GALATÂT-I TERCEME (SA'ÎD)
tercüme klavuzu
Sa'îd, Kemâl Paşa-zâde Mehmed Sa'îd Bey, Lastik Sa'îd (d. 1264/1848 - ö. 1339/1920)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Kemalpaşazâde Said’in Fransızcadan Türkçeye yapılan metin çevirilerindeki uygulama hatalarına dair tespitlerini ve yöntem açısından önerilerini ihtiva eden eseri. Bu külliyat, on sekiz defterden müteşekkildir. Külliyata ait ilk defter 1888’de sonuncusu ise 1906’da yayımlanmıştır. Yazarın farklı ifadeleri eşliğinde bakıldığında, tercüme faaliyetini arzu edilen medeni gelişmenin gerek şartı olarak tavsif ettiği anlaşılır. Bu sebeple tercüme faaliyeti edebî eserlerden bilimsel ve teknik muhtevalı eserlere değin geniş bir yelpazede ele alınır. Özellikle edebî eserler söz konusu olduğunda ahlak dışı olmama şartının gündeme taşındığı görülür.

Eserde yer alan sözcüklerin, deyimlerin ve metinlerin tamamı Fransızcadan iktibas edilmiştir. Kemalpaşazâde Said, ilk defter için kaleme almış olduğu önsözde külliyatta yer verdiği örneklerin ve izahatın kendisi tarafından yirmi beş yıldır tutulan notların mahsulü olduğunu ihtar eder. İlk defter “accablé” sözcüğü ile başlayıp “foi” sözcüğü ile son bulur. Bu iki sözcük arasında yer alan “accélérer”, “accidentellement”, “amasser”, “assurer”, “avoir l’intention”, “bonnes actions”, “bord”, “caractériser”, “complice”, “boitard”, “condamder à la mort”, “dégradation civique”, “délit”, “demander raison”, “demandeur”, “département”, “different”, “droit administratif”, “droit des gens”, “droit public”, economie politique”, “entendre raillerie”, “esprit”, “état”, “evidence”, “exceptions préjudicielles”, “exprimer”, “expropriation”, “femme”i “finir”, “flatteur” ve “foi” sözcükleri ve deyimleri alfabetik sırayla dizilmiştir. İlgili sözcüğün anlamı verildikten sonra bu sözcükle kurulan ifade kalıplarının hangi bağlamlarda ne gibi anlamlar yüklenebileceği örneklendirilir. Fransızca ifadelerin Türkçenin söyleyiş özelliklerine aykırı düşmeksizin hangi tarzda nakledilmesi gerektiği açıklanır.

Müteakip defterlerde de yine alfabetik sıra gözetilerek Fransızca sözcük ve ifade kalıplarının sıralanıp bağlamsal olarak açıklandığı görülür. Bununla birlikte bu alfabetik sıralama zaman zaman göz ardı edilir ve kimi sözcükler farklı defterlerde tekraren ele alınır. Kemalpaşazâde Said’in Galatât-ı Terceme külliyatı Osmanlı matbuatında Fransızca çeviri kılavuzları arasında en hacimli ve evsaflı olanıdır.

Yazarın biyografisi için bk. "Sa'îd, Kemâl Paşa-zâde Mehmed Sa'îd Bey, Lastik Sa'îd". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğühttp://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/said-kemal-pasazade-mehmed-said 

Eserden Örnekler


 Foi

Bu lafzı (itikat) diye tercüme münasip olup (iman) lafzıyla tercüme münasiptir. Vakıa Arabîde iman lafzı her kevne şeylere ve âdemlere emniyetle inanmak manasına ise de bizde emvar-ı diniyyeye mahsus olarak bilâ-muhakeme rabt-ı kalp etmek manasına alındığından ve bunun Fransızcada tamamen mukabili (Foi) lafzı olduğundan (Foi) lafzını (iman) ile tercüme her cihetle münasiptir. (İtikat) lafzını Fransızcada mukabil olan lafz (Croyance) lafzıdır. Foi, du mot tatin fides, confiance, signifie une persuasion fondée uniquement sur le témoignage, une soumission de l’esprit inspirér par la confiance (Said 1889).

Kaynakça


[Kemalpaşazâde] Said (1889). Galatât-ı Terceme. İstanbul: Mahmud Bey Matbaası

Atıf Bilgileri


Soydaş, Hakan. "GALATÂT-I TERCEME (SA'ÎD)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/galatat-i-terceme-sa-id. [Erişim Tarihi: 21 Kasım 2024].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 SEFİR VE ŞEHBENDERLER (KEMÂL PAŞA-ZÂDE MEHMED SA'ÎD BEY) Kemâl Paşa-zâde Mehmed Sa'îd Bey, Lastik Sa'îd Öğretmen Emre Şengül
Görüntüle
2 DİVANÇE (VÂZIH) Mustafâ Vâzıh Araş. Gör. Giyasi BABAARSLAN
Görüntüle
3 MEVRİDÜ’L-VÜSÛL FÎ MEVLİDİ’R-RESÛL (İBRÂHÎM ZİKRÎ) İbrâhîm Zikrî Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal
Görüntüle
4 ED-DÜRERÜ'L-MÜNTAHABÂTÜ'L-MENSÛRE FÎ ISLÂHİ'L-GALATÂTİ'L-MEŞHÛRE / GALATÂT-I HAFÎD EFENDİ Hafîd, Mehmed Hafîd Efendi Doç. Dr. Ramazan Ekinci
Görüntüle
5 TARÎKÜ'L-İHTİSÂR Nûrî, Osman Hanyevî Prof. Dr. Orhan Kurtoğlu
Görüntüle
6 TUHFETU SABRÎ AN-LİSÂNİ BULGARÎ Mehmed Sabrî Dr. Öğr. Üyesi Özkan Uz
Görüntüle
7 RAVZ-I VERD Şâkir, Ahmed Paşa Prof. Dr. Ramazan Sarıçiçek
Görüntüle
8 KENZ-İ FUSAHÂ (ABBAS KEMÂL EFENDİ) Abbas Kemâl Efendi, Kerküklü Diğer Öznur ÖZER
Görüntüle
9 DÎVÂN (ABDÎ) Abdî, Abdülkerîm Abdî Efendi Prof. Dr. Beyhan KESİK
Görüntüle
10 MEVLİD (ABDÎ) Abdî Doç. Dr. Hasan Kaya
Görüntüle
11 DÎVÂN (ABDÎ) Abdî, Şarkîkarahisarlı Dr. Hacer SAĞLAM
Görüntüle