- Yazar Biyografisi (TEİS)
Arhimandritis Athanasios Simeonidis - Madde Yazarı: Doç. Dr. Sevim Yılmaz Önder
Elif Özcan Uğur - Eser Yazılış Tarihi:1909
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:Başlangıç-15. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Grek
- Yapısı:Mensur
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Tarih
- Yayın Tarihi:25/10/2021
FETH-İ KONSTANTİNİYE
tarihArhimandritis Athanasios Simeonidis (d. ?/? - ö. ?/?)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Karamanlı Türkçesiyle yazılmış, İstanbul'un fethini konu edinen bir tarih metni.
Anadolulu Ortodoks Hristiyanların konuştuğu Karamanlıca (Yun. Καραμανλήδικα) ya da akademik adıyla Karamanlı Türkçesi, Yunan alfabesiyle yazılan Türkçedir. Karamanlıca külliyat içerisinde dinî, tarihî ve edebî konulu kitaplar, dergi ve gazeteler geniş yer tutar. Tarih kitapları arasında fetihname konusunda üç kitap tespit edilmiştir. Bunlardan en eskisi olan Misailidis’in hazırladığı eser günümüze ulaşmamıştır. İkincisi İordanis İ. Limnidis’in çevirisi olan fetihnâme, A. D. Mordtmann’dan hazırladığı Osmanlı tarihinin özeti olup 1909’da İstanbul’da basılmıştır. Sonuncusu ise yine 1909’da İstanbul’da basılan A. Athanasios Simenonidis’in Feth-i Konstantiniye adlı eseridir.
Eserin kapağında muharrir olarak adı geçen Arhimandritis Athanasios Simeonidis (Αρχιμανδρίτης Αθανάσιος Συμεωνίδης) hakkında kaynaklarda herhangi bir bilgiye rastlanılmaz. Simeonidis kitabının girişinde kendisinden “Konya eyaletinin Nevşehir kazasının Aşağı Mushara Mahallesi’nden Berber Yosif Ağa’nın oğlu” olarak bahseder. Eserin dilinden özellikle Arapça ve Farsça kelime ve tamlamaların yoğun olarak kullanılışından kendisinin iyi eğitimli bir Osmanlı aydını olduğu anlaşılır.
Doğulu ve Batılı birçok tarihçinin eserinden yararlanarak tarafsız bir tarih kitabı hazırlamaya gayret etmiş olan Simeonidis, gerek fetih dönemi ve gerekse fetih sonrası yazılan birincil kaynaklardan faydalanır. Fetih dönemi kaynakları arasında Halkokondilis’in Apodiksis İstorion’u (Tarihin Belgeleri), Niccolo Barbaro’nun Konstantiniye Muhasarası Ruznâmesi, Georgios Francis’in Chronicon Majus’u (Büyük Kronik), Mihail Dukas’ın Türk-Bizans Tarihi, Zorzi Dolfin’in Cronaca Della Famiglie Nobili di Venezia, e Della Stessa Citta Dalla Sua Origine Sino L’anno 1478 (Venedik’in Asil Aileleri ile Şehrin Kuruluşundan 1478 Yılına Kadar Kroniği) ve Kritovulos Tarihi bilinmektedir. Fetih sonrası kaynakları ise Hammer’in Osmanlı Tarihi, Gibbon’ın Doğu Roma (Bizans) İmparatorluğu Tarihi ile Hayrullah Efendi’nin Osmanlı Tarihi’dir.
Feth-i Konstantiniye genel olarak beş ana bölümden oluşur: İlk bölümde Sultan II. Mehmet’in tahta çıkışı, ikinci bölümde Hristiyan hükûmetleriyle yapılan anlaşmaların yenilenmesi, üçüncü bölümde Boğaz’da Rumelihisarı’nın inşası, dördüncü bölümde savaş için büyük toplar döktürülmesi ve beşinci bölümde İstanbul’un fethi gün-be-gün anlatılır. Simeonidis, eser boyunca Avrupalıların söz verdikleri hâlde Bizans’a yardım etmemeleri ya da her seferinde yardım karşılığında Ortodoksluğu terk edip Katolikliğe geçmelerini istemelerini öfkeyle anlatır. Ayrıca, genç yaşında “Fatih” unvanı alan Sultan II. Mehmet’ten övgüyle bahsederken diğer taraftan son anlarını üzüntüyle anlattığı İmparator Konstantinos’u “şehit” olarak tanımlar. Osmanlı Devleti vatandaşı olduğunun bilincinde olan Ortodoks bir yazarın kaleminden çıkan Feth-i Konstantiniye fetih araştırmalarına yeni bir bakış açısı kazandırır.
Eserden Örnekler
Papanın elçisi Kardinal İsidoros esna-yı rahde Sakız’a dahı oğrayarak oradan beraberince Mitilli ceziresinin Katolik Episkoposı Leonardo’yi ve yüz elli Katolik daha ve bir gemi alup Konstantiniye’ye vasıl oldı. Kardinalın vürudinde yine birleşmek meselesi [o]rtaya konılup 1452 senesinin Kânun-ı evvel (Dekemvrios) 12 tarihi Aya Sofya Eklisiası’nda Katolik ve Rumlar birlikde imperator ve vücuh ve ehaliden haylısı hazır oldıkları halde, liturya icra idüp Papa Nikolaos ile Papistanlığa meyli oldığı içün mukaddema tard olınan Konstantiniye patriği Grigorios’ın isimleri zikr olındı. Bu liturya ehaliyi derece-yi nihayede iğzab idüp külliyetlü halk Georgios Sholarios’ın bulındığı monastıra vardıkda Gennadios namı ile keşiş olmış olan mümaileyh Sholarios kendüsi çıkmayup “Sefil ve biçare Rumlar! Allah’dan ümidinizi kesdiniz de Frenklere mi yanaşdınız? Konstantiniye her halde Osmanluların zabtına geçecek, yanınızda bir dinsizlik kalacak, hayıflar olsun size!” meelinde bir kâğıd yazup Kelli dinilen odasının kapusına yapışdırdı. İmperatorın başvekili Megas Duks Lukas Notaras dahı ittihada razı olmayup “Konstantiniye’de Papa kalpağını görmekden ise, Türk külahını görsem daha hayırlıdır.” deyerek halkı bir kat daha hiddete düşürdü.
(Yılmaz Önder, Sevim-Elif Özcan Uğur (2021). Karamanlıca İstanbul’un Fethi, Feth-i Konstantiniye, İstanbul, Dergâh Yayınları, ss. 24-25.)
Kaynakça
Balta, Evangelia (Şubat/1990). “Anadolulu Türkofon Hristiyan Ortodoksların ‘Ulusal Bilinç’lerini Araştırmaya Yarayan Kaynak Olarak Karamanlıca Kitapların Önsözleri”. Tarih ve Toplum, 13(74): 82-84.
Eckmann, Janos (Mart/1950). “Anadolu Karamanlı Ağızlarına Ait Araştırmalar I: Phonetica”. AÜ DTCF Dergisi, VIII, (1/2): 165-200.
Eckmann, Janos (1950). “Karamanlı Edebiyatı” (çev. Rezzan Algül). Türk Dünyası Edebiyatı (hzl. Halil Açıkgöz) Mart: 20-37.
Özcan Uğur, Elif (2016). Karamanlıca.
Özcan Uğur, Elif (2019). “Karamanlıca Tarih-i Osmani”. Mübadil Kentler: Türkçe Konuşan Rum Ortodokslar. İstanbul: Lozan Mübadilleri Vakfı Yayınları. 17-30.
Yılmaz Önder, Sevim (2014). “Karamanlı Türkçesinde Osmanlı Tarihi Yazıcılığı”. Türk-Yunan İlişkileri üzerine Makaleler (editör: Yeliz Okay). İstanbul: Tarih ve Uygarlık Dizisi: 11, 67-80.
Yılmaz Önder, Sevim-Elif Özcan Uğur (2021). Karamanlıca İstanbul’un Fethi, Feth-i Konstantiniye,. İstanbul, Dergâh Yayınları.
Yılmaz Önder, Sevim-Elif Özcan Uğur (2021). “Anadolu’nun Yunanca Bilmeyen Türkofon Ortodoksları”. (Haziran): 36-41.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
| # | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | CÂMASB-NÂME (ABDÎ) | Abdî, Mûsâ | Prof. Dr. Müjgân Çakır |
Görüntüle | ||
| 2 | TERCÜME-İ KASÎDE-İ BÜRDE (ABDURRAHÎM) | Abdurrahîm, Abdurrahîm Karahisârî, Şeyh Abdurrahîm Karahisârî, Abdurrahîmu’l-Karahisârî, Abdurrahîm Sultân, Abdurrahîm Mısırlı-zâde, Mısırlı-zâde, Mısrîoğlu, Mısrî Sultân | Doç. Dr. Bünyamin Ayçiçeği |
Görüntüle | ||
| 3 | RİSÂLE Fİ’L-MEBDE’İ VE’L-MA’ÂD (ABDURRAHÎM) | Abdurrahîm, Abdurrahîm Karahisârî, Şeyh Abdurrahîm Karahisârî, Abdurrahîmu’l-Karahisârî, Abdurrahîm Sultân, Abdurrahîm Mısırlı-zâde, Mısırlı-zâde, Mısrîoğlu, Mısrî Sultân | Öğretmen Ece Ceylan |
Görüntüle | ||
| 4 | NEKÂVETÜ’L-EDVÂR (HÂCE ABDÜLAZÎZ) | Abdülazîz, Abdülkâdir-zâde, Hâce Abdülazîz, Usta Abdülazîz | Doç. Dr. Recep Uslu |
Görüntüle | ||
| 5 | DÎVÂN (ADLÎ) | Adlî, Sultân Bâyezîd-i Velî bin Fâtih Sultân Mehmed | Prof. Dr. YAVUZ BAYRAM |
Görüntüle | ||
| 6 | DÎVÂN-I TÜRKÎ (ADNÎ) | Adnî, Mahmûd Paşa | Dr. Öğr. Üyesi Hulusi Eren |
Görüntüle | ||
| 7 | DÎVÂN-I FÂRİSÎ (ADNÎ) | Adnî, Mahmûd Paşa | Dr. Öğr. Üyesi Hulusi Eren |
Görüntüle | ||
| 8 | DÎVÂN (ÂFİTÂBÎ) | Âfitâbî | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
| 9 | DÎVÂN (ÂHÎ) | Âhî, Benli Hasan, Dilsiz Dânişmend | Doç. Dr. Osman Kufacı |
Görüntüle | ||
| 10 | HÜSREV Ü ŞÎRÎN (ÂHÎ) | Âhî, Benli Hasan, Dilsiz Dânişmend | Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal |
Görüntüle |