- Yazar Biyografisi (TEİS)
Sa'îd, Kemâl Paşa-zâde Mehmed Sa'îd Bey, Lastik Sa'îd - Madde Yazarı: Araş. Gör. Dr. Hakan Soydaş
- Eser Yazılış Tarihi:1888-1906
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:19. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap-Latin
- Yapısı:Mensur
- Niteliği:Derleme
- Türü/Formu:Diğer
- Yayın Tarihi:06/10/2022
GALATÂT-I TERCEME (SA'ÎD)
tercüme klavuzuSa'îd, Kemâl Paşa-zâde Mehmed Sa'îd Bey, Lastik Sa'îd (d. 1264/1848 - ö. 1339/1920)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Kemalpaşazâde Said’in Fransızcadan Türkçeye yapılan metin çevirilerindeki uygulama hatalarına dair tespitlerini ve yöntem açısından önerilerini ihtiva eden eseri. Bu külliyat, on sekiz defterden müteşekkildir. Külliyata ait ilk defter 1888’de sonuncusu ise 1906’da yayımlanmıştır. Yazarın farklı ifadeleri eşliğinde bakıldığında, tercüme faaliyetini arzu edilen medeni gelişmenin gerek şartı olarak tavsif ettiği anlaşılır. Bu sebeple tercüme faaliyeti edebî eserlerden bilimsel ve teknik muhtevalı eserlere değin geniş bir yelpazede ele alınır. Özellikle edebî eserler söz konusu olduğunda ahlak dışı olmama şartının gündeme taşındığı görülür.
Eserde yer alan sözcüklerin, deyimlerin ve metinlerin tamamı Fransızcadan iktibas edilmiştir. Kemalpaşazâde Said, ilk defter için kaleme almış olduğu önsözde külliyatta yer verdiği örneklerin ve izahatın kendisi tarafından yirmi beş yıldır tutulan notların mahsulü olduğunu ihtar eder. İlk defter “accablé” sözcüğü ile başlayıp “foi” sözcüğü ile son bulur. Bu iki sözcük arasında yer alan “accélérer”, “accidentellement”, “amasser”, “assurer”, “avoir l’intention”, “bonnes actions”, “bord”, “caractériser”, “complice”, “boitard”, “condamder à la mort”, “dégradation civique”, “délit”, “demander raison”, “demandeur”, “département”, “different”, “droit administratif”, “droit des gens”, “droit public”, economie politique”, “entendre raillerie”, “esprit”, “état”, “evidence”, “exceptions préjudicielles”, “exprimer”, “expropriation”, “femme”i “finir”, “flatteur” ve “foi” sözcükleri ve deyimleri alfabetik sırayla dizilmiştir. İlgili sözcüğün anlamı verildikten sonra bu sözcükle kurulan ifade kalıplarının hangi bağlamlarda ne gibi anlamlar yüklenebileceği örneklendirilir. Fransızca ifadelerin Türkçenin söyleyiş özelliklerine aykırı düşmeksizin hangi tarzda nakledilmesi gerektiği açıklanır.
Müteakip defterlerde de yine alfabetik sıra gözetilerek Fransızca sözcük ve ifade kalıplarının sıralanıp bağlamsal olarak açıklandığı görülür. Bununla birlikte bu alfabetik sıralama zaman zaman göz ardı edilir ve kimi sözcükler farklı defterlerde tekraren ele alınır. Kemalpaşazâde Said’in Galatât-ı Terceme külliyatı Osmanlı matbuatında Fransızca çeviri kılavuzları arasında en hacimli ve evsaflı olanıdır.
Yazarın biyografisi için bk. "Sa'îd, Kemâl Paşa-zâde Mehmed Sa'îd Bey, Lastik Sa'îd". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/said-kemal-pasazade-mehmed-said
Eserden Örnekler
Foi
Bu lafzı (itikat) diye tercüme münasip olup (iman) lafzıyla tercüme münasiptir. Vakıa Arabîde iman lafzı her kevne şeylere ve âdemlere emniyetle inanmak manasına ise de bizde emvar-ı diniyyeye mahsus olarak bilâ-muhakeme rabt-ı kalp etmek manasına alındığından ve bunun Fransızcada tamamen mukabili (Foi) lafzı olduğundan (Foi) lafzını (iman) ile tercüme her cihetle münasiptir. (İtikat) lafzını Fransızcada mukabil olan lafz (Croyance) lafzıdır. Foi, du mot tatin fides, confiance, signifie une persuasion fondée uniquement sur le témoignage, une soumission de l’esprit inspirér par la confiance (Said 1889).
Kaynakça
[Kemalpaşazâde] Said (1889). Galatât-ı Terceme. İstanbul: Mahmud Bey Matbaası
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | SEFİR VE ŞEHBENDERLER (KEMÂL PAŞA-ZÂDE MEHMED SA'ÎD BEY) | Kemâl Paşa-zâde Mehmed Sa'îd Bey, Lastik Sa'îd | Öğretmen Emre Şengül |
Görüntüle | ||
2 | DİVANÇE (VÂZIH) | Mustafâ Vâzıh | Araş. Gör. Giyasi BABAARSLAN |
Görüntüle | ||
3 | MEVRİDÜ’L-VÜSÛL FÎ MEVLİDİ’R-RESÛL (İBRÂHÎM ZİKRÎ) | İbrâhîm Zikrî | Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal |
Görüntüle | ||
4 | ED-DÜRERÜ'L-MÜNTAHABÂTÜ'L-MENSÛRE FÎ ISLÂHİ'L-GALATÂTİ'L-MEŞHÛRE / GALATÂT-I HAFÎD EFENDİ | Hafîd, Mehmed Hafîd Efendi | Doç. Dr. Ramazan Ekinci |
Görüntüle | ||
5 | TARÎKÜ'L-İHTİSÂR | Nûrî, Osman Hanyevî | Prof. Dr. Orhan Kurtoğlu |
Görüntüle | ||
6 | TUHFETU SABRÎ AN-LİSÂNİ BULGARÎ | Mehmed Sabrî | Dr. Öğr. Üyesi Özkan Uz |
Görüntüle | ||
7 | RAVZ-I VERD | Şâkir, Ahmed Paşa | Prof. Dr. Ramazan Sarıçiçek |
Görüntüle | ||
8 | KENZ-İ FUSAHÂ (ABBAS KEMÂL EFENDİ) | Abbas Kemâl Efendi, Kerküklü | Diğer Öznur ÖZER |
Görüntüle | ||
9 | DÎVÂN (ABDÎ) | Abdî, Abdülkerîm Abdî Efendi | Prof. Dr. Beyhan KESİK |
Görüntüle | ||
10 | MEVLİD (ABDÎ) | Abdî | Doç. Dr. Hasan Kaya |
Görüntüle | ||
11 | DÎVÂN (ABDÎ) | Abdî, Şarkîkarahisarlı | Dr. Hacer SAĞLAM |
Görüntüle |