- Yazar Biyografisi (TEİS)
Lâmi'î Çelebi, Mahmûd b. Osmân - Madde Yazarı: Araş. Gör. Songül Akboğa
- Eser Yazılış Tarihi:?/?
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:16. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Mensur
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Şerh
- Yayın Tarihi:05/01/2022
HALL-İ MU’AMMÂ-YI MÎR HÜSEYN / ŞERH-İ ESMÂ’-İ HÜSNÂ / MİR’ÂTÜ’L-ESMÂ / CÂM-I CİHÂN-NÜMÂ / TEFE’Ü’L-NÂME (LÂMİ’Î ÇELEBİ)
muamma şerhiLâmi'î Çelebi, Mahmûd b. Osmân (d.878/1472-3 - ö.938/1532)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Lâmi’î Çelebi’nin ünlü muamma şairi Mîr Hüseyin Nîşâbûrî (ö. 1498-99)’nin Farsça Esmâ’-i Hüsnâ muammalarını şerh ettiği eseri. Yazılış tarihi belli değildir.
Hall-i Mu’ammâ-yı Mîr Hüseyn 3 kısımdan oluşmaktadır. İlk kısımda eserin kaleme alınma sebebinden bahsedilmiş ve daha sonra muamma türünün ve Mîr Hüseyin Nîşâbûrî’nin muammalarının değerini ortaya koyan sözlere yer verilmiştir. İkinci bölümde ise “Mukaddime” başlığı altında muammanın kelime anlamı, kaideleri, tertip ediliş ve çözüm yöntemleri sıralanarak devamında ünlü şairlerden muamma örnekleri verilmiştir. Bu bölümde verilen bilgiler son derece detaylı olup sade ve anlaşılır bir dille ifade edilmiştir.
Muammaların şerh edildiği kısım ikinci bölümdedir. Şair bu kısımda Mîr Hüseyin’in Allah’ın 99 ismini içeren Farsça muammalarını sırasıyla vermiş ve “Şerh-i ma’nâ, Nükte-i ma’nâ, Hall-i muammâ” başlıkları altında şerh etmiştir. “Şerh-i ma’nâ” kısmında Mîr Hüseyin’in Farsça muammaları Türkçeye tercüme edilmiş, “Nükte-i ma’nâ” kısmında beyitler mecaz anlam yönünden incelenmiş ve “Hall-i muammâ” kısmında ise muammalara konu olan isimlerin hangi yöntemlerle ortaya çıkarılacağı konusunda bilgi verilmiştir. Eserin son bölümünü “Hâtime” oluşturmaktadır. Birinci bölümde dil ağdalı ve süslü iken muammaların şerh edildiği kısım ile “Hâtime” kısmı sade ve anlaşılır bir dille yazılmıştır (Baş 1999: 61).
Yurt içi ve yurt dışında nüshaları bulunan eser üzerine Münire Kevser Baş tarafından bir yüksek lisans tez çalışması hazırlanmıştır (1999).
Şairin biyografisi için bk. “Lâmi’î Çelebi”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/lamii-celebi-mahmud-osman
Eserden Örnekler
El-Cebbâr
Ber-cebel ez-zerre kim âşikâr
Şüd tecellî ez-ân şüd bî-karâr
Şerh-i ma’nâ: Bir zerre kim dağlara tecelli vâki’ olduğu eclden cebel-i tûr bî-karâr oldı.
Nükte-i îmâ: Ya’nî ehlü’llâh ki cibâl-i râsihân gibi evtâr-ı âlemdür. Tecelliyât-ı Hakk’dan pertev erişüp cebel-i vücûdları fenâ-yi küllî buldı.
Hall-i mu’ammâ: Cibâl (جبال) ibâreti tecellî tarîkıyla ceb(جب) el (ال) olur. Çünkim lafz-ı el (ال) lafz-ı ceb (جب)ün üzerinde ola el-ceb (الجب) olur. Lafz-ı ez(از)den zerre kim evtâr olup el-Cebbâr (الجبار) olur. (Baş 1999: 105)
Kaynakça
Baş, Münire Kevser (hzl.)(1999) Lâmi’î Çelebi’nin Şerh-i Mu’ammeyât-ı Alâ Esmâ’-i Hüsnâ’sı. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi.
Kut, Günay (2003). “Lâmiî Çelebi”. İslâm Ansiklopedisi. C. 27. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yay. 96-97.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | ŞEVÂHİDÜ'N-NÜBÜVVE (LÂMİ'Î ÇELEBİ) | Lâmi’î Çelebi, Mahmûd b. Osmân | Doç. Dr. Erdem Can Öztürk |
Görüntüle | ||
2 | FÜTÛHU'L-MÜCÂHİDÎN/NEFAHÂTÜ'L-ÜNS TERCÜMESİ (LÂMİ’Î ÇELEBİ) | Lâmi'î Çelebi, Mahmûd b. Osmân | Dr. Öğr. Üyesi Songül Karaca |
Görüntüle | ||
3 | VÎS Ü RÂMÎN/ VEYSE VÜ RÂMÎN (LÂMİ’Î ÇELEBİ) | Lâmi’î Çelebi, Mahmûd b. Osmân | Doç. Dr. murat öztürk |
Görüntüle | ||
4 | HüSN Ü DİL (LÂMİ’Î ÇELEBİ ) | Lâmi’î Çelebi, Mahmûd b. Osmân | Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal |
Görüntüle | ||
5 | MÜNÂZARA-İ BAHÂR U ŞİTÂ/ MÜNÂZARA-İ SULTÂN-I BAHÂR BÂ-ŞEHRİYÂR-I ŞİTÂ (LÂMİ'Î ÇELEBİ) | Lâmi'î Çelebi, Mahmûd b. Osmân | Doç. Dr. Sadettin Eğri |
Görüntüle | ||
6 | ŞERH-İ DÎBÂCE-İ GÜLİSTÂN (LÂMİ’Î ÇELEBİ) | Lâmi'î Çelebi, Mahmûd b. Osmân | Doç. Dr. Mehmet Nuri Çınarcı |
Görüntüle | ||
7 | MÜNŞE'ÂT-I LÂMİ’Î (LÂMİ’Î ÇELEBİ) | Lâmi’î Çelebi, Mahmûd b. Osmân | Prof. Dr. Hasan Ali ESİR |
Görüntüle | ||
8 | RİSÂLE-İ ARÛZ (LÂMİ’Î ÇELEBİ) | Lâmi'î, Mahmûd b. Osmân | Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ |
Görüntüle | ||
9 | MENÂKIB-I ÜVEYSÜ'L-KARÂNÎ (LÂMİ’Î ) | Lâmi’î Çelebi, Mahmûd b. Osmân | Dr. Öğr. Üyesi Orhan KILIÇARSLAN |
Görüntüle | ||
10 | ʻİBRET-NÂME/ ʻİBRET-NÜMÂ (LÂMİ’Î ÇELEBİ) | Lâmi'î Çelebi, Mahmûd b. Osman | Dr. Öğr. Üyesi ATİYE NAZLI |
Görüntüle | ||
11 | HEFT PEYKER (LÂMİ’Î ÇELEBİ ) | Lâmi'î Çelebi, Mahmûd b. Osmân | Dr. Öğr. Üyesi ASLI AYTAÇ |
Görüntüle | ||
12 | MEVLİDÜ'R-RESÛL (LÂMİ’Î ÇELEBİ) | Lâmi’î Çelebi, Mahmûd b. Osmân | Doç. Dr. SÜLEYMAN EROĞLU |
Görüntüle | ||
13 | MAKTEL-İ İMAM HÜSEYİN/MAKTEL-İ ÂL-İ RESÛL (LÂMİ’Î ÇELEBİ) | Lâmi'î Çelebi, Mahmûd b. Osmân | Dr. Öğr. Üyesi Hulusi Eren |
Görüntüle | ||
14 | SALÂMÂN U ABSÂL (LÂMİ'Î ÇELEBİ) | Lâmi’î Çelebi, Mahmûd b. Osmân | Doç. Dr. Erdoğan ULUDAĞ |
Görüntüle | ||
15 | ŞEM' Ü PERVÂNE (LÂMİ’Î ÇELEBİ) | Lâmi'î Çelebi, Mahmûd b. Osmân | Doç. Dr. Sadık Armutlu |
Görüntüle | ||
16 | DÎVÂN (CA’FER) | Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi | Dr. Fatma Meliha Şen |
Görüntüle | ||
17 | MÜNŞE’ÂT (CA’FER) | Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi | Dr. Fatma Meliha Şen |
Görüntüle | ||
18 | TERCEME-İ CÂMEŞÛY-NÂME (FİRDEVSÎ) | Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî | Dr. Öğr. Üyesi Ozan Kolbaş |
Görüntüle | ||
19 | KİTÂB-I TÂLİ'-İ MEVLÛD / TÂLİ’-İ MEVLÛD-İ KEBÎR (FİRDEVSÎ) | Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî | Doç. Dr. Himmet BÜKE |
Görüntüle | ||
20 | HEŞT BİHİŞT / KİTÂBÜ’S-SIFÂTİ’S-SEMÂNİYYE FÎ ZİKRİ’L-KAYÂSIRETİ’L-OSMÂNİYYE (İDRÎS) | İdrîs, İdrîs-i Bitlîsî | Doç. Dr. ADNAN OKTAY |
Görüntüle | ||
21 | ŞERH-İ MESNEVÎ-İ MA’NEVÎ (İDRÎS) | İdrîs, İdrîs-i Bitlisî | Doç. Dr. ADNAN OKTAY |
Görüntüle | ||
22 | ŞEHRENGÎZ DER-MEDH-İ CÜVÂNÂN-I EDİRNE / ŞEHRENGÎZ-İ EDİRNE (MESÎHÎ) | Mesîhî, Îsâ | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
23 | DÎVÂN (ŞÂMÎ) | Şâmî, Şâmlıoğlu Mustafâ Bey | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
24 | HEFT PEYKER (ABDÎ) | Abdî | Dr. Öğr. Üyesi ASLI AYTAÇ |
Görüntüle | ||
25 | CEMŞÎD Ü HURŞÎD (ABDÎ) | Abdî | Prof. Dr. Adnan Ince |
Görüntüle |