- Yazar Biyografisi (TEİS)
İzzet, Mütercim Mehmed Paşa - Madde Yazarı: Prof. Dr. Müjgân Çakır
- Eser Yazılış Tarihi:21 Eylül 1314/3 Ekim 1898
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:19. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum-Mensur
- Niteliği:Tercüme
- Türü/Formu:Diğer
- Yayın Tarihi:22/08/2022
GONCE-İ BÛSTÂN (İZZET, MÜTERCİM MEHMED PAŞA)
Sâdî'nin Bostân isimli eserinin tercümesiİzzet, Mütercim Mehmed Paşa (d. 1258/1843 - ö.1332/1914)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Sâdî-i Şîrâzî'nin (ö. 1292) Bostân adlı eserinin nazmen tercümesi. Eserin tercümesine 20 Kânûn-ı sânî 1312/1 Şubat 1897'de başlayan mütercim metnini 21 Eylül 1314/3 Ekim 1898'de tamamlamıştır. Eser, Bostân'la aynı vezinde yani aruzun "fe'ûlün fe'ûlün fe'ûlün fe'ûl" kalıbıyla yazılmıştır.
Metnin girişinde "İfâde ve Sebeb-i Tercüme" bölümünde İzzet Paşa'nın döneminde batılı dillere duyulan ilgiyi eleştirdiği, Osmanlı dilinin öneminden bahsettiği görülür. Özellikle Arapça ve Farsça metinleri tercüme edecek insanlara ihtiyaç duyulduğunu ifade eder ve tercüme eserlerin önemli bir vazifeyi ifa ettiklerini vurgular (Sevindik 2014: 52). Bostân'ı tercüme etme sebeplerinden bahsederken eserin hikmet dolu olduğunu İbn Kemâl ve Şem'î gibi âlimleri metne nazireler yazıp şerh ettiklerini kendisinin de harf harf tercüme edip ona "Rûmî kabâ giydirdiğini" söyler.
İzzet Paşa, tercümesini yaparken önce Sâdî'nin Farsça beytini yazmış, altına kendini manzum tercümesini kaydetmiştir. Metnin müsvedde hâlinde olması sebebiyle bazı yerler karalanmış ve yeni ifadeler yazılmış, derkenarlaraysa bazı açıklamalarda bulunulmuştur. Bu açıklamalar içinde ayet ve hadis iktibasları, bazı kelimelerin anlamları vs. yer almaktadır.
Eser Millet Kütüphanesi Ali Emirî Manzum 1203 ve 1204 numaralarda kayıtlıdır. Henüz üzerinde bir çalışma yapılmamıştır.
Yazarın biyografisi için bk. "İzzet, Mütercim İzzet Paşa". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/izzet-mutercim-izzet-pasa
Eserden Örnekler
Gonce-i Bûstân'dan
Sebeb-i Nazm-ı Kitâb
Çok etdim bu âlemde seyr-i hırâm
Çok erlerle etdim günümü tamâm
Her iklîmden aldım birer hoş metâ'
Edip hırmen-i ilmden intifâ'
Hülûk görmedim halk-ı Şîrâz-vâr
Ede rahmet o kavme Perverdigâr
Bu iklîmin âdemleri hubb-ı tâm
Ne sevdâ-yı Rûm kaydı ne hubb-ı Şâm
Dedim Mısr'dan celb ederler şeker
Onu dost dosta hediyye eder
O bûstânlarda bana geldi hayf
Ki ahbâba gidem eli boş fekeyf
Şekerden elim ger boş ola ne âr
Şekerden de şîrîn kelâmım ki var
Degil o şeker sûretâ halk yer
Ma'ânî ki kâgıddadır ahz eder
Çün etdim bu devlet serâyın tamâm
Ona on kapu ile verdim nizâm
Birincisi adl oldu tedbîr ü rây
Re'âyât-ı halk ile havf-ı Hudây
İkincisine kaydum ihsân esâs
Ki mün'am eder fazl-ı Hakk'a sipâs
Üçüncüsü aşk oldu mestî-güdâz
Degil öyle aşk ola ammâ mecâz
Tevâzu' ki râbi' beşinci rızâ
Kanâ'at da altıncısı bâ-safâ
Yedincisidir âdet-i terbiyet
Sekizincidir şükr ber-âfiyet
Dokuzuncudur tevbe râh-ı savâb
Onuncu münâcât u hatm-ı kitâb (Millet Kütüphanesi. Ali Emirî Manzum 1203. vr. 3a).
Kaynakça
Çakır, Müjgân ( 2011). "Erzurum-Erzincan-Diyarbakır ve Kars Yollarında Bir Paşa: Âteş-zâde Mehmed İzzet ve Yûsuf u Züleyhâ'sı". IV. Uluslararası Van Gölü ve Havzası Sempozyumu (Bildiri Kitabı). Ankara: Gramat Grafik ve Matbaacılık. 393-396.
İnal, İbnülemin Mahmud Kemal (1988). (Bütün Eserleri) Son Asır Türk Şairleri. C. 2. İstanbul: Dergâh Yay.
Saraç, M.A. Yekta (2016). Bursalı Mehmed Tahir, Osmanlı Müellifleri. C. 2. Ankara: TÜBA Yay.
Sevindik, Hakan (2014). Türk Edebiyatında Bostan ve Abdî'nin Manzum Bostan Tercümesi (İnceleme-Metin). Doktora Tezi. Konya: Selçuk Üniversitesi.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | KÂMÛS-I FÂRİSÎ (İZZET, MÜTERCİM MEHMED PAŞA) | İzzet, Mütercim Mehmed Paşa | Prof. Dr. Müjgân Çakır |
Görüntüle | ||
2 | YÛSUF U ZÜLEYHÂ TERCÜMESİ | İzzet, Mütercim İzzet/Âteş-zâde Mehmed İzzet Paşa | Prof. Dr. Müjgân Çakır |
Görüntüle | ||
3 | NÂN U HELVÂ (İZZET, MÜTERCİM MEHMED) | İzzet, Mütercim Mehmed Paşa | Prof. Dr. Müjgân Çakır |
Görüntüle | ||
4 | HİKÂYÂT-I HÂCE NASRÜDDÎN (İZZET, MÜTERCİM MEHMED) | İzzet, Mütercim Mehmed Paşa | Prof. Dr. Müjgân Çakır |
Görüntüle | ||
5 | NÂN U PENÎR (İZZET, MÜTERCİM MEHMED) | İzzet, Mütercim Mehmed Paşa | Prof. Dr. Müjgân Çakır |
Görüntüle | ||
6 | İ'LÂMÜ'N-NÂS TERCÜMESİ (MÜTERCİM İZZET PAŞA) | İzzet, Mütercim Mehmed Paşa | Prof. Dr. Müjgân Çakır |
Görüntüle | ||
7 | DİVANÇE (VÂZIH) | Mustafâ Vâzıh | Araş. Gör. Giyasi BABAARSLAN |
Görüntüle | ||
8 | MEVRİDÜ’L-VÜSÛL FÎ MEVLİDİ’R-RESÛL (İBRÂHÎM ZİKRÎ) | İbrâhîm Zikrî | Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal |
Görüntüle | ||
9 | ED-DÜRERÜ'L-MÜNTAHABÂTÜ'L-MENSÛRE FÎ ISLÂHİ'L-GALATÂTİ'L-MEŞHÛRE / GALATÂT-I HAFÎD EFENDİ | Hafîd, Mehmed Hafîd Efendi | Doç. Dr. Ramazan Ekinci |
Görüntüle | ||
10 | TARÎKÜ'L-İHTİSÂR | Nûrî, Osman Hanyevî | Prof. Dr. Orhan Kurtoğlu |
Görüntüle | ||
11 | TUHFETU SABRÎ AN-LİSÂNİ BULGARÎ | Mehmed Sabrî | Dr. Öğr. Üyesi Özkan Uz |
Görüntüle | ||
12 | RAVZ-I VERD | Şâkir, Ahmed Paşa | Prof. Dr. Ramazan Sarıçiçek |
Görüntüle | ||
13 | KENZ-İ FUSAHÂ (ABBAS KEMÂL EFENDİ) | Abbas Kemâl Efendi, Kerküklü | Diğer Öznur ÖZER |
Görüntüle | ||
14 | DÎVÂN (ABDÎ) | Abdî, Abdülkerîm Abdî Efendi | Prof. Dr. Beyhan KESİK |
Görüntüle | ||
15 | MEVLİD (ABDÎ) | Abdî | Doç. Dr. Hasan Kaya |
Görüntüle | ||
16 | DÎVÂN (ABDÎ) | Abdî, Şarkîkarahisarlı | Dr. Hacer SAĞLAM |
Görüntüle |