XVII. yüzyılda yaşamış ve Anadolu’da yetişmiş bir halk şairi olan Kâtibi tarafından kaleme alınan siyasetname. Hakkında kaynaklarda fazla bilgi bulunmayan Kâtibi ile ilgili Saadettin N. Ergun, eserlerinde tasavvufi bilgilere yer vermiş olmasından dolayı onun az çok bir eğitim gördüğü bilgisini vermiştir (Nüzhet 1933: XV). Gencine-i Adâlet, 1603-1617 yılları arasında I. Ahmed Han’a (d.1590-ö.1617) sunulmuş, siyer ve ahlâk-ı müluk özelliklerine sahip siyasetname niteliği ile öne çıkan bir telif eserdir (Aydemir 2010: 7). 

Eserde dönemin toplumsal özelliklerine, Osmanlı devlet yapısına, kurumlarına ve onların işleyişine ilişkin önemli bilgilere yer verilmiş, güçlü bir iktidar kurgusunun sağlanabilmesi ve korunabilmesi için adaletin gerekliliği vurgulanmıştır (Karpuz vd. 2011: 82). Kâtibi, eserinde saltanatın temelleri ve hükümet idaresine yönelik tavsiyelerde bulunmuştur. Eser bu yönüyle nasihatname özelliği de taşır. Ayrıca bazı bölümlerinde yaşanmış hikâyelerden örnekler verilmiş, bu durum anlatılanların pekiştirilmesine de yardımcı olmuştur (Sağlam 2013: 18-19). Eserde her biri kendi içinde alt bölümlerden oluşan dört ana bölüm yer almaktadır. Bu ana bölümler şunlardır (Karpuz ve Aydemir 2011: 77): I. bölüm: İman ehli olarak kurgulanan yöneticilerin ülküsel özellikleri üzerinedir. II. bölüm: Bu ana bölümde, genel olarak, Bedir Savaşı şehitlerinin faziletleri anlatılmaktadır. III. bölüm: Lütfi Paşa’nın Asaf-nâme adlı eseri üzerinedir. IV. bölüm: Adalet üzerine kurgulanmış ülküsel iktidar yapısını destekleyici nitelikleri ile önceki padişahların uyguladıkları adaletli tavırlar, hikâyelere dayalı olarak ifade edilmektedir.

Eserde Arapça ve Farsçanın kullanılışının yanı sıra, yöresel nitelikli ve arkaik özellik taşıyan birçok Türkçe sözcük de bulunmaktadır. Gencine-i Adâlet, ses bilgisine ve biçim bilgisine dayalı özellikler bakımından Eski Anadolu Türkçesi dönemi özelliklerini taşımakla birlikte Eski Anadolu Türkçesinden Osmanlı Türkçesine geçiş döneminin özelliklerini de barındırmaktadır (Karpuz ve Aydemir 2011: 76). Genel itibariyle, harekesiz bir metin olup Arapça ifadelerin dışında, bazı Türkçe ifadelerde de sözcüklerin okunmasındaki temel ses özelliklerinin belirtilmesi amacıyla hareke kullanılmıştır. Daha az sayıda geçen Farsça ifadelerde ise hareke kullanılmamıştır (Aydemir 2010: 119). 

Bugüne kadar yapılan araştırmalar sonucunda eserin üç nüshası tespit edilmiştir. Birinci nüshası, Topkapı Sarayı Müzesi Türkçe Yazmaları’nda Bağdat 348 envanter numarasıyla kayıtlıdır. Talik hatla yazılmış ve 180 varaktır. İkinci nüshası, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Kütüphanesi’nde N-2568 envanter numarasıyla kayıtlıdır. Eserin tamamı 138 varaktır. Üçüncü nüshası, İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesi 3319 envanter numarasıyla kayıtlı olup 286 varaktır (Sağlam 2013: 15-17).

Eser üzerine doktora ve yüksek lisans tez çalışmaları yapılmıştır. Aydemir, Özgür Kasım Aydemir'e ait  Gencine-i Adalet Üzerine Dilbilgisi İncelemesi ve İktidar Felsefesi Bakımından Söylem Çözümlemesi (2010) adlı doktora tezi ve Tuğba Sağlam tarafından hazırlanan Bir Siyâsetnâme Örneği Olarak Gencîne-i Adâlet (Transkripsiyon ve Değerlendirme) (2013) adlı yüksek lisans tezi yapılan tez çalışmalarıdır. 

Kâtibi'nin biyografisi için bk. "Katibi". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/katibi