Faik Reşad’ın biyografik eseri. Eslâf'ta biyografisi verilen isimler: Veysî, İbn Kemâl, Hocazâde, Hızır Bey, Ebu’s-Suûd, Nev’î, Kınalızâde Âli Efendi, Şeyhî, Nizâmî, İshâk, Ahmedî, Âzerî, Kafzâde Fâ'izî, Alaaddin Ali b. Sâlih, Azmîzâde Hâletî, Feridun Bey, Lâmî', Hâfız Acem, Gazalî, Cinânî, Cevrî, Hayâlî Bey, Mânî, İzârî, Hasan Çelebi, Gubâri, Mevlânâ Musannifek, Molla Husrev, Nergisî, Hubbâ Kadın, Hâşimî, Ali Kuşçu, Kâtip Çelebi, Tâlib, Haylî Bey, Vâlihî, Nâdirî, Abdülganî Efendi, Vahîd, Cünûnî Dede, Ali Fenârî, Neşâtî, Râmî Paşa, Behiştî, Vecdî, Edhem Pertev Paşa, Sinân Paşa, Süleymân Sâlim Bey, Râşid, Karaçelebizâde Abdülazîz Efendi, Ahmed Paşa, Bâkî, Bezmî, Münîf, Zâtî, Şeyhülislâm Yahyâ Efendi, Hakanî, Diyarbakırlı Sa’îd Paşa, Şârih-i Mesnevî Surûrî, Nahîfî, Sâbit, Sünbülzâde Vehbî, Gelenbevî İsmaîl Efendi (zeyl), Ayaklı Kütüphane (Müftüzade es-Seyyid Mehmed Efendi), Başhoca İshâk Efendi, Belîğ, Bursalı Belîğ, Vişnezâde İzzetî, Hoca Neş’et, Âşık Çelebi, Nazîm, Seyyid Vehbî, Celâl Bey, Şânîzâde, Nâ'ilî-i Kadîm, Hâmî-i Âmidî, İkibayraklızâde (Seyyid Mehmed Nesîb), Râgıb Mehmed Paşa, Hudâyî, Hudâyî-i Müezzin.

Hazîne-i Fünûn’un 28 Temmuz 1310 tarihli sayısında Faik Reşad, tefrika sürecinde konu ile ilgili gönderilen yazıları değerlendirir. Örneğin Sâlih Zekî Bey’in Resimli Gazete’de yer alan yazısı üzerine Faik Reşad, Gelenbevî İsmail Efendi için bir zeyl yapma gereği duymuştur. Bu zeylde, Gelenbevî İsmail Efendi biyografisinin Tarih-i Cevdet’ten alındığı belirtilir.

Eslâf’ta bazen biyografisi verilen kişiye ait anekdotlar sunulmuş, kişinin sanatı ile ilgili yorumlar yapmış, eserlerinden örnekler vermiştir. Tezkirecilik geleneğine yakın olan bu eserin kaynakları arasında; Şakayık, Lâtifî Tezkiresi, Osmanlı Şairleri, Âli Tarihi, Sehî Tezkiresi, Künhü’l-Ahbâr gibi geniş bir liste vardır. Kaynakların verişi ilmî metoda uygun değildir. Ahmed Paşa, Bâkî, Nahîfî gibi bazı biyografiler Muallim Nâcî’nin Osmanlı Şairleri’nden aktarılmıştır. Eser, Hazîne-i Fünûn’da tefrika edilirken kaynaklarına yönelik bazı açıklamalar yapılmıştır fakat bu açıklamalar kitaba alınmamıştır. Mesela “Hakanî Mehmed Bey” maddesinin Osmanlı Şairleri’nden iktibas edildiği notu mecmuada bulunduğu hâlde eserde mevcut değildir. “Mevlânâ Musannifek” hakkındaki yazının Kosova’dan gönderildiği mecmuada belirtilir, bu not kitapta yer almaz. Hazine-i Fünûn’daki tefrikada 78 şahsın biyografisi verilmişti. Kitapta buna Nâ'ilî-i Kadîm, Hudâyî-i Müezzin ve Alaaddin Ali b. Sâlih eklenmiştir. Bunun yanı sıra, muhtemelen eslaftan olmadığı için, Nâbîzâde Nâzım’ın ölümü üzerine kaleme alınan yazı kitaba alınmamıştır. Bununla birlikte Süleyman Sâlim Bey’in ölümü sebebiyle mecmuada yayımlanan yazı, “tarz-ı kadim üzerine şiir yazdığı” için kitapta da bulunmaktadır. Diyarbakırlı Sa’îd Bey, “ahlâf’tan mahdûd olmakla berâber meslek-i kadîmeye sâlik, meslek-i kadîmede perverde bir zât olduğundan tercüme-i hâli ‘Eslâf’ arasında yazılmak iktiza ediyor.” açıklamasıyla tefrikada ve kitapta yer almıştır. Son Asır Türk Şairleri’nde bu biyografinin yazara Süleyman Nazîf tarafından verildiği, yazarın bazı eklemeler yaptığı belirtilmiştir.

3 Temmuz 1309/1 Haziran 1311 tarihleri arasında Hazine-i Fünûn’un “Eslâf” sütununda tefrika edilmiş, 1311’de iki cilt olarak yayımlanmıştır. Eslâf günümüz alfabesiyle yayımlanmıştır (Ekinci 2019, Aydemir vd. 2019).

Yazarın biyografisi için bk. "Faik Reşad". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/faik-resad.