GÜL-İ ZÎBÂ
Hadîkatü’l-Vüzerâ zeyli
Sa'îd, Şehrî-zâde Mehmed Efendi (d. 1133/1721 - ö. 1178/1764-1765)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Osman-zâde Ahmed Tâ'ib’in (ö. 1136/1724) sadrazam biyografilerine dair Hadîkatü’l-Vüzerâ’sına zeyil olarak Şehrî-zâde Mehmed Saʿîd (d.1133/1721 - ö.1178/1764-1765) tarafından kaleme alınan eser (Özcan 2020: 150). Osman-zâde’nin, Osman Gazi’nin oğlu olduğu iddia edilen Alâeddin Paşa’dan Râmi Mehmed Paşa’ya kadar doksan üç sadrazamın biyografisini ihtiva eden bu eserine Dilâver Ağazâde Ömer Vahid Efendi (ö. 1172/1758) tarafından yazılan zeyil, Osman-zâde’nin bıraktığı III. Ahmed’in ilk sadrazamı olan Kavanoz Ahmed Paşa ile başlayıp Nevşehirli Damad İbrâhim Paşa ile sona eren on üç sadrazamın biyografisini içermektedir. Ömer Vahid Efendi’nin özel bir isim ile anılmayan bu zeyli Hadîkatü’l-Vüzerâ ile basılarak yine birlikte tıpkıbasımı yapılmıştır (Özcan 1997: 22; Sevinç 2020: 21). Şehrî-zâde’nin kaleme aldığı Gül-i Zîbâ ise Osman-zâde’nin kaldığı yerden başlayıp III. Ahmed’in sadrazamı Nişancı Ahmed Paşa’dan I. Mahmud’un sadrazamı Said Mehmed Paşa’ya kadar olan veziriazam biyografilerini ele almaktadır (Bilici 2010: 473).

Gül-i Zîbâ’da Kavanoz Ahmed Paşa, Damad Hasan Paşa, Kalaylıkoz Ahmed Paşa, Baltacı/Teberdâr Mehmed Paşa, Çorlulu Ali Paşa, Köprülüzâde Numan Paşa, Yusuf Paşa, Süleyman Paşa, İbrahim Paşa, Damad/Şehid Ali Paşa, Halil Paşa, Mehmed Paşa, Damad İbrahim Paşa, Silâhdâr Mehmed Paşa, Kabakulak İbrahim Paşa, Topal Osman Paşa, Hekimzâde Ali Paşa, Gürcü İsmail Paşa, Esseyyid Mehmed Paşa, Muhsinzâde Abdullah Paşa, Yeğen Mehmed Paşa, Gazi İvaz el-Hâc Mehmed Paşa, el-Hâc Ahmed Paşa, es-Seyyid Hasan Paşa, el-Hâc Mehmed Paşa, es-Seyyid Abdullah Paşa, Divitdar Mehmed Paşa, Mustafa Paşa, Nâilî Abdullah Paşa, Bıyıklı Ali Paşa, Said Mehmed Paşa, gibi sadrazamların biyografilerine yer verilmiştir. Bu minvalde söz konusu sadrazamların aslen nereli oldukları, sarây-ı hümâyûna gelişleri, intisap ettikleri kişiler, yetenekleri, hasletleri, kimlerin vasıtasıyla hangi görevlere kaç defa getirildikleri, tasarruf ettikleri mansıplar, sadrazamlık ve yaşam süreleri, nerede medfûn oldukları ve hayratlarının hangi mahalde bulunduğuna dair bilgiler verilmiştir. Eserde sadrazam biyografileri yalın bir dille bazen detaylı şekilde ele alınarak “beyit”, “li-münşiihî” “tarih” başlıkları altında farklı uzunluktaki şiirlerle süslenmiştir.

Gül-i Zîbâ’nın yurt içi ve yurt dışında birçok yazma nüshası bulunmaktadır (bk. TCYK 1945-1951: 696-699). .

Müellifin biyografisi için bk. "Sa'îd, Şehrî-zâde Mehmed Efendi". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/said-sehrizade-mehmed-efendi

Eserden Örnekler


İşbu bin yüz altmış bir sâli evâsıtında fuzalâ-yı nâdiredândan münşiyân-ı zemânenin ercmendi sâbıkâ Belgrad Derterdârı Ömer Efendi’nin nüsha-i merkûmeyi tezyîle şürûʿları bu kemter-i abîd Şehrî-zâde Mehmed Saʿîd’e bâ'is-i şevk-i cedîd olmagla müsevvedât-ı nüsha-i merkûmeyi tebyîze ibtidâ olundu. Erbâb-ı maʿârifden kusûrumuz ve hefevât u aserâtımız safh-ı cemîl ile mestûr buyurulmak aksâ mâ-yetemennâdır. Ve mine’llahi’t-tevfîk ve’l-i'âneti’l- Kadîr. (Şehrî-zâde Mehmed Sa'îd [yz.]: 12a-12b; Sevinç 2020: 22).

Kaynakça


Bilici, Faruk (2010). “Şehrîzâde Mehmed Said”. İslâm Ansiklopedisi, C. 38. İstanbul: TDV Yay. 473.

Özcan, Abdülkadir (1997). “Hadîkatü’l-Vüzerâ”. İslâm Ansiklopedisi, C. 15. İstanbul: TDV Yay. 22.

Özcan, Abdülkadir (2020). Osmanlı’da Tarih Yazımı ve Kaynak Türleri. İstanbul: Kronik Kitap.

Sevinç, Nurten (2020). Şehrîzâde Mehmed Said ve Kurretü’l-Ebsâr (Târîh-i Nevpeydâ) Adlı Eseri: Tahlil ve Metin. Doktora Tezi. İstanbul: Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi.

Şehrî-zâde Mehmed Sa'îd (yz). Gül-i Zîbâ. İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesi, TY 9826.

TCYK: İstanbul Kütüphaneleri Tarih-Coğrafya Yazmaları Katalogları (1945-1951). Ankara: Maarif Vekâleti. s. 696-699.

Atıf Bilgileri


SEVİNÇ, Nurten. "GÜL-İ ZÎBÂ". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/gul-i-ziba-tees-1463. [Erişim Tarihi: 09 Mayıs 2025].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 KURRETÜ’L-EBSÂR / TÂRÎH-İ NEV-PEYDÂ Sa'îd, Şehrî-zâde Mehmed Efendi Dr. Nurten SEVİNÇ
Görüntüle
2 HEŞT BEHİŞT FÎ TÂRÎHİ KOSTANTİNİYYE Sa'îd, Şehrî-zâde Mehmed Efendi Dr. Nurten SEVİNÇ
Görüntüle
3 LÜBBÜ'T-TEVÂRÎH (SA'ÎD) Sa'îd, Şehrî-zâde Mehmed Efendi Dr. Nurten SEVİNÇ
Görüntüle
4 TUHFETÜ'L-MUSTAFÂVİYYE FÎ BEYÂNİ AHVÂLİ KABUDÂNÂTİ'D-DEVLETİ'L-ALİYYETİ'L-OSMÂNİYYE Sa'îd, Şehrî-zâde Mehmed Efendi Dr. Öğr. Üyesi DAVUT ADLIĞ
Görüntüle
5 ZÜBDETÜ'L-AHBÂR EL-MÜTA'ALLİKA Bİ'L-BİHÂR Sa'îd, Şehrî-zâde Mehmed Efendi Dr. Nurten SEVİNÇ
Görüntüle
6 MAHZENÜ'S-SAFÂ KENZ-İ DÜRER-İ ZİKR-İ ŞU'ARÂ Sa'îd, Şehrî-zâde Mehmed Efendi Prof. Dr. Ersen ERSOY
Görüntüle
7 GÜLŞEN-İ MÜLÛK Sa'îd, Şehrî-zâde Mehmed Efendi Dr. Nurten SEVİNÇ
Görüntüle
8 METNÜ'T-TEVÂRÎH Sa'îd, Şehrî-zâde Mehmed Efendi Dr. Nurten SEVİNÇ
Görüntüle
9 TÂCÜ’L-KAVÂNÎN Sa'îd, Şehrî-zâde Mehmed Efendi Dr. Nurten SEVİNÇ
Görüntüle
10 RAVZATÜ'L-ENFÜS Fİ'T-TÂRÎH Sa'îd, Şehrî-zâde Mehmed Efendi Dr. Nurten SEVİNÇ
Görüntüle
11 ZÜBDETÜ'T-TEVÂRÎH (SA'ÎD) Sa'îd, Şehrî-zâde Mehmed Efendi Dr. Nurten SEVİNÇ
Görüntüle
12 TÂRÎH-İ DÜVEL VE MÜLÛK Sa'îd, Şehrî-zâde Mehmed Efendi Dr. Öğr. Üyesi DAVUT ADLIĞ
Görüntüle
13 MANZÛME-İ DURÛB-I EMSÂL (HIFZÎ) Hıfzî Dr. Öğr. Üyesi BAHANUR ÖZKAN BAHAR
Görüntüle
14 NA'T MECMÛ'ASI (HÜSEYİN AYVANSARÂYÎ) (Rıfat Kütük Şahsi Kütüphanesi) Ayvansarâyî, Hâfız Hüseyin Diğer Aybala Sena KÜTÜK
Görüntüle
15 DÎVÂN (KESBÎ /KİSBÎ) Kesbî/Kisbî, Kesbî Mehmed Efendi ismail Aksoyak
Görüntüle
16 TERCÜME-İ DURÛB-I EMSÂL-İ ARABİYYE (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) Kudsî, Abdullah Efendi Prof. Dr. Sadık Yazar
Görüntüle
17 TERCÜME-İ LUTFU'T-TEDBÎR fî SİYÂSÂTİ'L-MÜLÛK (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) Kudsî, Abdullâh Efendi Prof. Dr. Sadık Yazar
Görüntüle
18 TERCÜME-İ EL-BERKU’L-YEMÂNÎ FÎ FETHİ’L-OSMÂNÎ (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) Kudsî, Abdullâh Efendi Prof. Dr. Sadık Yazar
Görüntüle
19 DÎVÂN (TEKİRDAĞLI AHMED LÜTFÎ) Lütfî, Ahmed Lütfî Efendi Diğer Ahmet Serdar Erkan
Görüntüle
20 MÜSTEVCEBÜ’L-HALÂS FÎ TEFSÎR-İ SÛRETİ’L-İHLÂS (TÂHİR, MEKKÎ-ZÂDE MEHMED) Tâhir, Mekkî-zâde Mehmed Tâhir Efendi (?/? – ö. 1128/1716) Dr. Öğr. Üyesi Oğuzhan UZUN
Görüntüle
21 AHSENÜ'L-HABER MİN KELÂMİ SEYYİDİ'L-BEŞER (VÂSIF, ŞA'BÂN-ZÂDE ABDULLÂH VÂSIF ÇELEBİ) Vâsıf, Şa'bân-zâde Abdullâh Vâsıf Çelebi Diğer Nükran ERBAŞ
Dr. Öğr. Üyesi Muhammed İkbâl Güler
Görüntüle
22 DÎVÂNÇE (ABDÎ / VASSÂF) Abdî (Vassâf), Abdullâh Efendi Prof. Dr. İbrahim Halil Tuğluk
Görüntüle