- Yazar Biyografisi (TEİS)
Za’îfî, Mehmed, Gelibolulu Za’îfî - Madde Yazarı: Araş. Gör. Fatih UĞUR
- Eser Yazılış Tarihi:?
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:Başlangıç-15. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Gazavatname
- Yayın Tarihi:02/12/2021
GAZAVÂT-I SULTÂN MURÂD İBN MEHEMMED HAN (ZA’ÎFÎ)
II. Murâd'ın gaza ve seferleriZa’îfî, Mehmed, Gelibolulu Za’îfî (d. ? - ö. ?)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Gelibolulu Za’îfî Mehmed tarafından kaleme alınan gazavatname türündeki mesnevi. Aruzun “mefâ’îlün mefâ’îlün fe’ûlün” vezninde yazılmış olan Gazavât-nâme-i Sultân Murâd’ın son kısmı eksik olduğu için telif tarihi belli değildir; ancak 1446 yılındaki Mora Seferi ile bitmesi ve 1448 yılındaki II. Kosova Zaferi ile ilgili hiçbir kaydın bulunmayışından hareketle 851/1447 yılında telif edildiği tahmin edilmektedir (Sarı 1994: 18). Eserin tek nüshası Afyon İl Halk Kütüphanesi, Gedik Ahmed Paşa bölümünde, 18349 numarayla kayıtlı 337 varaklık bir mecmuanın içinde, 1b-100b sayfaları arasında yer almaktadır. Son kısmındaki eksiklik sebebiyle müstensihinin kim olduğu belli değilse de aynı hatla yazılan ve tek elden çıktığı görülen mecmuadaki diğer eserlerin müstensihi durumundaki Hasan ibn İlyâs en-Nakkâş el-Amasî tarafından istinsah edilmiş olması muhtemeldir (Sarı 1994: 18).
Gazâvat-ı Sultân Murâd, Ahmedî’nin İskender-nâme'si içerisinde yer alan 364 beyitlik mesnevisi hariç tutulursa, gazavatname türünün Türk edebiyatındaki ilk örneğidir. Kayıp kısımlar hariç 2556 beyitten oluşan eserde besmele, tevhid, na’t, münacat ve medhiye bölümlerinden sonra, bölümlere ayrılmaksızın Sultan II. Murâd’ın seferleri ve zaferleri ile bu seferler sırasında vuku bulan hadiseler anlatılmaktadır. Za’îfî’nin, II. Murâd’ın yakınında bulunması ve onunla seferlere katılmış olması dolayısıyla sözünü ettiği vakaları bizzat gözlemlemiş ve yazmış olması bakımından da eser dikkate değerdir. Metinde Rumca ve Slavca yazılmış beyitler de yer almaktadır (Sarı 1994: 14-15). Mehmet Sarı, Gazâvat-ı Sultân Murâd ile Ârif Alî tarafından bazı manzum parçalar eklenmesiyle yeniden tertiplenmiş olan Dânişmend-nâme arasında 232 beytin ortak olduğunu tespit etmiştir. Ancak söz konusu şairlerden hangisinin diğer eseri gördüğü ve beyit alıntıları yaptığı açık değildir (1994: 16).
Agâh Sırrı Levend (1956) ve Halil İnalcık ile Mevlûd Oğuz (1978) gazavatnameler üzerine yaptıkları çalışmalarda bu mesneviden söz etmişler, ancak nüshasının bulunmadığını belirtmişlerdir. Âmil Çelebioğlu ise eserin bir nüshasını tespit etmiş ve makaleyle tanıtmıştır (1982). Mehmet Sarı, doktora tezinde metnin ses özelliklerini incelemiş, çevriyazısını yapmış ve sözlüğünü hazırlamıştır (1994).
Şairin biyografisi için bk. “Za'îfî, Mehmed, Gelibolulu Za’îfî”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/zaifi-mehmed-gelibolulu-zaifi
Eserden Örnekler
Gazavât-ı Sultân Murâd ibn Mehemmed Han'dan
Sehâvet bâbın açdı ol gün anda
Anun gibi ne yirde vardı kanda
Ki şâhun devletiyle ömri dâyim
Cihân turdukca olsun şöyle kâyim
Bizüm dahı buyıdı fikrümizde
Gice gündüz gönülde fikrümizde
Ki şâhıla varayduk Üngürüze
Yirini tar ideydük ol tonuza
Bi-hamdi’l-lah ki şâhun gönline Hak
Bu râzı şöyle keşf itdi muhakkak
Sipâhîyi şu denlü divşürelüm
Cihânun halkın ana üşürelüm
Kızıl elmaya dek sürüp varalum
Bulınan Üngürüzü hep kıralum
Dahı ol Yanko mel'ûn gey inakdı
Biş on Türk kovdugıyçün kanıkdı
Şehenşâhıla çün anda varavuz
Nicesi kurtarur cânın görevüz
Bes andan turdılar begler paşalar
Murâd Hâna idip medh ü du'âlar
Gelip dîvân yirinde otururlar
Çeri sözini dile getürürler
Ki gele her tarafdan tîzde leşker
Şâhun katında gelip cem' olalar
Bu tedbîrile yazıldı bitiler
Ki her bir harfi kılıçdan yitiler
Anatolıda Rûmilinde sancak
Ne denlü varısa yakın u ırak (Sarı 1994: 200-201)
Kaynakça
Çelebioğlu, Âmil (1982). “Zaifî’nin ‘Gazavât-ı Sultan Murad İbni Muhammed Han’ Adlı Mesnevisi”. Türk Kültürü, (225): 30-37.
İnalcık, Halil ve M. Oğuz (1978). Gazavât-ı Sultan Murâd b. Mehemmed Hân. Ankara: TTK Yay.
Levend, Agah Sırrı (1956). Gazavat-nameler ve Mihaloğlu Ali Bey’in Gazavat-namesi. Ankara: TTK Yay.
Sarı, Mehmet (1994). Gelibolulu Za’îfî Muhammed, Gazâvat-ı Sultân Murâd Hân (İnceleme-Metin-Sözlük). Doktora Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | RİSÂLE (ZA’ÎFÎ) | Za’îfî, Mehmed, Gelibolulu Za’îfî | Doç. Dr. İsmail Yıldırım |
Görüntüle | ||
2 | CÂMASB-NÂME (ABDÎ) | Abdî, Mûsâ | Prof. Dr. Müjgân Çakır |
Görüntüle | ||
3 | TERCÜME-İ KASÎDE-İ BÜRDE (ABDURRAHÎM) | Abdurrahîm, Abdurrahîm Karahisârî, Şeyh Abdurrahîm Karahisârî, Abdurrahîmu’l-Karahisârî, Abdurrahîm Sultân, Abdurrahîm Mısırlı-zâde, Mısırlı-zâde, Mısrîoğlu, Mısrî Sultân | Doç. Dr. Bünyamin Ayçiçeği |
Görüntüle | ||
4 | RİSÂLE Fİ’L-MEBDE’İ VE’L-MA’ÂD (ABDURRAHÎM) | Abdurrahîm, Abdurrahîm Karahisârî, Şeyh Abdurrahîm Karahisârî, Abdurrahîmu’l-Karahisârî, Abdurrahîm Sultân, Abdurrahîm Mısırlı-zâde, Mısırlı-zâde, Mısrîoğlu, Mısrî Sultân | Öğretmen Ece Ceylan |
Görüntüle | ||
5 | NEKÂVETÜ’L-EDVÂR (HÂCE ABDÜLAZÎZ) | Abdülazîz, Abdülkâdir-zâde, Hâce Abdülazîz, Usta Abdülazîz | Doç. Dr. Recep Uslu |
Görüntüle | ||
6 | DÎVÂN (ADLÎ) | Adlî, Sultân Bâyezîd-i Velî bin Fâtih Sultân Mehmed | Prof. Dr. YAVUZ BAYRAM |
Görüntüle | ||
7 | DÎVÂN-I TÜRKÎ (ADNÎ) | Adnî, Mahmûd Paşa | Dr. Öğr. Üyesi Hulusi Eren |
Görüntüle | ||
8 | DÎVÂN-I FÂRİSÎ (ADNÎ) | Adnî, Mahmûd Paşa | Dr. Öğr. Üyesi Hulusi Eren |
Görüntüle | ||
9 | DÎVÂN (ÂFİTÂBÎ) | Âfitâbî | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
10 | DÎVÂN (ÂHÎ) | Âhî, Benli Hasan, Dilsiz Dânişmend | Doç. Dr. Osman Kufacı |
Görüntüle | ||
11 | HÜSREV Ü ŞÎRÎN (ÂHÎ) | Âhî, Benli Hasan, Dilsiz Dânişmend | Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal |
Görüntüle |