğiçün rahmet-i Mevlâ


Dil-beste isen maʻrifet-i nefsine

Muhtâr İhlâs ile kıl kulluğını her nefes îfâ (Ahmed Muhtar 1312: 52-53).

Kaynakça


Erkân-ı Harbiye-i Umûmiye Dâiresi Başkâtibi Ahmed Muhtar (yty).İntibâh-ı Kalb. yyy.

Mektûbî-i Seraskerî Ahmed Muhtar (1312). İstimdâd ve İntibâh-ı Kalb. İstanbul: Mahmud Bey Matbaası.

Kayaokay, İlyas (2021). Şeyhülharem Mütefekkir ve Şâir Giritli Ahmet Muhtar Hayatı Sanatı ve Manzum Eserleri İstimdâd-İntibâh-ı Kalb-Mecâl-i Fikret (İnceleme-Metin-Tıpkıbasım). Ankara: Sonçağ Akademi.

Atıf Bilgileri


Keleş, Reyhan. "İNTİBÂH-I KALB (GİRİDÎ AHMET MUHTAR)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/intibah-i-kalb-giridi-ahmet-muhtar. [Erişim Tarihi: 22 Kasım 2024].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 İSTİMDÂD (GİRİDÎ AHMET MUHTAR) Giridî Ahmed Muhtar Efendi Doç. Dr. Reyhan Keleş
Görüntüle
2 MÎZÂNÜ'L-BELÂGA (ABDURRAHMAN SÜREYYÂ) Abdurrahman Süreyyâ, Mîrdûhî-zâde Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
3 SÜNÛHÂT (ABDÜLVEHHÂB) Abdülvehhâb, Bolulu Dr. Öğr. Üyesi Adem Özbek
Görüntüle
4 BELÂGAT-I LİSÂN-I OSMÂNÎ (AHMED HAMDİ) Ahmed Hamdi, Şirvânî Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
5 LUGAT-I KÂMÛS (AHMED LÜTFÎ) Ahmed Lütfî Efendi Diğer Hamza Havuz
Görüntüle
6 LEHCE-İ OSMÂNÎ (AHMET VEFİK PAŞA) Ahmed Vefîk Paşa Diğer Hamza Havuz
Görüntüle
7 ISTILÂHÂT LÜGATİ (YENİŞEHİRLİ AVNÎ) Avnî, Yenişehirli Dr. Bihter Gürışık Köksal
Görüntüle
8 BELÂGAT-I OSMÂNİYYE (CEVDET PAŞA) Cevdet Paşa, Ahmed Cevdet Paşa, Lofçalı Prof. Dr. Mücahit Kaçar
Görüntüle
9 HADÎKATÜ'L-BEYÂN (HACI İBRÂHİM EFENDİ) Hakkı, Hacı İbrâhim Hakkı Efendi Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
10 SEFÎNETÜ’L-İNŞÂ (HÂLET) Hâlet, İbrâhim Hâlet Bey, İstanbullu Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
11 SEVDÂ-YI NİHÂN (HÂLİD) Hâlid, Yenişehirli-zâde Hâlid Eyyûb Bey Doç. Dr. Macit Balık
Görüntüle