Eserden Örnekler

Bismi’llâhi’r-rahmâni’r-rahîm

Hamd-i firâvân u senâ-yı bî-pâyân Sultân-ı azîmü’ş-şân-ı bâhiri’l-bürhânî-râ ki münşiyân-ı dîvân-ı inşâ menşûr-ı îcâd-ı eşyâ-râ be-tuğrâ-yı fermân-ı Û takrîr kerdânend ve muharrirân-ı kârhâne-i kazâ vü kader mekâdîr-i hayr u şer be-hükm-i kâtı’-ı Û takdîr konend. Akl-ı reh-nümâ vü fikr-i müşkil-güşâ der-fezâ-yı idrâk-i dâniş hayrân şode vehm-i tîzkâm u hayâl-i cihân-ı nûr der-beydâ’-i ma’rifet-i sıfâteş ser-gerdânist. Fî-beyâni sebebi te’lîfi’r-risâleti fî-cinsi’l-mekâtibi min-ilmi’l-inşâ: Ammâ ba’dü çün ber-rây-ı me’ânî-ârâ-yı erbâb-ı ma’rifet ü dâniş ve ashâb-ı basîret ü bîniş mahfî nemâned ki imtiyâz-ı nev’-i insân ez-cins-i hayvân be-nutk u beyân ve fesâhat-i lisânet pes her ki ez-zümer-i beşer der-tekellüm-i belîğ terâst. 

Eyâ kurretü’l-ayni es’adeka’llâhu fi’d-dâreyni bu risâle bir mukaddime ve üç bâb üzerine mürettebdür ammâ mukaddime usûl u âdâb-ı mükâtebât beyânındadur bâb-ı evvel nâmeler ve ruk’alar beyânındadur bâb-ı düvvum hitâbât u ed’iye beyânındadur bâb-ı sivvum menâşîr-i sultâniyye beyânındadur. Ammâ el-mukaddimetü fe-fî-beyâni usûli’s-sahâyifi ve âdâbihâ: Eyâ mahbûbü’l-kulûb yessera’llâhu le-ke’l-matlûbi ıstılâh-ı inşâda sahîfe vü risâle vü mürâsele vü muhâtaba vü mükâtebe şol mektûba dirler ki anda usûl-i seb’a-i âtiye zikr ola gâh makâm-ı ta’zîmde hitâb u mufâvaza dahı dirler ammâ kâtib-i münşîye evlâ vü enseb oldur kim muhâtabât u mücâvebâtun yedi mertebesinde yedi aslı ri’âyet ide. Asl-ı evvel: Hitâbdur ki anda elkâb-ı mektûbün ileyh zikr olur.

Faslun fi’t-tehâni fî-tehniyeti cülûsi serâyiri’s-saltanat: Âstân-ı âsmân-ı rif’at-i hazret-i hudâygân-ı cihân fermân-dih-i zemîn ü zamân melâd-ı şehryârân-ı âlem melce’-i sanâdîd-i evlâd-ı Âdem mevle’l-mülûki’l-Arabi ve’l-Acem sultânü’-maşrıkayn u hâkânü’l-hâfikayn zıllu’llâhi fi’l-arzîn sultânü’l-İslâmi ve’l-müslimîn.

                                     Şi'r

          Cemşîd-i cihân-gîr ki hâk-i kef-i pâyeş

          Tâc-ı ser-i gerdûn-ı murassa’-güher âmed     

          Ân kulzüm-i zehhâr ki ummân-ı güher-bahş

          Bâ-harc-ı kef-i û zi-şümâr-ı şemer âmed (Şeyh Mahmûd b. Edhem. Nu. 421. vr. 1b, 2a, 8b, 22a)