- Yazar Biyografisi (TEİS)
Cûdî - Madde Yazarı: Doç. Dr. Fatih Koyuncu
- Eser Yazılış Tarihi:1169/1756
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:18. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Seyahatname
- Yayın Tarihi:17/07/2022
HAC SEYÂHAT-NÂMESİ (CÛDÎ)
hac seyahatnamesiCûdî (d. ?/? - ö. ?/?)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Cûdî'nin (d. ?/? - ö. ?/?) Şam ile Mekke arasında bulunan hac menzilleri hakkında bilgi veren eseri. Edebî hac seyahatnameleri arasında yer alan Cûdî’nin bu eseri, rehber nitelikli manzum bir metindir. Kaside nazım şekliyle musammat kaside tarzında yazılan 278 beyit tutarındaki bu eserde aruzun “mefâ‘îlün mefâ‘îlün mefâ‘îlün mefâ‘îlün” kalıbı kullanılmıştır. Eserdeki bilgilerden hareketle, seyahatnamenin 1169/1756 tarihinde, 18. şairlerinden Cûdî mahlaslı bir şair tarafından yazıldığı anlaşılmaktadır. Şair, 260. beytinde dua ederken asıl isminin Lokman olduğunu belirtir. Bu bilgilerden hareketle eserin müellifi Cûdî’nin 18. asır şairlerinden olduğu anlaşılmaktadır. Kaynaklarda 18. asırda hac manzumesi kaleme alan Cûdî mahlaslı bir şaire rastlanılmamıştır. Bu eseri kaleme alan Cûdî’nin biyografik kaynaklarda adı geçen Cûdî'lerden farklı biri olduğu anlaşılmaktadır.
Eserin bilinen bir nüshası Süleymaniye Kütüphanesi’nde Hacı Mahmud Efendi 4886/3 numarada kayıtlı bir yazmanın 53b-69b sayfaları arasında yer alır. Bu nüshada, metnin muhtevası hakkında bilgi verecek nitelikte Arapça bir başlık yer almaktadır. Metinde Arapça ve Farsça kelimelere sıklıkla yer verilmiştir. Eserin dili anlaşılır niteliktedir. Cûdî, kasidenin teşbib bölümünde baharın geldiğini, bülbüllerin güllerle ayş u işret ettiğini, bahçede goncaların açılmaya başladığını, menekşenin baharın gelişiyle adeta sarhoş olduğunu anlatır. Müellif, yirmi sekizinci beyitten itibaren hac menzillerini anlatmaya başlar. Cûdî’nin uğradığı hac konakları sırasıyla şu şekildedir: Şâm, Hân-ı Tarhana, Dile, Müzeyrib, Mefrak, Ayn-ı Zerkâ, Belkâ, Kal‘a-i Katran, Tabut Korusu, Unayza Kal‘ası, Maân, Şâm Akabesi, Zâtü’l-hacc, Ka‘-ı Bast (Kazuk Tutmaz), Tebük (Âsi Hurmâsı), Megâyir, Kal‘a-i Haydar, Birke-i ‘Uzmâ, Dâr-ı Hamrâ (Pirinç Ovası), ‘Ulâ, Âbâru’l-ganem, Vâlide Kuyusu, Hediyye Eşmesi, Selâm Kayası, Vâdi’l-kurâ, Medine, Âbâr-ı Ali, Şühedâ Makberesi, Cüdeyde, Bedrü’l-huneyn, Meymûn Ovası, Cuhfe, Kudeyd, ‘Usfân, Vâdî-i Fâtıma, Beytu’llâh, ‘Arafât, Müzdelife, Minâ, Beytu’llâh ve Bathâ’dır. Şair, manzumenin 260. beytinde dua ederken isminin Lokman olduğunu belirtmiştir. Metinde Cûdî mahlası geçmekte ve manzumenin 1756 yılında kaleme alındığına dair bir tarih bulunmaktadır.
Eser, Fatih Koyuncu tarafından neşredilmiştir (2017).
Eserden Örnekler
Müzeyrib’den götürsun âb ki bulsun râhat üzre hˇâb
Diye tûbâ lehû ahbâb bu yerde şahs-ı reyyâna
Bu kez bir sahn-ı hadrâda fezâ-yı Ayn-ı Zerkâ’da
Konanlar def‘-i sûzâda sanurlar irdük evtâna
Görince nehrini cârî hem anda âb-ı bisyârı
İçüp ol Kevser-âsârı safâlar geldi vicdâna
Hisârı köhnedür ammâ yine şenliklidür cânâ
Götür Zerkâ’dan ey dânâ su dönme hˇâr u nâdâna
Çü bundan oldı rıhletler çekildi yolda zahmetler
Velî Hak virdi ruhsatlar kamu üftâde hîzâna
Bu vâdîye vedâ‘ itdük kamu bay u gedâ gitdük
Tulû‘-ı şems ile yitdük nişîmen-gâh-ı Katrân’a
Unayza Kal‘ası hüccâca sâbıkda olurmış câ
Velî biz konmaduk hâlâ bakup Pâşâ-yı zî-şâna
Bu yerde hem suyı ekser bulınmaz diyü söylerler
Sulu bulduk velî bizler çü râst geldük zemistâna (Koyuncu 2017: 197-198).
Kaynakça
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
| # | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | MANZÛME-İ DURÛB-I EMSÂL (HIFZÎ) | Hıfzî | Dr. Öğr. Üyesi BAHANUR ÖZKAN BAHAR |
Görüntüle | ||
| 2 | NA'T MECMÛ'ASI (HÜSEYİN AYVANSARÂYÎ) (Rıfat Kütük Şahsi Kütüphanesi) | Ayvansarâyî, Hâfız Hüseyin | Diğer Aybala Sena KÜTÜK |
Görüntüle | ||
| 3 | DÎVÂN (KESBÎ /KİSBÎ) | Kesbî/Kisbî, Kesbî Mehmed Efendi | ismail Aksoyak |
Görüntüle | ||
| 4 | TERCÜME-İ DURÛB-I EMSÂL-İ ARABİYYE (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) | Kudsî, Abdullah Efendi | Prof. Dr. Sadık Yazar |
Görüntüle | ||
| 5 | TERCÜME-İ LUTFU'T-TEDBÎR fî SİYÂSÂTİ'L-MÜLÛK (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) | Kudsî, Abdullâh Efendi | Prof. Dr. Sadık Yazar |
Görüntüle | ||
| 6 | TERCÜME-İ EL-BERKU’L-YEMÂNÎ FÎ FETHİ’L-OSMÂNÎ (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) | Kudsî, Abdullâh Efendi | Prof. Dr. Sadık Yazar |
Görüntüle | ||
| 7 | DÎVÂN (TEKİRDAĞLI AHMED LÜTFÎ) | Lütfî, Ahmed Lütfî Efendi | Diğer Ahmet Serdar Erkan |
Görüntüle | ||
| 8 | MÜSTEVCEBÜ’L-HALÂS FÎ TEFSÎR-İ SÛRETİ’L-İHLÂS (TÂHİR, MEKKÎ-ZÂDE MEHMED) | Tâhir, Mekkî-zâde Mehmed Tâhir Efendi (?/? – ö. 1128/1716) | Dr. Öğr. Üyesi Oğuzhan UZUN |
Görüntüle | ||
| 9 | AHSENÜ'L-HABER MİN KELÂMİ SEYYİDİ'L-BEŞER (VÂSIF, ŞA'BÂN-ZÂDE ABDULLÂH VÂSIF ÇELEBİ) | Vâsıf, Şa'bân-zâde Abdullâh Vâsıf Çelebi | Diğer Nükran ERBAŞ Dr. Öğr. Üyesi Muhammed İkbâl Güler |
Görüntüle | ||
| 10 | DÎVÂNÇE (ABDÎ / VASSÂF) | Abdî (Vassâf), Abdullâh Efendi | Prof. Dr. İbrahim Halil Tuğluk |
Görüntüle |