Hayın Bir Adem: Hekâye-yi Garibe adlı roman Hovsep Kurbanyan (bkz. Hamarat 2020) ve Mihran Bidar Arabaciyan tarafından yazılmış ve 1887 yılında, İstanbul’da Hovsep Kavafyan Matbaası’nda basılmıştır. İki ciltten oluşan roman toplamda 27 bölümdür. Romanın ilk 11 bölümünün yer aldığı birinci cilt 211 sayfadır. Bu cildin başında “Arz-ı Teşekkür ve İfade-i Mahsuse” kısmı yer almaktadır ve Hovsep Kurbanyan tarafından yazılmıştır. Romanın ikinci cildi 12. bölümle başlayıp 27. bölümle son bulmaktadır. 299 sayfa olan ikinci ciltte ayrıca “Hatime” başlıklı bölüm ve romanla doğrudan ilgisi olmayan “Beyan-ı İtizar” kısmı yer almaktadır. “Hatime” bölümünde romanda geçen olayların çoğu sonuca bağlanmakta, ana karakterlerin hayatlarının geri kalanı hızlıca aktarılmaktadır. “Beyan-ı İtizar” kısmı ise Mihran Bidar Arabaciyan tarafından yazılmıştır. Arabaciyan bu kısımda ikinci cilt geciktiği için okurlardan özür dilemekte, Lord Bıkingem’in Yedi Puseleri adlı hikâyenin yakında yayımlanacağını vaat etmektedir. Arabaciyan’ın burada bahsettiği eser Aleksandr Duma’ya aittir. Bu eser S. Abahuni ve M. Bidar Arabaciyan tarafından Türkçeye çevrilmiş ve 1888 yılında, İstanbul’da Hovsep Kavafyan Matbaası’nda Ermeni harfleriyle Türkçe olarak Lord Bıkıngemin Yedi Puseleri Yahod Mahir Bir Zendost adıyla basılmıştır.

Hayın Bir Adem’in konusu ilahi adalettir. 1864 yılının 31 Aralık yılbaşı gecesi, Beyoğlu’nda Piyer adlı kişinin, borç para almak için Doktor Krikor’un evine giden Armenak’ı takip etmesiyle roman başlamaktadır. Piyer romanda bahsedilen hain adamdır. Piyer’in babası Doktor Krikor’un, yaptığı kötülükler neticesinde kendi babasından “evladından bulasın” bedduasını alması hayatında yaşadığı her şeyin sebebi olmuş ve hayatı boyunca oğlu Piyer'in hainliklerine maruz kalmıştır. Doktor Krikor, oğlu Piyer’in hainliklerinden kurtulmak için Amerika’ya kaçarken vapurda Batisd adlı bir Ermeni genciyle tanışmıştır. Batisd de kendi hayatını mahveden abisi Mangasar’ın hainliklerinden kurtulmak için ustası Ciovanni’nin yardımıyla Amerika’ya kaçmaktadır. Romanın ilerleyen sayfalarında bir taraftan Doktor Krikor ve Batisd’in Amerika’da devam eden arkadaşlıkları anlatılırken diğer taraftan arkalarında bıraktıkları ailelerinin İstanbul’da tesadüfen bir araya gelişleri ve başlarından geçen olaylar anlatılmaktadır. Romanın sonunda herkes yaptığı iyilik ve kötülüklerin karşılığını bulmakta, en büyük cezayı ise romandaki asıl hain Piyer çekmektedir. İbret olması için yazılan romanda herkesin ettiğini bulacağı sık sık dile getirilmektedir ki roman da İncil’in bu yönde bir ifadesiyle son bulmaktadır: Ölçtüğün ölçü ile ölçülürsün.

Romanda özellikle duygu yoğunluğunun olduğu kısımlarda Fuzuli başta olmak üzere Beliğ, Leyla Hanım, Ziya Paşa gibi şairlerden şiir örneklerine yer verilmesi dikkat çekicidir. Bu noktada romanın ortak yazarlarından Arabaciyan’a değinmek gerekmektedir. Âşık tarzı şiirler söyleyen Arabaciyan klasik şiirle de ilgilenmiş (Koz 1996: 26-27) ve bu ilgisi romana da yansımıştır.

Beyoğlu ve civarında bulunan gazinolar, ponççu dükkanları başta olmak üzere çeşitli eğlence mekânlarından; tavşan balosundan, “Aya Vasilis erkete” nidaları ile yapılan eğlencelerden bahseden roman, kozmopolit bir şehir olan İstanbul’un kültürel zenginliğini, çok yönlü yaşamını, farklı milletlerin kendi gelenekleri ile İstanbul’un gündelik hayatındaki ilişkiler ağını, Türkçenin Ermeniler arasındaki özel kullanım biçimlerini yansıtması bakımından önemlidir. Roman aynı zamanda bir sosyal tarih örneği teşkil etmektedir. Roman yazarlarının kimi zaman olay akışını kesip dönemin kadın erkek ilişkileri, dinin yaşanma biçimleri vb. hakkında tecrübeye dayalı bilgiler aktarmaları; roman kahramanı Doktor Krikor’dan bahsederken Kâtibyan adlı dönemin meşhur bir doktoruna, önemli bir hanende olan Nigoğos Ağa’ya (bkz. Öztuna 1990: 121-122) değinmeleri bu yönde dikkat çekicidir.