GİZLİ SEVDA (T. ABDİ)
roman
T. Abdi (d. ? / ö. ?)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Hayatı hakkında kesin bir bilgiye rastlanmayan T. Abdi’nin eseri. 103 sayfalık Gizli Sevda, sayılarda yapılan bir karmaşadan dolayı on bölümden oluşuyor gibi görünse de aslında on bir bölümdür. T. Abdi’nin Sergüzeşt-i Kalyopi, Seyr-i Servinaz ve Zavallı Kızcağız adlı eserlerinin aksine Gizli Sevda’da ön söz bulunmaz. Bu sebeple eserin telif veya tercüme olduğuna dair kesin bir bilgi yoktur. Ancak eserin Rusya’nın Poltava -ki bugün Ukrayna sınırları içerisindedir- şehrinde geçmesi ve karakterlerin tamamının yabancı olması sebebiyle tercüme olma ihtimali vardır.

Roman, Vanenka ile Fedor’un acıklı aşk hikâyesini anlatır. General Kont Çarmayelof’un kızı olan Vanenka, erken yaşta annesini kaybetmiş ve babası tarafından şımartılarak büyümüş bir kızdır. Ana dilinden başka İngilizce, İtalyanca, Fransızca, Almanca bilen ve müzikle de ilgilenen Vanenka kibirli bir kızdır. Uşakları ve alt sınıfları küçümseyen bu kız, hiç kimseyi kendisine layık görmez. Ancak bu durum, Kont Çarmayelof’un arkadaşı olan Kont Ramayelof’tan gelen bir mektup ile bozulur. Ramayelof ölüm döşeğindedir ve arkadaşından oğlu Fedor’u bir işe sokması için yardım istemektedir. Çarmayelof bu isteği yerine getirir ve Fedor teğmen olur. Teşekkür etmek için Kont Çarmayelof’un konağına gelen Fedor, burada Vanenka’yı görür ve ona âşık olur. Vanenka ilk başlarda Fedor’u zengin olmadığı için istemese de bir süre sonra onu sevmeye başlar. Gizlice Vanenka’nın odasına gitmeye başlayan Fedor, Kont’un berberi Ligor tarafından fark edilir. Ligor bir tıraş esnasında Kont’a bu durumu söyler; ancak Kont buna inanmaz. Olayı ispatlayacağını söyleyen Ligor, bir gece Kont’u uyandırır ve Fedor’un Vanenka’nın odasında olduğunu söyler. Kızının odasına giden Kont Çarmayelof, orada Fedor’u bulamaz. Bu sebeple Ligor dayak ile cezalandırılır ve yaralarının ağırlığından dolayı ölür. Oysaki Fedor odadadır ve Vanenka ile yardımcısı Anuçka onu bir sandığın içine saklamıştır. Kont gidince Fedor’u sandıktan çıkarmaya giden Vanenka ile Anuçka Fedor’un cansız bedeniyle karşılaşırlar. Cesedi ortadan kaldırmak için Anuçka’nın kardeşi ve Kont’un emrinde çalışan İvan’ı çağırırlar. İvan, para karşılığı susturulur ve Fedor’un da kimseye haber vermeden evi terk ettiği söylenir. Ancak İvan alkole düşkün biridir ve içtiği zamanlarda taşkınlıklar yapar. Bir gece İvan içtiği meyhaneye Vanenka’yı getirtir ve arkadaşlarına gösteriş yapar. Kibirli Vanenka ise itibarı zedelendiği için meyhanedekileri önce içki ile uyutur sonra da meyhaneyi ateşe verir. Yangında meyhanede bulunan dört adamdan üçü ölür, biri kurtulur. Bu kişi ise İvan’dır ve İmparator’a bütün gerçekleri anlatır. İvan ile Anuçka yardım ve yataklıktan suçlu bulunup Sibirya’ya sürgüne gönderilir. Vanenka ise bir manastıra kapatılır; ancak bir sene sonra utancından ölür.

T. Abdi’nin diğer eserlerine göre kısa cümleleri ve diyalogları ile dikkat çeker. Anlatıcı yer yer araya girse de uzun açıklamalar yapmaz. Yazarın Sergüzeşt-i Kalyopi ve Zavallı Kızcağız’ın ön sözlerinde yerlilik vurgusu yaptığı düşünülürse Gizli Sevda bu çizginin oldukça dışındadır. Ayrıca Gizli Sevda, T. Abdi’nin bilinen dört eseri arasında tek mutsuz sonla bitenidir. Eserde geçen mekânlar ise Poltava, Petersburg, Katerina Irmağının kenarı gibi gerçek mekânları işaret eder. Eser, 1292/1875'te Süleyman Efendi Matbaası’nda basılmıştır. Latin harflerine aktarılmamış olup hakkında müstakil bir çalışma da yapılmamıştır. Sergüzeşt-i Kalyopi hakkında hazırlanmış bir yüksek lisans tezinde Gizli Sevda’dan bir iki cümle ile bahsedilir (Doğan 2019). Bunların dışında rastlanan bilgiler eserin yazarı ve yayımlanma tarihinden ibarettir.


Eserden Örnekler


“Bundan yetmiş dört sene mukaddem bir gün Rusya’da vaki Poltava şehrinde General Kont Çarmayelof’un konağının önünde her sınıf ahaliden mürekkeb bir cemiyet müşâhede olunmakta idi. Bunun sebebi dahi mûmâileyh General’in Ligor isminde bir uşağının ettiği bir cürümden dolayı Rusya’da âdet olduğu üzere konak kapısı önünde kamçı ile dayak yiyeceği idi. Mücrimin dayak yiyeceğini seyre gelenler merkumun nereden çıkacağını gözetmekte idiler ki her devletten alıp göğsüne astığı nişanlar aks-ı ziyâ-yı şems ile etrafa şa’şa’a salmakta olduğu ve yaver-i harb elbisesiyle mülebbes bulunduğu hâlde yirmi dört yirmi beş çağlarında bir dilber delikanlı da içlerine karışıp konağın önünde bulunan iki kadem irtifâ’ında bir binek taşının üzerine çıktı ve her ne kadar gözünü konağın pencerelerinden birine dikti ise de perdeleri kapalı bulunduğundan kimseyi göremeyince nazarını uşaklar dairesinin kapısına doğru imâle ederek üzerinde duran bir sakallı âdeme bir işaret etti.” (T. Abdi 1292/1875: 2-3).

“Vanenka- Mösyö Fedor beni seviyormuşsunuz diye haber aldım!

Fedor- (Kızda gördüğü bu cesâret üzerine ne diyeceğini şaşırarak) Aman efendim o husûsta kulunuzu affediniz.

Vanenka-(Nîm tebessüm ile) Suâlimin cevabı bu mudur? Hem niçin seni affedeceğim. Bir kabahat mi işledin ki?

Fedor- Kabahatim!

Vanenka- Canım nedir?

Fedor- Önce affedeceğinizi vaad edin ki söyleyebileyim.

Vanenka- Pekiyi! Muradın ne ise yaparım.

Fedor- (Pepeleyerek) Kaba….hatim mi?...Efend…. imi aşırı mertebede sevmektir.

Vanenka- Yanlışınız var Mösyö Fedor yanlışınız! Bir adamın bir kıza hâlisâne muhabbeti bir vakitte kabahat sayılmaz ve sayılamaz.” (T. Abdi 1292/1875: 25-26).

Kaynakça


Doğan, Abdullah (2019). Modern Anlatı Talebine Bir Cevap: Sergüzeşt-i Kalyopi. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi.

T. Abdi (1292/1875). Gizli Sevda. İstanbul: Süleyman Efendi Matbaası

Atıf Bilgileri


Oktay Erkoç, Gülçin. "GİZLİ SEVDA (T. ABDİ)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/gizli-sevda-t-abdi. [Erişim Tarihi: 07 Nisan 2025].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 MÎZÂNÜ'L-BELÂGA (ABDURRAHMAN SÜREYYÂ) Abdurrahman Süreyyâ, Mîrdûhî-zâde Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
2 SÜNÛHÂT (ABDÜLVEHHÂB) Abdülvehhâb, Bolulu Dr. Öğr. Üyesi Adem Özbek
Görüntüle
3 BELÂGAT-I LİSÂN-I OSMÂNÎ (AHMED HAMDİ) Ahmed Hamdi, Şirvânî Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
4 LUGAT-I KÂMÛS (AHMED LÜTFÎ) Ahmed Lütfî Efendi Diğer Hamza Havuz
Görüntüle
5 LEHCE-İ OSMÂNÎ (AHMET VEFİK PAŞA) Ahmed Vefîk Paşa Diğer Hamza Havuz
Görüntüle
6 ISTILÂHÂT LÜGATİ (YENİŞEHİRLİ AVNÎ) Avnî, Yenişehirli Dr. Bihter Gürışık Köksal
Görüntüle
7 BELÂGAT-I OSMÂNİYYE (CEVDET PAŞA) Cevdet Paşa, Ahmed Cevdet Paşa, Lofçalı Prof. Dr. Mücahit Kaçar
Görüntüle
8 HADÎKATÜ'L-BEYÂN (HACI İBRÂHİM EFENDİ) Hakkı, Hacı İbrâhim Hakkı Efendi Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
9 SEFÎNETÜ’L-İNŞÂ (HÂLET) Hâlet, İbrâhim Hâlet Bey, İstanbullu Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
10 SEVDÂ-YI NİHÂN (HÂLİD) Hâlid, Yenişehirli-zâde Hâlid Eyyûb Bey Doç. Dr. Macit Balık
Görüntüle