Mehmed Tâhir Münîf tarafından yazılan aşk konulu tiyatro eseri. Eserin başına eklenen Tâhir imzalı yazar notuyla piyese İbret adının verilme sebebi açıklanır. Yazar, piyeste işlenen ibret verici konu itibarıyla eserine İbret adını uygun gördüğünü belirtir ve notun devamında eserin, başka bir ifadeyle Hak Yerini Bulur adını da çağrıştırdığını söyler.

İbret piyesi Mazlum Bey ile Gülnaz Hanım arasında yaşanan aşkı konu edinir. Piyesin başkarakteri olan Mazlum Bey, mesire yerinde gördüğü Gülnaz Hanım’a âşık olur. Bu aşkı içinde yakıcı bir sır olarak saklar. Bu sır gitgide Mazlum Bey’i sosyal hayattan soyutlar ve içine kapanık biri hâline getirir. Kendisinde ruhsal sıkıntılar baş gösterince çevresinin dikkatini çeker. Mazlum Bey’in ağabeyi olan Abdurrahman Bey, kardeşi ile Gülnaz Hanım’ı bir araya getirmek ister. Piyeste Abdurrahman Bey, piyesi yönlendirici bir konumdadır. Kardeşinin aşk sırrını ve Gülnaz Hanım’ın hislerinin doğruluğunu anlayabilmek amacıyla onları çeşitli durumlarla sınar. Abdurrahman Bey üç farklı kişilikle piyeste bulunur. Bu sayede piyesteki karakterleri imtihan eder. Kardeşinin aşk sırrını öğrenip Gülnaz Hanım’ın da hislerinin karşılıklı olduğunu anlayınca bu iki genci evlendirmek ister. Gülnaz’ın babası Ahmet Efendi, Abdurrahman Bey’e duyduğu kıskançlık duygusundan ötürü kızını onun kardeşine vermeyi reddeder. Kızını Servet Bey’le evlendirmek ister. Servet Bey yalancı, dolandırıcı, mirasyedi özellikleriyle kötü bir tiptir. Piyeste çetrefilli birkaç olay yaşandıktan sonra Abdurrahman Bey girdiği dilenci kılığıyla Ahmet Efendi’yi kızını vermesi konusunda ikna eder. İki âşığın düğünüyle biten İbret yahut Hak Yerini Bulur piyesi, kötülük yapan insanların karşılığını kötülük olarak alacağı ve kötülük düşünenlerin felakete uğrayacağı mesajını vererek sonlanır.

Mehmed Tâhir Münîf, eserin başında “Mukaddime” başlığını taşıyan yazısında önce dönem padişahına dualarda bulunur sonra tiyatroya dair görüşlerini aktarır. Bu giriş yazısından sonraki sayfada, piyesteki şahıslar kadrosunu tanıtan tabloya yer verilir. Ardından eserin isimlendirilmesini açıklayan yazar notu bulunur. Piyesin sonunda “Hatime” başlıklı bölüm ve bu hatimenin sonuna eklenen bir şiir vardır. Bu “Hatime” bölümde anlatılan hikâye değerlendirilir, piyesin anlatmak istediği mesajlar özetlenir, hatalar için okuyucudan özür dilenir ve II.Abdülhamid’i öven kısa bir şiirle piyes sona erer.

İbret piyesi sahneye konmak üzere kurgulanmış olup dil özellikleri genel anlamda konuşma üslubu özelliği gösterir. Yalnız piyeste Mazlum Bey ve bazı karakterlerin konuşmalarında kullanılan dile, estetik bir düzey kazandırılmak için dilin ağırlaştırıldığı ve mensur şiire benzer bir tarza yaklaşıldığı görülür.

İbret piyesi yazıldığı Tanzimat Dönemi’nin karakteristik özelliklerini taşır. Döneminde verilen diğer tiyatro eserleri gibi halkı bilinçlendirmek gayesinde olmuş ve taşıdığı didaktik mesaj kaygısıyla sosyal fayda prensibini gözetmiştir. Piyesin konuşma dilini ve yerel dil özelliklerini çok iyi kullanması, atasözleri ve deyimleri yerinde kullanmasıyla dönemindeki eserlere nazaran güçlü taraflarını oluşturur. Mehmed Tâhir Münîf’in, İbret piyesini meydana getirirken modern tiyatro tekniklerinin yanı sıra geleneksel tiyatrodan, halk hikâyelerinden ve masallardan aldığı kimi unsurları eserinde kullandığı görülür.

Toplam 217 sayfa ve sekiz fasıldan oluşan piyes, 1304/1886-87 yılında Matbaa-i Âmire’de basılır. Erzurum Atatürk Üniversitesi Kütüphanesi’nde 15720 numarasıyla kayıtlı olan İbret piyesi, Bülent Ayanoğlu (2019) tarafından hazırlanan yüksek lisans teziyle Arap harflerinden yeni harflere aktarılır ve piyes üzerinde teknik ve tematik inceleme yapılır. Ayrıca piyes, 2020 yılında Mehmet Ali Gündoğdu tarafından yayıma hazırlanmıştır.