- Yazar Biyografisi (TEİS)
Merâhî - Madde Yazarı: Dr. Öğr. Üyesi Ömer Arslan
- Eser Yazılış Tarihi:974 /1566 sonrası
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:16. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Gazavatname
- Yayın Tarihi:11/02/2022
FETİH-NÂME-İ SİGETVAR (MERÂHÎ)
fetih-nâmeMerâhî (d. ? ö. ?)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Kaynaklarda hayatı hakkında bilgi bulunmayan Merâhî’nin, aruzun fe’ilâtün / fe’ilâtün / fe’ilün vezni ile kaleme aldığı mesnevi. Fetih-nâme-i Sigetvar, 663 beyitten oluşmaktadır. Seferin hazırlık sürecinden başlayarak Zigetvar Kalesi’nin fethine ve daha sonrasında Göle Kalesi’nin alınmasına kadar devam eden tarihî sürecin manzum olarak anlatıldığı eserin tek nüshası Avusturya Milli Kütüphanesi’nde Cod. H.O. 48 demirbaş numarasıyla kayıtlıdır. Bu nüshanın sonundaki “temmet 1110” ibaresi, M. 1698 tarihine denk gelmesi sebebiyle muhtemelen metnin istinsah tarihine işarettir. Konu edinilen olayların tarihî bağlamından ve metnin sonunda II. Selim’e dua edilmesinden, eserin telifinin M. 1566-1574 tarihleri arasına denk geldiği düşünülmektedir (Arslantürk ve Kaçar 2012: XVII).
Merâhî, metninin kompozisyonunda klasik kitap tertibi geleneğine bağlı kalarak tevhit ve naat ile söze başlamış, akabinde padişahın, şehzadenin ve sadrazamın vasıfları ve övgüsüne yer vermiştir. Bu kısmı, kalem medhinde bir girizgâh takip etmekte, ardından bahar tasviri, bahariye türünde bir gazel ve sebeb-i telif gelmekte, esas metinden sonra hatime faslıyla eser sona ermektedir. Başlıkları dışında tamamen manzum olan eserde mesneviden farklı yegâne nazım biçimi, bahariye türünde yazılmış olan gazeldir.
Mülk-i İslâm’a Hak olsun Râbıt /Târîhi avn-i Müzill ü Bâsıt (H. 974) beytiyle fethe tarih düşüren Merâhî’nin Fetihnâme-i Sigetvar’ı, edebî bir metin olmanın yanı sıra tarihî kaynak mahiyetinde de önemi haizdir. Eserde, Zigetvar Seferi kararının alınmasından fethe, padişahın ölümünden şehzadenin tahta geçişine ve akabinde gerçekleşen Göle Fethi sonrasına kadar devam eden süreçte gerçekleşen olayların anlatımıyla sınırlı kalınmamış, sefere katılan askerî zümrelerin özellikleri, ordu düzeni ve harekat planı hakkında da önemli bilgiler verilmiştir. Sefer güzergâhında konaklanan menziller ve geçilen mevkiler ile Sava ve Dırava nehirleri üzerinde inşa edilen köprülere dair ayrıntılar da dikkat çekmektedir (Arslantürk ve Kaçar 2012: XXV).
Eserden Örnekler
II
Sebeb-i Telif’ten
Eyle ey dil yine bir hâli beyân
Ki okıya meclis-i şehde ihvân
Olam iksîr-i nazarla manzûr
Himmet-i âliye ile mesrûr
Umarum kim ide makbûl-i Hudâ
Ki olam mazhar-ı şâh-ı vâlâ
Bir eser kim kamudan bihter olur
İ’tibâr iden ana server olur
Şâ’ir-i nâzük olan çünki müdâm
Andurur adını her yerde temâm
Ey Merâhî yine bir ad eyle
Sefer ahvâlini bünyâd eyle
Eylegil vâki’-i hâli tahrîr
Sefer-i şâh-ı cihânı ta’bîr (Arslantürk ve Kaçar 2012: 28)
III
Pâdişâh-ı felek-vekâr u melek-kirdâr alay-ı cihân-ârâ ya’nî asker-i nusret-nümâyla hisâr-ı Sigetvar'ı menzil ve inzâl-i mahmil eyleyüp hisâr on beş gün içinde alındugın iş’âr ider.
Cünd-i envâr-ile mihr-i hâver
Cânib-i maşrıka itmişdi sefer
Ol seher husrev-i devr-i âlem
Sâhib-i şevket ü ahyâl ü haşem
Yüridi cümle alayıyla hemân
Oldı izzetle Sigetvar’a revân (Arslantürk ve Kaçar 2012: 57)
Kaynakça
Arslantürk, H. Ahmet ve Mücahit Kaçar (2012). Merâhî’nin Fetihnâme-i Sigetvar’ı Kanuni’nin Son Seferinin Şiirsel Anlatımı. İstanbul: Okur Kitaplığı.
Başpınar, Fatih (2013). “Kanuni Sultan Süleyman’ın Son Seferine Dair Bir Mesnevi: Merâhî’nin ‘Fethnâme-i Sefer-i Sigetvar’ Adlı Eser “. Dede Korkut Türk Dili ve Edebiyatı Araştırmaları Dergisi 2 (4): 18-74.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | DÎVÂN (CA’FER) | Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi | Dr. Fatma Meliha Şen |
Görüntüle | ||
2 | MÜNŞE’ÂT (CA’FER) | Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi | Dr. Fatma Meliha Şen |
Görüntüle | ||
3 | TERCEME-İ CÂMEŞÛY-NÂME (FİRDEVSÎ) | Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî | Dr. Öğr. Üyesi Ozan Kolbaş |
Görüntüle | ||
4 | KİTÂB-I TÂLİ'-İ MEVLÛD / TÂLİ’-İ MEVLÛD-İ KEBÎR (FİRDEVSÎ) | Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî | Doç. Dr. Himmet BÜKE |
Görüntüle | ||
5 | HEŞT BİHİŞT / KİTÂBÜ’S-SIFÂTİ’S-SEMÂNİYYE FÎ ZİKRİ’L-KAYÂSIRETİ’L-OSMÂNİYYE (İDRÎS) | İdrîs, İdrîs-i Bitlîsî | Doç. Dr. ADNAN OKTAY |
Görüntüle | ||
6 | ŞERH-İ MESNEVÎ-İ MA’NEVÎ (İDRÎS) | İdrîs, İdrîs-i Bitlisî | Doç. Dr. ADNAN OKTAY |
Görüntüle | ||
7 | ŞEHRENGÎZ DER-MEDH-İ CÜVÂNÂN-I EDİRNE / ŞEHRENGÎZ-İ EDİRNE (MESÎHÎ) | Mesîhî, Îsâ | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
8 | DÎVÂN (ŞÂMÎ) | Şâmî, Şâmlıoğlu Mustafâ Bey | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
9 | HEFT PEYKER (ABDÎ) | Abdî | Dr. Öğr. Üyesi ASLI AYTAÇ |
Görüntüle | ||
10 | CEMŞÎD Ü HURŞÎD (ABDÎ) | Abdî | Prof. Dr. Adnan Ince |
Görüntüle |