- Yazar Biyografisi (TEİS)
Bilinmiyor - Madde Yazarı: Dr. Öğr. Üyesi Berker Keskin
- Eser Yazılış Tarihi:13-14. yüzyıl
- Yazıldığı Saha:Eski Uygur
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:Başlangıç-15. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Uygur
- Yapısı:Mensur
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Diğer
- Yayın Tarihi:30/11/2022
ESKİ UYGURCA BUYRUKLAR
emir ve yönetmeliklerBilinmiyor
ISBN: 978-9944-237-87-1
Eski Uygurlar tarafından askerî-idari emir ve taleplerin yerine getirilmesine yönelik olarak düzenlenmiş resmî nitelikli belgeler.
Buyruklar çoğunlukla Yüan, Moğol dönemine aittir ve 13.-14. yüzyıla tarihlendirilir. Asılları Almanya, Rusya, Japonya gibi ülkelerde muhafaza edilmektedir. W. Radloff (1928), R. Rahmeti Arat (1964) ve L. Tuguşeva (2013) çok sayıda buyruğu neşretmiştir. Bununla birlikte D. Matsui’nin (1996, 1999) yüksek lisans ve doktora tezleri ile çeşitli makalelerinin ağırlık noktasını buyruklar oluşturmaktadır. M. Vér (2016), Moğol imparatorluğu dönemindeki posta sistemini konu alan doktora tezinde Uygurca ve Orta Moğolca metinleri incelemiştir. B. Keskin'in (2020) Eski Uygur hukuk metinleri üzerine hazırladığı doktora tezinde buyruklar da değerlendirilmiş ve okuyuş farklılıkları üzerinde durulmuştur.
Başlangıç olarak on iki hayvanlı Türk takvimine göre tarih bilgisinin verildiği buyrukların devamında genellikle teslim edilmesi gereken mal, ürün, hayvan, eşya vb. ile işi kimin yapacağı açıklanmıştır. Matsui (2014: 613) idari buyrukların a. Tarihlendirme (Yalnızca on iki hayvanlı takvim ile), b. Malların amacı veya nedenleri [ve toplam miktarı], c. Teslim eden kişi(ler), d. Teslim edilen miktar, e. Kapanış formu: berzün f. Mühür(ler) şeklinde formüller içerdiğini tespit etmiştir. Metinler satır sayıları az olmasına rağmen Eski Uygur Türkçesindeki kişi ve yer adları, ölçü birimleri ile eşya adları açısından kaynak teşkil eder.
Eserden Örnekler
1. koyn yıl tokuz-unç ay säkiz otuz-ka
2. maçar elçi-kä bergü yeti kalın böz-tä k(ä)rsin y(a)l[ın]
3. [bütür]üp berz[ün] (III 6972b+c (T I ɑ) = Keskin, 2020: 235)
“Koyun yılı, dokuzuncu ayın yirmi sekizinde Maçar Elçi’ye verilecek yedi kalın bezden Kärsin ve Yalın tamamen hazırlayıp versin.”
1. koyn yıl bi
Kaynakça
Arat, Reşit Rahmeti (1964). “Eski Türk Hukuk Vesikaları”. Journal de la Société Finno-Ougrienne (Sitzungsberichte der 6. Arbeitstagung der PIAC in Helsinki 4.-8. 6. 1963), LXV: 11-77.
Keskin, Berker (2020). Eski Uygur Türkçesi Hukuk Belgeleri ve Söz Varlığı. Doktora Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi.
Matsui, Dai (1996). Mongoru jidai Uigurisutan no monjo gyōsei to zeisei, ekidensei. Uigurubun kyōshutsu meirei monjo wo chūshin to shite [Administration in Uighuristan under the Mongols]. Yüksek Lisans Tezi. Osaka: Osaka Üniversitesi.
Matsui, Dai (1999). Mongoru jidai Uigurisutan no zeieki seido to monjo gyōsei [Taxation and Administrative Systems in Uiguristan under the Mongols (13th-14th cc.)]. Doktora Tezi. Osaka: Osaka Üniversitesi.
Matsui, Dai (2014). “Dating of the Old Uigur Administrative Orders from Turfan”. VIII. Milletlerarası Türkoloji Kongresi (30 Eylül-04 Ekim 2013 İstanbul) Bildiri Kitabı IV. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları. 611-633.
Radloff, Wilhelm (1928). Uigurische Sprachdenkmäler. (Haz. Sergey E. Malov). Leningrad: Verlag der Akademie der Wissenschaften der USSR.
Tuguşeva, Liliya Y. (2013). Uygurskie delovye dokumenty X-XIV. iz Vostoçnogo Turkestana. Moskva: Nauka.
Vér, Márton (2016). The Postal System of the Mongol Empire in Northeastern Turkestan. Doktora Tezi. Szeged: Szeged Üniversitesi.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
| # | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | SAMANTABHADRACARYÂPRANİDHÂNA | Kalım Keyşi | Diğer Tuğçe COŞKUN SEBER |
Görüntüle | ||
| 2 | SADDHARMAPUNDARÎKA SÛTRA ŞERHİ | ? | Dr. kenan azılı |
Görüntüle | ||
| 3 | NÎLAKANTHAKA SÛTRA | Şingko Şeli Tutung | Dr. kenan azılı |
Görüntüle | ||
| 4 | DÎVÂN (ŞÎRÎN) | Şîrîn, Şîrîn-i Dehlevî, Şîrîn-i Gûr, Radıyye Begüm, Raziye Begüm | Prof. Dr. Fatma Sabiha Kutlar Oğuz |
Görüntüle | ||
| 5 | ALTUN YARUK | Şıñko Şeli Tutuñ | Prof. Dr. Ceval Kaya |
Görüntüle | ||
| 6 | SEKİZ YÜKMEK YARUK / Fo shuo tian di ba yang shen zhou jing | ŞİNGKO ŞELİ TUTUNG | Hüseyin Yıldız |
Görüntüle |