HÜDAVENDİGAR VİLAYETİNDE KISMEN BİR CEVELAN (FATMA FAHRÜNNİSA)
seyahatname
Fatma Fahrünnisa (Tezcan) (d. 31 Temmuz 1876- ö. 13 Ocak 1969)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Fatma Fahrünnisa Hanım’ın seyahatname türündeki eseri. Fatma Fahrünnisa (Tezcan), eserinde bir hanım arkadaşıyla çıktığı Bursa’ya seyahati sırasında yaşadıklarını ve gezdiği on bir gün zarfında gördüklerini tüm ayrıntılarıyla anlatmıştır. Türk edebiyatında bir kadınının kaleme aldığı ilk seyahatname olan eser, aynı zamanda dönemin kadın dergilerinde rastlanmayan bir konuyu, Anadolu’yu ele alması yönüyle de dikkat çekicidir. Yazar, Bursa’nın merkezindeki cami, türbe ve imaretleri gezmiş, bu gezilere dair notları Bursa’nın tarihi ve şehrin imarı ile ilgili bilgilerle zenginleştirmiştir. Kaplıcaların bazılarını gezerek Bursa kaplıcalarına dair bilgiler vermiş, ipek fabrikalarını ziyaret etmiştir. Taşradaki çiftlik ve köylere ziyaretlerde bulunmuştur. Eserin genelinde ve bilhassa bu ziyaretlere dair kısımlarda doğal güzelliklere dair tasvirler öne çıkarken yazar gördükleri ve tecrübeleriyle uyanan hislerini de kaleme almıştır.

Hanımlara Mahsus Gazete’nin 11 Kânûn-i Sâni 1311 tarihli 42. sayısında tefrika edilmeye başlanmış ve 9 Mayıs 1312 tarihli 63. sayıya kadar 18 kısım halinde yayımlanmıştır. Eser hakkında yapılan ilk çalışma Zehra Toska’nın “Hüdavendigar Vilayetinde Kısmen Bir Cevelan: Fatma Fahrünnisa’nın Bursa İzlenimleri” başlıklı yazıdır. Eser, 2010 yılında Nezaket Özdemir tarafından sadeleştirilerek yayıma hazırlanmıştır; 2016 yılında ise İsmail Doğan tarafından yapılan yayında sadeleştirilmiş metin ve orijinal metin bir arada yer almıştır.

Yazarın biyografisi için bk. "Fatma Fahrünnisa (Tezcan)". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/fatma-fahrunnisa-tezcan 

Eserden Örnekler


Seyahate meyl ve incizâbım pek ziyade hatta seyahatnâme mütalaasından aldığım lezzet bile fevkalâde olduğu cihetle geçen mevsim-i nevbaharda Hüdavendigar Vilayeti dahilinde icra eylediğim küçük bir cevelan-ı latiften mütehassıl zevk ve neşâtın yalnız zâtıma münhasır kalmasına kâil olamayarak herkesi de fikren hissedâr eylemek arzusundayım. (Doğan 2016: 97)

Hava berrak bir halde ki o ana kadar bulutların enzârımızdan ihfâ eylediği Keşiş Dağı’nın zirve-i sefid-fâmı bile arz-ı çehre-i ibtisâm eyliyor. […] Açık bir arabada, muhât olduğumuz bedayi-i gûn-a-gûn- tabiatın ihsâs eylediği neşve-i halavet-bahşa taht-ı tesirinde olarak (Nilüfer) Bursalılar ıstılahınca (Ülfer) deresinin üzerindeki kargir köprüden geçüp müstevi ve muntazam bir tariki takip ile nümune çiftliğine vasıl olduk (Doğan 2016: 126-127).

Kaynakça


Doğan, İsmail (2016). Fatma Fahrünnisa Hanım, Hüdavendigar Vilayetinde Kısmen Bir Cevelan: Bir İstanbul Hanımefendisinin Bursa Seyahati, Ankara: Pegem Akademi Yayınları.

Fatma Fahrünnisa Hanım. (2010). 1896 Baharında Bursa/Hüdavendigar Vilayeti’nde Bir Cevelan. hzl. Nezaket Özdemir, Bursa: Bursa Büyükşehir Belediyesi Yayınları.

Fatma Fahrünnisa, "Hüdavendigar Vilayetinde Kısmen Bir Cevelan". Hanımlara Mahsus Gazete, nr. 42-63, 11 Kânunusani 1311-9 Mayıs 1312.

Gece, İmren (2014). Hanımlara Mahsus Gazete’de Edebî Faaliyet. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi. 

Toska, Zehra (2009). “Hüdavendigar Vilayetinde Kısmen Bir Cevelan: Fatma Fahrünnisa’nın Bursa İzlenimleri”, Osmanlı Modernleşmesi ve Bursa. Ed.: Cafer Çiftçi, Bursa: Orhangazi Belediyesi Yayınları, s. 135-161.

Atıf Bilgileri


Gece Özbey, İmren. "HÜDAVENDİGAR VİLAYETİNDE KISMEN BİR CEVELAN (FATMA FAHRÜNNİSA)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/hudavendigar-vilayetinde-kismen-bir-cevelan-fatma-fahrunnisa. [Erişim Tarihi: 02 Ocak 2025].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 DILHARÂB (FATMA FAHRÜNNİSA) Fatma Fahrünnisa (Tezcan) Araş. Gör. Dr. ZEHRA KAPLAN
Görüntüle
2 MÎZÂNÜ'L-BELÂGA (ABDURRAHMAN SÜREYYÂ) Abdurrahman Süreyyâ, Mîrdûhî-zâde Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
3 SÜNÛHÂT (ABDÜLVEHHÂB) Abdülvehhâb, Bolulu Dr. Öğr. Üyesi Adem Özbek
Görüntüle
4 BELÂGAT-I LİSÂN-I OSMÂNÎ (AHMED HAMDİ) Ahmed Hamdi, Şirvânî Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
5 LUGAT-I KÂMÛS (AHMED LÜTFÎ) Ahmed Lütfî Efendi Diğer Hamza Havuz
Görüntüle
6 LEHCE-İ OSMÂNÎ (AHMET VEFİK PAŞA) Ahmed Vefîk Paşa Diğer Hamza Havuz
Görüntüle
7 ISTILÂHÂT LÜGATİ (YENİŞEHİRLİ AVNÎ) Avnî, Yenişehirli Dr. Bihter Gürışık Köksal
Görüntüle
8 BELÂGAT-I OSMÂNİYYE (CEVDET PAŞA) Cevdet Paşa, Ahmed Cevdet Paşa, Lofçalı Prof. Dr. Mücahit Kaçar
Görüntüle
9 HADÎKATÜ'L-BEYÂN (HACI İBRÂHİM EFENDİ) Hakkı, Hacı İbrâhim Hakkı Efendi Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
10 SEFÎNETÜ’L-İNŞÂ (HÂLET) Hâlet, İbrâhim Hâlet Bey, İstanbullu Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
11 SEVDÂ-YI NİHÂN (HÂLİD) Hâlid, Yenişehirli-zâde Hâlid Eyyûb Bey Doç. Dr. Macit Balık
Görüntüle