GURRETÜ'L-MÜNÎRE ŞERH-İ KEVKEBİ'L-MUZÎ'E YÂHÛD KASÎDE-İ BÜRDE ŞERHİ (HÂFIZ MUHAMMED)
Kasîde-i Bürde şerhi
Hâfız Muhammed Ziyâüddin Türkzâde (d. ?/?-ö. 1304/1887'den sonra)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Kale-i Sultâniyeli (Çanakkale Çimenlik Kalesi mevkii) Hâfız Muhammed Ziyâüddin Türkzâde’nin (d. ?/?-ö.1304/1887’den sonra), Bûsîrî’nin (ö. 696/1297?) Kasîde-i Bürde’si için kaleme aldığı mensur Türkçe şerh. Eser, “İftitâh” başlığı altında bir mukaddime ile başlamaktadır. Bu bölümde Hâfız Muhammed Ziyâüddin Türkzâde, Allah’a hamd ü sena ve Hz. Peygamber’e salat ü selamdan sonra hocası Seyyid Ahmed Nazîf Efendi’nin Kale-i Sultâniye naipliği sırasında kendisinden Kasîde-i Bürde dersleri aldığını, bu şiirin manevi tesiriyle kalbinde bir muhabbet nuru peyda olduğunu ve bu mübarek kasideye naçizane hizmette bulunabilmek maksadıyla bir şerh kaleme almayı murat ettiğini belirtmektedir. Türkzâde, günah ve isyanlarından dolayı büyük üzüntü duyduğunu ve bu şerh vesilesiyle Hz. Peygamber’in şefaatine talip olduğunu ifade etmektedir. Eserine Gurretü’l-Münîre Şerh-i Kevkebi’l-Muzî’e Yâhûd Kasîde-i Bürde Şerhi ismini veren şarih, Şeyhülislam Mekkî Mehmed Efendi’nin (ö. 1212/1797) Tevessül adlı şerhinin önemine değinmekte ve eserini Sultan II. Abdülhamid’e (1876-1909) takdim ettiğini söylemektedir.

Mukaddimenin ardından Bûsîrî’nin hayatı, Kasîde-i Bürde’nin yazılış hikâyesi, fazileti, okunma adabı, isimlendirilişi, bölümleri ve vezni gibi şekil ve muhteva hususiyetleri hakkında detaylı bilgi verilmektedir. Eserde Kasîde-i Bürde’nin kaynak beyitleri önce gramer açısından ele alınıp uzun uzun açıklanmış daha sonra ortaya çıkan anlam “Mahsûl-i Maʻnâ-yı Beyt” başlığı altında eski şerhlerden de istifade edilerek bol örnekler ve çeşitli şiirlerden yapılan alıntılarla genişletilmiş ve son olarak “Yaʻnî” ifadesiyle başlayan bölümde ise beytin şerhi özetlenmiştir. 1304/1887 yılında tamamlanan eser, 1311/1894’te İstanbul’da Kasbar Matbaasında basılmıştır.

Eserden Örnekler


el-Faslu’l-Evvelü fî Aşki Resûlillâhi

Bu fasl-ı evvel Mahbûb-ı Hudâ ve İmâm-ı Mescid-i Aksâ olan sipeh-sâlâr-ı enbiyâ hazretlerinin aşk-ı nebeviyesi beyânında olucudur.

Em hebbeti’r-rîhu min tilkâ’i Kâzımetin

Ve evmeda’l-berku fi’z-zalmâ’i min İdami

(Em hebbet)deki (em)in muttasıla olduğunu Şârih Şeyhzâde aleyhi’r-rahme ihtiyâr ve munkatıʻa olduğunu dahı Mekkî Efendi merhûm beyân ve tercîhen ihtiyâr etmişdir. (Hebbet) hübûb, esmek maʻnâsına fiʻl-i mâzîdir. (er-Rîhu) refʻile (hebbet) fiʻlinin fâʻilidir. (Min tilkâ’i)deki (min) hurûf-ı cârreden olup (hebbet) fiʻline müteʻallikdir. (Tilkâ’i) tâ’nın kesriyle ve lâm’ın sükûnuyla cânib ü cihet maʻnâsına olarak cârr meʻa’l-mecrûrdur. (Kâzıme) Medîne-i Münevvere’nin ismi olup izâfet bi-maʻna’l-lâm olarak (tilkâ’i) kelimesinin muzâfun ileyhidir ve ism-i fâʻilidir. (Ve evmeda)daki (vâv) "ev" maʻnâsına hurûf-ı âtıfedendir. (Evmeda) lemeʻân maʻnâsına eymâzdan fiʻl-i mâzîdir. (el-Berku) sehâbdan zâhir olan nâr maʻnâsına olarak refʻile (evmeda) fiʻlinin fâʻilidir. (Fi’z-zalmâ’i)de (fî) hurûf-ı cârreden olup (evmeda fiʻline) müteʻallikdir. (ez-Zalmâ’i) zıdd-ı nûr olan zulmetden (azlemin) mü’ennesi olup cârr meʻa’l-mecrûr oldukdan sonra (berk) kelimesinden hâldir ki takdiri (vâkıʻan fî leyleti’z-zalmâ’i)dir. (min İdami)deki (min) hurûf-ı cârreden olup (evmeda) fiʻline müteʻallikdir. (İdam) kavli hemzenin kesriyle ve dâd’ın fethıyla Medîne-i Münevvere’ye karîb bir vâdî yâhûd o mahalde bir cebelin ismi olup cârr meʻa’l-mecrûrdur.

(Hâfız Muhammed Ziyâüddin Türkzâde 1311/1894).

Kaynakça


Hâfız Muhammed Ziyâüddin Türkzâde (1311/1894). Gurretü’l-Münîre Şerh-i Kevkebi’l-Muzî’e Yâhûd Kasîde-i Bürde Şerhi. İstanbul: Kasbar Matbaası.

Şahin, Ebubekir Sıddık (1997). Kaside-i Bürde’nin Türkçe Şerh ve Tercümeleri. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi.

Atıf Bilgileri


Ayçiçeği, Bünyamin ve Hamza KOÇ. "GURRETÜ'L-MÜNÎRE ŞERH-İ KEVKEBİ'L-MUZÎ'E YÂHÛD KASÎDE-İ BÜRDE ŞERHİ (HÂFIZ MUHAMMED)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/gurretu-l-munire-serh-i-kevkebi-l-muzi-e-yahud-kaside-i-burde-serhi-hafiz-muhammed. [Erişim Tarihi: 23 Kasım 2024].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 DİVANÇE (VÂZIH) Mustafâ Vâzıh Araş. Gör. Giyasi BABAARSLAN
Görüntüle
2 MEVRİDÜ’L-VÜSÛL FÎ MEVLİDİ’R-RESÛL (İBRÂHÎM ZİKRÎ) İbrâhîm Zikrî Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal
Görüntüle
3 ED-DÜRERÜ'L-MÜNTAHABÂTÜ'L-MENSÛRE FÎ ISLÂHİ'L-GALATÂTİ'L-MEŞHÛRE / GALATÂT-I HAFÎD EFENDİ Hafîd, Mehmed Hafîd Efendi Doç. Dr. Ramazan Ekinci
Görüntüle
4 TARÎKÜ'L-İHTİSÂR Nûrî, Osman Hanyevî Prof. Dr. Orhan Kurtoğlu
Görüntüle
5 TUHFETU SABRÎ AN-LİSÂNİ BULGARÎ Mehmed Sabrî Dr. Öğr. Üyesi Özkan Uz
Görüntüle
6 RAVZ-I VERD Şâkir, Ahmed Paşa Prof. Dr. Ramazan Sarıçiçek
Görüntüle
7 KENZ-İ FUSAHÂ (ABBAS KEMÂL EFENDİ) Abbas Kemâl Efendi, Kerküklü Diğer Öznur ÖZER
Görüntüle
8 DÎVÂN (ABDÎ) Abdî, Abdülkerîm Abdî Efendi Prof. Dr. Beyhan KESİK
Görüntüle
9 MEVLİD (ABDÎ) Abdî Doç. Dr. Hasan Kaya
Görüntüle
10 DÎVÂN (ABDÎ) Abdî, Şarkîkarahisarlı Dr. Hacer SAĞLAM
Görüntüle