- Yazar Biyografisi (TEİS)
Na'îmüddîn, Tameşvarlı Elhâc İbrâhîm - Madde Yazarı: Prof. Dr. Hasan Ali ESİR
- Eser Yazılış Tarihi:1157/1744
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:18. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum-Mensur
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Tarih
- Yayın Tarihi:09/12/2021
HADÎKATÜ'Ş-ŞÜHEDÂ (NA'ÎMÜDDÎN)
Osmanlı tarihini konu alan eserNa'îmüddîn, Tameşvarlı Elhâc İbrâhîm (d. 1103?/1691? - ö. 1182/1768’den sonra)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Tameşvarlı Elhâc İbrâhîm Na'îmüddîn (ö. 1182/1768’den sonra) tarafından yazılan, içinde yer yer manzum kısımların da olduğu Osmanlı tarihini konu alan eser. Eserin 225a'daki ferağ kaydında müellifin Elhâc İbrâhîm Na’îmüddîn ve istinsah tarihinin 1176/1762 olduğu bilgisi verilmiştir. Hadîkatü’ş-Şühedâ’da ağırlıklı olarak 1094/1683’ten 1152/1739’a kadarki 56 yılı kapsayan Tameşvar ve o bölge ile Anadolu’da cereyan eden olaylar anlatılmıştır (Elhâc İbrâhîm Na’îmüddîn 1176: 5a-166b). Müellif eserin yazılış sebebini şu şekilde anlatmaktadır: Hamileri, Na’îmüddîn’den Tameşvar ve Belgrat’ta vuku bulan olayları derleyip toparlayıp kısa ve öz bir kitap yazmasını istemişlerdir. O da bu emre uyarak eseri yazmış ve adına Hadîkatü’ş-Şühedâ demiştir (Elhâc İbrâhîm Na’îmüddîn 1176: 120b, 128b, 129a). Yazar, bazı bölümlerde kendi öz geçmişi, soyağacı ve eseri hakkında bilgiler vermiştir (Elhâc İbrâhîm Na’îmüddîn 1176: 2b, 3a, 96a-97a, 115a-119a, 121a). Bu açıdan bakıldığında edebiyat tarihi açısından da kaynaktır. Eserde hiç başlık kullanılmamıştır. Olaylar, “bin toksan beş senesi mâh-ı şa’bânın gurresi”, “bin toksan altı senesi evvel-i bahârda”, “bin toksan yedi senesi duhûl itmekle” gibi sene belirtilerek anlatılmıştır.
Babinger (2000: 305, 306), yazarın Tameşvarlı olduğunu, bundan başka hakkında bir şey bilinmediğini, bununla birlikte yazarın eserde atalarından bahsettiğini belirterek Viyana Millî Kütüphane No. 1113’te bir yazma nüshasının olduğunu söylemiştir. Öztürk (2018: 184), eserin Türk Tarih Kurumu Kütüphanesi No. 40 ve Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Kütüphanesi İsmail Saib Efendi, Defter I, No. 237’de nüshaları olduğunu belirtmiştir. Özcan da (2020: 165) eser hakkında kısa bilgiler vermiştir. Karataş ve Yaşar (2019: 262) ise eserin Viyana, Türk Dil Kurumu ve Millet Kütüphanelerindeki nüshalarını tanıtmış, eserden ve yazarından bahsederek Viyana nüshası üzerinden metnini vermiş ve Dizin eklemişlerdir.
Müellifin biyografisi için bk. “Na’îmüddîn, Tameşvarlı Elhâc İbrâhîm”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/naimuddin-tamesvarli-elhac-ibrahim
Eserden Örnekler
Nazm
Ne çeker kulların serhad ilinde
Bilinmez Hünkârım görülmeyince
Bunca memleketin kâfir elinde
Kaldı inanmadın ayrılmayınca
Kimi şehîd oldı kimi giriftâr
Kâfirîn elinde inler zâr zâr
Estergonla Budin hem Egre Uyvar
Ele girmez şâhım yorulmayınca
Gâzîler başına takup çelengi
Kırardı Nemçeyi Macarı Frengi
Neylesün kulların idemez cengi
Hâl ü hâtırları sorulmayınca
Hasan dir göklere çıkmışdır âhım
Hüdâm bagışlasın çokdur günâhım
Tameşvar Kal’asın bil Pâdişâhım
Virmeyiz kâfire kırılmayı (E lhâc İbrâhîmNa’îmüddîn 1176: 57a-b).
Kaynakça
Albayrak, Nurettin (1996). “Gevherî”. İslâm Ansiklopedisi. C. 14. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay. 43-44.
Babinger, Franz (2000). Osmanlı Tarih Yazarları ve Eserleri. (çev. Coşkun Üçok). Ankara: T.C. Kültür Bakanılğı Yay.
Elhâc İbrâhîm Na’îmüddîn. Hadîkatü’ş-Şühedâ. Millet Kütüphanesi. A. Emirî Efendi. No. 273.
Karataş, Mehmet, M.A. Yaşar (2019). Tımışvârî İbrahim Naimeddin Efendi Hadîkatü’ş-Şühedâi’s-Serhad. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yay.
Özcan, Abdülkadır (2020). Osmanlıda Tarih Yazımı ve Kaynak Türleri. İstanbul: Kronik Kitap Yay.
Öztürk, Necdet (20018). Osmanlı Tarihçileri. İstanbul: Bilge Kültür Sanat Yay.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | PEND-NÂME | Na'îmüddîn, Tameşvarlı Elhâc İbrâhîm | Prof. Dr. Hasan Ali ESİR |
Görüntüle | ||
2 | MANZÛME-İ DURÛB-I EMSÂL (HIFZÎ) | Hıfzî | Dr. Öğr. Üyesi BAHANUR ÖZKAN BAHAR |
Görüntüle | ||
3 | NA'T MECMÛ'ASI (HÜSEYİN AYVANSARÂYÎ) (Rıfat Kütük Şahsi Kütüphanesi) | Ayvansarâyî, Hâfız Hüseyin | Diğer Aybala Sena KÜTÜK |
Görüntüle | ||
4 | DÎVÂN (KESBÎ /KİSBÎ) | Kesbî/Kisbî, Kesbî Mehmed Efendi | ismail Aksoyak |
Görüntüle | ||
5 | TERCÜME-İ DURÛB-I EMSÂL-İ ARABİYYE (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) | Kudsî, Abdullah Efendi | Prof. Dr. Sadık Yazar |
Görüntüle | ||
6 | TERCÜME-İ LUTFU'T-TEDBÎR fî SİYÂSÂTİ'L-MÜLÛK (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) | Kudsî, Abdullâh Efendi | Prof. Dr. Sadık Yazar |
Görüntüle | ||
7 | TERCÜME-İ EL-BERKU’L-YEMÂNÎ FÎ FETHİ’L-OSMÂNÎ (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) | Kudsî, Abdullâh Efendi | Prof. Dr. Sadık Yazar |
Görüntüle | ||
8 | DÎVÂN (TEKİRDAĞLI AHMED LÜTFÎ) | Lütfî, Ahmed Lütfî Efendi | Diğer Ahmet Serdar Erkan |
Görüntüle | ||
9 | MÜSTEVCEBÜ’L-HALÂS FÎ TEFSÎR-İ SÛRETİ’L-İHLÂS (TÂHİR, MEKKÎ-ZÂDE MEHMED) | Tâhir, Mekkî-zâde Mehmed Tâhir Efendi (?/? – ö. 1128/1716) | Dr. Öğr. Üyesi Oğuzhan UZUN |
Görüntüle | ||
10 | AHSENÜ'L-HABER MİN KELÂMİ SEYYİDİ'L-BEŞER (VÂSIF, ŞA'BÂN-ZÂDE ABDULLÂH VÂSIF ÇELEBİ) | Vâsıf, Şa'bân-zâde Abdullâh Vâsıf Çelebi | Diğer Nükran ERBAŞ Dr. Öğr. Üyesi Muhammed İkbâl Güler |
Görüntüle | ||
11 | DÎVÂNÇE (ABDÎ / VASSÂF) | Abdî (Vassâf), Abdullâh Efendi | Prof. Dr. İbrahim Halil Tuğluk |
Görüntüle |