Manastırlı Mehmer Rif`at'ın en fazla baskı yapan eseri. İç kapakta "mekâtib-i sıbyâniyeye mahsusdur." açıklamasıyla okura sunulan kitap, tespit edilebildiği kadarıyla 1290/1873-74 tarihinden 1312/1894-95 tarihine kadar on baskı yapmıştır. 1291 baskısında eser, “Müellifin Ricası” başlıklı bir yazıyla başlar. Bundan sonra, çocukların okumaya hevesini artırmak için, her gördüğü yazıyı okuyan ve her okuduğunu anlamaya çalışan bir adamın bu merakı sayesinde çok zengin olduğunu anlatan bir “Hikâye” nakledilir. Bu “Hikâye”nin ardından iki "bab"a ayırlan kitabın “Hayvanat”la ilgili “Birinci Bab”ı başlar. “Hayvanat” sözüyle “nebatat” dışında kalan ve insanı da içine alan bütün canlıların kastedildiği bu bölümde “Tilki ile Şahin” (s. 6), “Bülbül ile atmaca”, (s.10), “Tilki ile Keçi” (s.13), “Horoz ile Keklik” (s.15), “Çakal” (s.18), “Karga ile Müdahin Tilki” (s.19), “Maymun ile Diken” (s. 2), “Kör Hatun” (s. 24), “Köpek, Koyun Ağılı, Kurt” (s. 26), “Çakal, Horoz, Köpek” (s. 30), “Tilki Maymun” (s. 32), “Arslan, Tilki, Kurt” (s. 34), “Tavus Kuşu, Hint Tavuğu” (s. 36), “Kedi” (s. 38), “Sinek, Bal” (s.39), “Eşek, Debbağ” (s. 41), “Tarla Kuşu” (s. 43), “Tavşan, Kurbağa” (s. 45), “Fare, Kedi” (s. 47), “Güvercin, Saksağan” (s. 49) adlı yirmi hikâye bulunmaktadır.

“Nebatat” başlıklı “İkinci Bab”da da “nebatat”ın tarifi yapılıp, yaşaması için hangi şartların bulunması gerektiğinin anlatıldığı bir girişten sonra, “Tut ile İpek” (s. 54), “Mide Nevazı ile Paldır” (s. 57), “Zeytin ile Zeytinyağı” (s. 59), “Sadberk Gül ile Yabanî Gül” (s. 61), “Kavak ile Kabak” (s. 63), “Buğday ile Kiraz” (s. 65), “Keten ile Pamuk” (s. 68), “Çay ile Meşe” (s. 70) adlı sekiz “hikâye” bulunmaktadır. Hikâyelerin her birinin sonunda "Hisse" başlıklı bir değerlendirme bulunmaktadır. Bu da eserin "Kıssadan Hisse" verme geleneğinin bir devamı olarak kaleme alındığını göstermektedir. Zaten eserin sonundaki "Hâtime" başlıklı metinde belirtilenlerden de eserin bu amaçla yazıldığı açıkça anlaşılmaktadır. 

Bu tür metinler, klasik doğu edebiyatlarında Beydaba’nın “Kelile ve Dimne”sinde, Mevlâna’nın “Mesnevî”sinde, Sadi’nin “Bostan” ve “Gülistan”ında; Batı edebiyatlarında da en tanınmış örnekleri La Fontaine’nin fabllerinde görülen edebî ürünlerdir.

Bu eserdeki metinlere yukarıdan beri “hikâye” denilmesini sebebi, onların Batılı anlamda hikâye veya klasik doğu edebiyatındaki halk hikâyesi yapısında olmalarından değil, bizzat Mehmed Rif`at’ın bu metinleri topladığı kitapların adında “hikâye” sözcüğünün bulunmasındandır. Ancak yazar kitabın adında “hikâye” sözcüğü kullanmasına rağmen “Hikâyat-ı Müntahabe”nin ilk baskısından on yedi yıl sonra yayımlanan “Kavaid-i İlm-i İnşa”nın ikinci kitabında, “Bundan on yedi sene evvel yazdığım bir emsâl kitabı vardır ki Maarif Nezaret-i Celilesinin intihabıyla ol vakitten beri mekâtib-i ibtidaiyede tedris olunuyor. Buna ol vakit ‘Hikâyat-ı Müntahabe’ namını verdiğimde hata ettiğim ... zahir oluyor.” (Mehmed Rif`at 1308: 5) diyerek bu metinlerin birer “hikâye” değil, “emsâl” olduğunu, daha önce bunlara “hikâye” demesinin önemli bir yanlışlık olduğunu vurgular.

Müelliflerin biyografisi için bk. “Manastırlı Mehmed Rifat”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/rifat-manastirli-mehmed