- Yazar Biyografisi (TEİS)
Giritli Ahmed Muhtar Efendi - Madde Yazarı: Doç. Dr. Reyhan Keleş
- Eser Yazılış Tarihi:1312 (1895)
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yenileşme Dönemi Türk Edebiyatı
- Dönemi:19. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Pendname
- Yayın Tarihi:04/01/2022
İNTİBÂH-I KALB (GİRİDÎ AHMET MUHTAR)
şiirGiritli Ahmed Muhtar Efendi (d. 1264/1847 - ö. 1328/1910)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Giritli Ahmed Muhtar Efendi’nin kaside nazım şekli ile kaleme aldığı nasihat-nâme manzumesi. Eserin ilk 20 beyti tevhîd türünde yazılmıştır. Bundan sonra eserde 7 başlık yer almaktadır. Buna göre bölüm başlıkları ve beyit aralıkları şöyledir: 21-39. beyitler “İstiʻcâl-i Saʻy ü Amel ve Encâm-ı Batâlet ü Kesel”; 40-45. beyitler “Müdâfaʻa-i Nefs ü Hevâ”; 46-55. beyitler “Mesel-i Vefku’l-Mahal”; 56-73. beyitler Îzâh-ı Hakîkat”; 74-90. beyitler “Vücûb-ı Tevessül-i bi-Muhabbet-i Fahr-ı Rüsül Salla’llâhu Aleyhi ve Sellem”; 91-102. beyitler “Vücûb-ı Tevhîd-i Hallâk ve Muktezâ-yı Mehâsin-i Ahlâk”; 103-108. beyitler “Hâtime-i Makâl” (Ahmed Muhtar 1312: 37-53; Kayaokay 2021: 38).
108 beyitten oluşan eser, aruzun "mefûlü mefâîlü mefâîlü feûlün" kalıbı ile yazılmıştır. Eserin ilk baskısının kapağında “Şükr-nâme” başlıklı bir kıta yer almaktadır (Ahmed Muhtar yty.: 1). Şiirde nefis, akıl, kalp, aşk, iman ve hakikat gibi konular hikemî bir üslupla nasihat-nâme türünde anlatılmıştır (Kayaokay 2021: 38). Eserin ne zaman yazıldığı bilinmemektedir. Zira Prof. Dr. Fuat Sezgin Kütüphanesi Seyfettin Özege Koleksiyonu’nda 3 ayrı baskısı mevcuttur. İlk baskı tarihsiz olup İntibâh-ı Kalb adı ile yayımlanmıştır. Seyfettin Özege Koleksiyonu’nda bu baskıdan iki adet olup 6483 SÖ 0113915; 6483 SÖ 0113916’da kayıtlıdır. İkinci baskı İstimdâd başlığı ile 1304/1886-1887 yılında İstanbul Matbaa-i Cerîde-i Askeriyye’de yayımlanmıştır. Eserin başlığı her ne kadar İstimdâd ise de İntibâh-ı Kalb ile birlikte neşredilmiştir. Seyfettin Özege Koleksiyonu’nda bu baskıdan üç adet olup 6653 SÖ 1304; 1887; T811.219 G565i H1304; 23244 SÖ 1304; 1887 numarada kayıtlıdır. Üçüncü baskı 1312/1894-1895 tarihli olup İstanbul Mahmud Bey Matbaası’nda İstimdâd ve İntibâh-ı Kalb adı ile yayımlanmıştır. Seyfettin Özege Koleksiyonu’nda bu baskıdan beş adet olup bunlar 42373 NE 1895 1312; 42374 NE 1895 1312; 6654 SÖ 1312; 1895; 6654 SÖ 1312; 1895; MK 546 SÖ 1312 numarada kayıtlıdır.
Eser sahibinin biyografisi için bk. “Muhtâr, Ahmed Muhtâr Efendi”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/muhtar-ahmed-muhtar-efendi
Eserden Örnekler
Bu nazma nazar-bâz olan ehl-i dil ü dâniş
Zann eylemesün âleme nush eylerim icrâ
Hep nefs-i siyeh-rûyum içündür bu nesâyih
Öz nefsimi ednâ bilürüm özgeyi aʻlâ
Makbûl-i İlâhî olacak bir amelim yok
Meşmûl-i hevâ vü hevesim ez-ser ü tâ-pâ
Âşüfte ser-i şevk-i günâh olmadadır hep
Islâh-pezîr olmadı gitdi dil-i şeydâ
Ammâ yine nevmîd olamam lütf-ı Hüdâ’dan
Her şey-i muhît oldiğiçün rahmet-i Mevlâ
Dil-beste isen maʻrifet-i nefsine
Muhtâr İhlâs ile kıl kulluğını her nefes îfâ (Ahmed Muhtar 1312: 52-53).
Kaynakça
Erkân-ı Harbiye-i Umûmiye Dâiresi Başkâtibi Ahmed Muhtar (yty).İntibâh-ı Kalb. yyy.
Mektûbî-i Seraskerî Ahmed Muhtar (1312). İstimdâd ve İntibâh-ı Kalb. İstanbul: Mahmud Bey Matbaası.
Kayaokay, İlyas (2021). Şeyhülharem Mütefekkir ve Şâir Giritli Ahmet Muhtar Hayatı Sanatı ve Manzum Eserleri İstimdâd-İntibâh-ı Kalb-Mecâl-i Fikret (İnceleme-Metin-Tıpkıbasım). Ankara: Sonçağ Akademi.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | İSTİMDÂD (GİRİDÎ AHMET MUHTAR) | Giridî Ahmed Muhtar Efendi | Doç. Dr. Reyhan Keleş |
Görüntüle | ||
2 | MÎZÂNÜ'L-BELÂGA (ABDURRAHMAN SÜREYYÂ) | Abdurrahman Süreyyâ, Mîrdûhî-zâde | Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ |
Görüntüle | ||
3 | SÜNÛHÂT (ABDÜLVEHHÂB) | Abdülvehhâb, Bolulu | Dr. Öğr. Üyesi Adem Özbek |
Görüntüle | ||
4 | BELÂGAT-I LİSÂN-I OSMÂNÎ (AHMED HAMDİ) | Ahmed Hamdi, Şirvânî | Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ |
Görüntüle | ||
5 | LUGAT-I KÂMÛS (AHMED LÜTFÎ) | Ahmed Lütfî Efendi | Diğer Hamza Havuz |
Görüntüle | ||
6 | LEHCE-İ OSMÂNÎ (AHMET VEFİK PAŞA) | Ahmed Vefîk Paşa | Diğer Hamza Havuz |
Görüntüle | ||
7 | ISTILÂHÂT LÜGATİ (YENİŞEHİRLİ AVNÎ) | Avnî, Yenişehirli | Dr. Bihter Gürışık Köksal |
Görüntüle | ||
8 | BELÂGAT-I OSMÂNİYYE (CEVDET PAŞA) | Cevdet Paşa, Ahmed Cevdet Paşa, Lofçalı | Prof. Dr. Mücahit Kaçar |
Görüntüle | ||
9 | HADÎKATÜ'L-BEYÂN (HACI İBRÂHİM EFENDİ) | Hakkı, Hacı İbrâhim Hakkı Efendi | Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ |
Görüntüle | ||
10 | SEFÎNETÜ’L-İNŞÂ (HÂLET) | Hâlet, İbrâhim Hâlet Bey, İstanbullu | Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ |
Görüntüle | ||
11 | SEVDÂ-YI NİHÂN (HÂLİD) | Hâlid, Yenişehirli-zâde Hâlid Eyyûb Bey | Doç. Dr. Macit Balık |
Görüntüle |