- Yazar Biyografisi (TEİS)
? - Madde Yazarı: Hüseyin Yıldız
- Eser Yazılış Tarihi:?
- Yazıldığı Saha:Eski Uygur
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:Başlangıç-15. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Uygur
- Yapısı:Manzum-Mensur
- Niteliği:Bilinmiyor
- Türü/Formu:Diğer
- Yayın Tarihi:05/04/2022
HRİSTİYAN UYGUR METİNLERİ
metin parçaları?
ISBN: 978-9944-237-87-1
Hristiyanlığın Nesturi mezhebine bağlı Uygurların yazdığı metinler.
Hristiyan Uygur metinlerinin sayısı oldukça az olup bir kısmı ya Hristiyan azizlerini ele alan ya da İncil’den çevrilmiş kısa metin parçalarıdır. Metinlerin bir kısmı Turfan bölgesi yakınlarındaki Bulayık’ta keşfedilmiştir. Yakobus İncilinin Eski Uygurcaya çevirisinden kalan iki yaprak Uigurica I’de yayımlanmış olup, bunlardan biri ateşe tapanlarla ilgilidir. Bu parça, Yakobus İncili’nin öteki dillerdeki çevirilerinde olmadığı için önemlidir. A. Von Le Coq, 1909’daki bir çalışmasında Hristiyan Uygur metinlerinden bir fal kitabının parçalarını, Manichaica II’de ise Aziz Georg’un çektiği acıları anlatan bir parçayı neşretmiştir. Aziz Georg metnini bir başka neşrini daha sonra Bang da yapmıştır.
Bu metinler arasında din dışı olanlarına da ender olarak rastlanmaktadır. Turfan’ın kuzeyindeki Kurutka bölgesinde bulunan ve Berlin’de muhafaza edilen bir düğün duasına ait Süryani harfli bazı parçaları Zieme yayımlamıştır. F. W. K. Müller’in yayımladığı Süryani harfli ve sağlıkla ilgili bir Uygur metni daha vardır. Bununla beraber Yedisu bölgesinde bulunan XIII-XIV. yüzyıllara ait, Hristiyan Türklerden kalma mezar taşları da bu gruba dahil edilebilir.
Eserden Örnekler
T III B 99c (U 321) [2-19] … yana qumrada tüdüşüp kudya tonumın yirdi qulut yme sük yerdin kidtim: bir küp borum erti qumradın kitmişde birmedi: anta küden kişining sözlegüçi arq// tunam (?) teginmez : buyançı t// tngrim qutı bügüläyü yrlıqap : neteg intkisi erser uzınçaqy-a qılu yrlıqazun: qulut bir ajunda yükünç alqış qılmışça buyanımın begim tig[inim] tngrim qunçuyum tngrim qutınga evire tegingeymen: umugum teginmez küden dintar teginürmen (Zieme 1974: 662-663).
(Yine (bir gün) manastırda kavga çıkıp Kudya elbisemi aşağıladı. Ben (Kulut) de oradan uzaklaştım. Bir küp içkim vardı, manastırdan ayrılınca vermedi. Orada misafirin konuşmacı … gelmez. Hayırsever … efendim bilge olmaya gayret etsin (ve) mümkün oldukça (ibadet) etmeye gayret etsin. Ben bu dünyada iyi işler yaptıkça, amellerimi beyim, prensim, hanımım ve prensesim huzuruna ulaştıracağım. Umudum ulaşmıyor, (ancak ben) misafir rahip (olarak) deniyorum.)
Kaynakça
Barutçu, Özönder, Sema (2002). “Eski Türklerde Dil ve Edebiyat”. Türkler. Ankara: Yeni Türkiye Yay., 3: 485-501.
Tezcan, Semih (2001). “En Eski Türk Dili ve Yazını”. Bilim, Kültür ve Öğretim Dili Olarak Türkçe. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yay., 271-323.
Demir, Nurettin; Yılmaz, Emine (2007). “Erken Dönem. Uygur Edebiyatı (VIII-XIV. yüzyıl): Nesir”. Türk Edebiyatı Tarihi, İstanbul: T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları, 1: 154-176.
Zieme, Peter (1974). “Zu den nestorianisch-türkischen Turfantexten”. Sprache, Geschichte und Kultur der Altaischen Völker Protokollband der XII. Tagung der Permanent International Altaistic Conference 1969 in Berlin (Edt.: Georg Hazai - Peter Zieme). Berlin: Akademia Verlag, 661-668.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | SAMANTABHADRACARYÂPRANİDHÂNA | Kalım Keyşi | Diğer Tuğçe COŞKUN SEBER |
Görüntüle | ||
2 | SADDHARMAPUNDARÎKA SÛTRA ŞERHİ | ? | Dr. kenan azılı |
Görüntüle | ||
3 | NÎLAKANTHAKA SÛTRA | Şingko Şeli Tutung | Dr. kenan azılı |
Görüntüle | ||
4 | DÎVÂN (ŞÎRÎN) | Şîrîn, Şîrîn-i Dehlevî, Şîrîn-i Gûr, Radıyye Begüm, Raziye Begüm | Prof. Dr. Fatma Sabiha Kutlar Oğuz |
Görüntüle | ||
5 | ALTUN YARUK | Şıñko Şeli Tutuñ | Prof. Dr. Ceval Kaya |
Görüntüle | ||
6 | SEKİZ YÜKMEK YARUK / Fo shuo tian di ba yang shen zhou jing | ŞİNGKO ŞELİ TUTUNG | Hüseyin Yıldız |
Görüntüle |