- Yazar Biyografisi (TEİS)
Alî Gâlib Türkkan - Madde Yazarı: Emine Sıdıka Toptaş
- Eser Yazılış Tarihi:1316/1898-99
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:19. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum
- Niteliği:Derleme
- Türü/Formu:Mecmua
- Yayın Tarihi:03/02/2022
GIDÂ-YI RÛH (ALÎ GÂLİB) (Matbu)
güfte mecmuasıAlî Gâlib Türkkan (d. 1868 - ö. 1949)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Ali Gâlib Türkkan tarafından derlenmiş güfte mecmuası. Eser, 1316/1888-89 yılında İstanbul’da Şirket-i Mürettibiye Matbaası'nda 216 sayfa olarak basılmıştır. Kapağında “Bi’l-cümle müntehab şarkıları hâvîdir.” açıklaması yer almaktadır. İçerisinde de şarkı, türkü, kanto, marş, nakış, beste, kâr, ağırlama formlarında 719 güfte bulunmaktadır. Mecmuada güfteler makamlarına göre tasnif edilmiş, bölümlere “Rast faslı, Saba faslı, Uşşak faslı” şeklinde makam ismine uyumlu olarak başlık yazılmıştır. Her bölümün başında o makamda yer alan şarkıların usullerini gösteren fihristler oluşturulmuştur. Güftelerin baş tarafına bestekârlarının isimleri kaydedilmiş, bazı eserlerde bestenin formu ve usulü de ilave edilmiştir. Bestekârı bilinmeyen güftelerin başına ise formları (Kanto, Türkü, Ağırlama vb.) yazılmıştır. Eserde şarkıların güfte sahipleri ise belirtilmemiştir. Mecmuanın 2. sayfasından itibaren başlayan güfteler 213. sayfada tamamlanır. Sayfa 214’te “Fihrist-i Makâmât”, 215 ve 216’da ise “Gıdâ-yı Rûhda münderic olan şarkılardan nota mecmû’asıyla notaları neşrolunanların fihristi” bulunmaktadır.
Gıdâ-yı Rûh’da 105 bestekârın 684 eseri bulunmaktadır. Bunların dışında Ârif, Gâlib ve Atâ’ya ait bir müşterek eser ve sahibi belli olmayan 34 güfte vardır. Mecmuada en çok ismi geçen bestekâr 105 güfteyle Hacı Ârif Bey, ikinci 61 güfteyle Rif'at Bey, üçüncü ise 45 güfteyle Şevkî Bey’dir. Mecmuada adı geçen diğer bestekârların isimleri ve eser sayıları şöyledir: Abdî Efendi, Abdülkâdir Merâgî (5), Ahmed Ârifî Bey (5), Ahmed Râsim Bey (3), Aleksan Efendi, Âlî Bey (3), Alî Bey (11), Alî Rıfat Bey (3), Andon Efendi, Âsâriye Hatîbi İbrâhîm Efendi (4), Âsım Bey (12), Astik Ağa (6), Ata Bey, Avnî Bey, Bekir Ağa (2), Bimen Efendi, Cemîl Bey (2), Civân Ağa (10), Çorabcızâde, Dede Efendi (38), Dellâlzâde İsmâil Efendi (17), Denizlioğlu Alî Bey, Dervîş İsmâ'îl Efendi, Edhem Efendi (2), Enderûnî Hâfız Hüsnî Efendi (6), Es'ad Efendi, Gâlib Bey (7), Garbis Efendi, Hâcî Fâ'ik Bey (40), Hâfız Cemîl Efendi (8), Hâfız Dilâver Efendi, Hâfız Mehmed Efendi (15), Hâfız Yûsuf Efendi (6), Hakkî Bey, Halîm Ağa, Hamîdî, Hasan Ağa (2), Ûdî Hasan Bey (2), Hîşim Bey (16), Hristaki (16), Itrî (1), İsak, İsmâ'îl Ağa (2), İsmâ'îl Efendi (2), İsmet Ağa (6), İzzet Bey, Kapril Ağa, Kemânî Alî Efendi, Kemânî Corci Efendi, Kemânî Rızâ Efendi (5), Kemânî Sebûh Ağa (2), Kemânî Tatyos Efendi (6), Latîf Ağa (8), Lemi Bey (2), Leon Efendi, Mahmûd Paşa (11), Markar Ağa (2), Medenî Azîz Efendi (13), Mehmed Ağa, Melekzet Efendi, Mîsâk Ağa, Mustafa İzzet Efendi (5), Musullu Hâfız Osmân Efendi, Nâyzen Mehmed Efendi (2), Nazîm, Neş'et Mollâ (Kırımlı), Nevres Paşa (2), Neyzen Rızâ Bey (2), Nikogos Ağa (19), Notacı Kirkor Efendi, Nu'mân Ağa (8), Nûrî Bey (5), Nûrî Şeydâ Bey, Osmân Bey (2), Rahmî Bey (8), Refîk Bey, Sabrî Bey (2), Sadâh Ağa, Sâdık Bey, Sa'dullâh Ağa (2), Sa'dullâh Efendi (2), Sâlih Efendi (4), Santurî Edhem Efendi (5), Selânikli Ahmed Bey (10), Serkis Ağa, Şâkir Ağa (16), Tabî‘î, Tâhir Ağa, Tâhir Efendi (2), Tanbûrî Alî Efendi (16), Tanbûrî Azîz Mahmut Bey, Tanbûrî Cemîl Bey (2), Tanbûrî Mustafâ Çavuş (4), Tevfîk Bey (2), Tulum Abdî, Ûdî Âfet Efendi, Usta Yani (3), Yorgaki (2), Yûsuf Bey, Zaharya Bey (4), Zekâyî Efendi (2), Zekî Mehmed Ağa (2).
Mecmuada bulunan 21 makamın sırasıyla isimleri ve güfte sayıları şöyledir: Râst (56), Nihâvend (46), Sûznâk (59), Mâhur (20), Hicâzkâr (42), Kürdili Hicâzkâr (28), Sabâ (25), Dügâh (15), Uşşâk (64), Hicâz (71), Isfahân (24), Hüseynî (39), Muhayyer (31), Karcığâr (27), Hüzzâm (38), Segâh (14), Bestenigâr (32), Ferahnâk (22), Şevkefzâ (20), Acemaşîrân (14), Yegâh (32). Şarkıların usulleri “Ağır Aksak, Ağır Düyek, Aksak, Aksak Semâî, Curcuna, Çifte Sofyân, Düyek, Devr-i Hindî, Devr-i Revân, Evsat, Mandıra, Semâî, Sengîn Semâî, Sofyân, Türk Aksağı, Yürük Aksak, Yürük Düyek, Yürük Semâî, Yürük Sofyân” olmak üzere 20 çeşittir.
Matbu bir eser olan Gıdâ-yı Rûh güfte sayısı, makam ve usul çeşitliliği bakımından Türk musikisi için önem taşıyan bir eserdir. Eserle ilgili bir yüksek lisans tezi hazırlanmıştır (Topal 2014).
Eserden Örnekler
Kaynakça
Ali Galib (1316). Gıdâ-yı Ruh. İstanbul: (A. Asadoryan) Şirket-i Mürettibiye Matbaası.
Topal, Burçin (2014). Gıda-ı Ruh İsimli Güfte Mecmuasının Günümüz Türkçesine Çevirisi ve İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | DİVANÇE (VÂZIH) | Mustafâ Vâzıh | Araş. Gör. Giyasi BABAARSLAN |
Görüntüle | ||
2 | MEVRİDÜ’L-VÜSÛL FÎ MEVLİDİ’R-RESÛL (İBRÂHÎM ZİKRÎ) | İbrâhîm Zikrî | Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal |
Görüntüle | ||
3 | ED-DÜRERÜ'L-MÜNTAHABÂTÜ'L-MENSÛRE FÎ ISLÂHİ'L-GALATÂTİ'L-MEŞHÛRE / GALATÂT-I HAFÎD EFENDİ | Hafîd, Mehmed Hafîd Efendi | Doç. Dr. Ramazan Ekinci |
Görüntüle | ||
4 | TARÎKÜ'L-İHTİSÂR | Nûrî, Osman Hanyevî | Prof. Dr. Orhan Kurtoğlu |
Görüntüle | ||
5 | TUHFETU SABRÎ AN-LİSÂNİ BULGARÎ | Mehmed Sabrî | Dr. Öğr. Üyesi Özkan Uz |
Görüntüle | ||
6 | RAVZ-I VERD | Şâkir, Ahmed Paşa | Prof. Dr. Ramazan Sarıçiçek |
Görüntüle | ||
7 | KENZ-İ FUSAHÂ (ABBAS KEMÂL EFENDİ) | Abbas Kemâl Efendi, Kerküklü | Diğer Öznur ÖZER |
Görüntüle | ||
8 | DÎVÂN (ABDÎ) | Abdî, Abdülkerîm Abdî Efendi | Prof. Dr. Beyhan KESİK |
Görüntüle | ||
9 | MEVLİD (ABDÎ) | Abdî | Doç. Dr. Hasan Kaya |
Görüntüle | ||
10 | DÎVÂN (ABDÎ) | Abdî, Şarkîkarahisarlı | Dr. Hacer SAĞLAM |
Görüntüle |