FÜTÛHÂT-I CEMÎLE (ÂRİF/ÂRİFÎ)
tarihî-kahramanlık konulu mesnevî
Ârif/Ârifî, Fethullah Çelebi (d. ?/? - ö. 970/1562)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Ârifî’nin 959/1552 yılında Macaristan’da bulunan Temişvar, Peçi, Eğri, Catlak, Cinate, Solnok, Lipoye, Felanek, Bakuve, Batalk ve diğer kalelerin fetihlerinden bahseden Farsça  eseri.

Müellif eserini mesnevi tarzında, mütekârib bahrinin “faûlün faûlün faûlün faûl” vezniyle yazmıştır. Büyük ihtimalle Firdevsî’nin Şâh-nâme’si taklit edilerek yazılan bu manzum eserde kahramanlıklar destansı bir dille anlatılmıştır. Edebî sanatların çok fazla kullanıldığı eserde Arapça kelimelerden az istifade edilmiştir. Eserde Sofya, Beretta, Ferenduş, Bosna, Engürüs, Rüstem, Rehş, Kâsım, Namçe, Belgrad, Serdar Mahmud, Budin, Tunca, Arda, Meriç, Yunşancık adları yâd edilmiştir.

1200 beyitten oluşan bu eser 21 bölümden oluşmaktadır. Eserdeki bölümler şunlardır: Mehmed Paşa’nın savaş için ordu göndermesi, Mehmed Paşa’nın Peçi kâfirleriyle savaşması, Mehmed Paşa’nın Poşkrek kâfirleriyle savaşması, Cinate Kalesi kâfirlerinin aman dilemesi, Malkoç ve Ulama’nın kâfirlerle savaşması, Mehmed Paşa’nın Lipove Kalesine varması, Lipove Kalesine Papas’ın ordu göndermesi, kâfirlerin Sekdin’e saldırması ve Ali Paşa’nın yardımı, Sâhibkırân’ın Kostantiniye’den Edirne’ye hareketi, Erdel’e kralın ordu göndermesinden padişahın haberdar olması, Ahmed Paşa’nın ordusu ile Edirne’den Temişvar tarafına hareket etmesi, Temişvar Hisarının tarifi, kâfirlerin Ahmed Paşa’nın atını topa tutması, Temişvarlıların aman istemesi, Temişvarlıların ikinci ve üçüncü defa aman dilemeleri ve pişman olmaları, Mehmed Paşa’nın kâfirlerle savaşı ve onların kaleye sığınmaları, kâfirlerin sözlerinden dönmeleri ve ölmeleri, Temişvar ve diğer kalelerin fethi, Solnok Kalesinin fethi, Eğri Kalesinin kuşatılması, kışın yaklaşması ve ordunun dönüşü (Ebrahimi 1991: 20-26).

Eserin bilinen tek nüshası Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi’ndedir (nr. 1592). Bu nüsha Ebû Turâb el-Hasanî el-Hüseynî el-Hattât Hûbi-i Şîrâzî adlı bir hattat tarafından 964/1558 yılında istinsah edilmiştir. Eserde yedi minyatür bulunmaktadır. Eser üzerine Davut Ebrahimi tarafından yüksek lisans tez çalışması yapılmıştır (1991).

Şairin biyografisi için bk. “Ârif/Ârifî, Fethullah Çelebi”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/arif-celebi


Eserden Örnekler



Kaynakça


Çelik, Ahmet Faruk (2009). Fethullah Arifî Çelebî’nin Şâhnâme-i Âl-i Osman’ından Süleymannâme. Doktora Tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi.

Ebrahimi, Davut (1991). Ârifî Fethullah Çelebi ve Fütûhât-i Cemîle'sinin Tenkidli Metni, Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi.

Yazıcı, Tahsin (1991). “Ârifî Fethullah Çelebi”. İslâm Ansiklopedisi. C.3. İstanbul: TDV Yay. 371-73.

Atıf Bilgileri


Kaska, Çetin. "FÜTÛHÂT-I CEMÎLE (ÂRİF/ÂRİFÎ)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/futuhat-i-cemile-arif-arifi. [Erişim Tarihi: 21 Kasım 2024].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 TEVÂRÎH-İ ÂL-İ OSMÂN (ÂRİF/ÂRİFÎ) Ârif/Ârifî, Fethullâh Çelebi Doç. Dr. Çetin Kaska
Görüntüle
2 SANEMÜ'L-HAYÂL (ÂRİF/ÂRİFÎ) Ârif/Ârîfî, Fethullâh Çelebi Doç. Dr. Çetin Kaska
Görüntüle
3 FERESÜ'L-HAYÂL (ÂRİF/ÂRİFÎ) Ârif/Ârifî, Fethullâh Çelebi Doç. Dr. Çetin Kaska
Görüntüle
4 EBYÂT-I TÂRİHİYYE (ÂRİF/ÂRİFÎ) Ârif/Ârifî, Fethullah Çelebi Dr. Kadriye Hocaoğlu Alagöz
Görüntüle
5 SEFER-NÂME-İ SÜLEYMÂN (ÂRİF/ÂRİFÎ) Ârif/Ârifî, Fethullâh Çelebi Doç. Dr. Çetin Kaska
Görüntüle
6 RİSÂLE FÎ'L-MU'AMMÂ (ÂRİF/ÂRİFÎ) Ârif/Ârifî, Fethullah Çelebi Araş. Gör. Songül Akboğa
Görüntüle
7 DÎVÂN-I FÂRİSÎ (ÂRİFÎ) Ârif/Ârifî, Fethullah Çelebi Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
8 DÎVÂN (CA’FER) Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi Dr. Fatma Meliha Şen
Görüntüle
9 MÜNŞE’ÂT (CA’FER) Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi Dr. Fatma Meliha Şen
Görüntüle
10 TERCEME-İ CÂMEŞÛY-NÂME (FİRDEVSÎ) Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî Dr. Öğr. Üyesi Ozan Kolbaş
Görüntüle
11 KİTÂB-I TÂLİ'-İ MEVLÛD / TÂLİ’-İ MEVLÛD-İ KEBÎR (FİRDEVSÎ) Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî Doç. Dr. Himmet BÜKE
Görüntüle
12 HEŞT BİHİŞT / KİTÂBÜ’S-SIFÂTİ’S-SEMÂNİYYE FÎ ZİKRİ’L-KAYÂSIRETİ’L-OSMÂNİYYE (İDRÎS) İdrîs, İdrîs-i Bitlîsî Doç. Dr. ADNAN OKTAY
Görüntüle
13 ŞERH-İ MESNEVÎ-İ MA’NEVÎ (İDRÎS) İdrîs, İdrîs-i Bitlisî Doç. Dr. ADNAN OKTAY
Görüntüle
14 ŞEHRENGÎZ DER-MEDH-İ CÜVÂNÂN-I EDİRNE / ŞEHRENGÎZ-İ EDİRNE (MESÎHÎ) Mesîhî, Îsâ Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
15 DÎVÂN (ŞÂMÎ) Şâmî, Şâmlıoğlu Mustafâ Bey Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
16 HEFT PEYKER (ABDÎ) Abdî Dr. Öğr. Üyesi ASLI AYTAÇ
Görüntüle
17 CEMŞÎD Ü HURŞÎD (ABDÎ) Abdî Prof. Dr. Adnan Ince
Görüntüle