- Yazar Biyografisi (TEİS)
Menemenlizade Tahir - Madde Yazarı: Halil Erten
- Eser Yazılış Tarihi:1303/1886
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yenileşme Dönemi Türk Edebiyatı
- Dönemi:19. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Diğer
- Yayın Tarihi:18/06/2022
ELHAN (MENEMENLİZADE TAHİR)
şiirMenemenlizade Tahir (d. 1863 - ö. 12 Mart 1903)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Menemenlizade Mehmet Tahir’in şiir kitabı. Elhan, 1303/1886 tarihinde Matbaa-i Ebuziyya tarafından basılarak İstanbul’da yayınlanır. Elhan, Recaizade Mahmut Ekrem’e yazılmış manzum mektup, mukaddime, Recaizade M. Ekrem’in cevabı, 24 manzume, 4 gazel ve Menemenlizade Mehmet Tahir’in 5 resminin arkasına yazdığını belirttiği mısralardan oluşur. “Şi’r Nasıl Söylenir” (1300), “Victor Hugo’ya Mersiye”, “Kafiyesiz Bir Şi’r” Menemenlizade Mehmet Tahir’in şiir anlayışını gösteren bazı manzumelerdir.
Romantik duyuş ile yazılan şiirler döneminde büyük ses getirmemiştir. Ancak Recaizade M. Ekrem’in Elhan için yazdığı Takdir-i Elhan, oluşturduğu tartışmalarla Elhan’ın ismen de olsa yaşamasını sağlamıştır. Takdir-i Elhan’ın içeriğinin Elhan’dan uzaklaşıp Recaizade M. Ekrem’in şiir anlayışını anlatan bir metin haline gelmesi Menemenlizade Mehmet Tahir’i rahatsız etmiştir. Elhan daha sonra Âsâr-ı Perişân başlığı altında Kısm-ı Elhân olarak yapılan birkaç değişiklikle yayımlanmıştır.
Şairin biyografisi hakkında bk. "Menemenlizade Tahir". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/tahir-menemenlizade
Eserden Örnekler
Üstat Muhterem Ekrem Bey Efendi Hazretlerinedir
Ey şâ’ir-i bî-nazîri asrın
Ey üstâd-ı şehîri asrın
Fazlın bize müktedâi irfân
Sensin şu zamanda evvel-i sühan-dân
Kim eser ki iktifâ edenler
Râh-ı meslûkuna gidenler
İmdâd dahî ederse fıtrat
Bir şair olur tamâm-ı elbet
Bu tarz-ı kemâl kıldı îcâd
Evvel mevcûda sen de ettin imdâd
Ta’lîm ile eyledin mükemmel
Tarz-ı edeb ve lisân-ı evvel
Sonra anu eyledin sen i’lâ
Âsâr-ı nevinle ey sühan-zâ
Fahr etse sezâ ânınla bu asr
Derler üdebâ-i kemâl zü-asr
Üstâd-ı umûm-ı şâirândır
A’zamdır o kadirî pek girândır
Ve yoktur hüve-gû lisânımızda
Yok mislî ânın zamânımızda
Bir mevhibedir ona o kudret
Bahş eylemiş o kemâl-i fıtrat
İnkâr kılar ânın nazîrin
Âsârı o şâ’ir-i şehîrin
Hâmidde egerçi mukadderattır
Dahi denilir ki misli nâdir
Eşberle Tezer cihânda her ân
Şiirindeki hüsn ü âna bir hân
Târıksa metîn bir eserdir
Nezd-i udebâda mu’teberdir
Tanzirine vermem ihtimâli
O mertebe mâli-i mu’âli
Âsârı onun bütün güzeldir
Sahrâsı hale ne bî-bidâldir
Sahrâsına yok nazîre söyler
Îcâzdır o eser-i ser-â-ser
Makberse görülmemiş eserdir
Her şîvesi şîve-i değerdir
Hissiyâtı tecessüm etmiş
Ka girye ve ki tebessüm etmiş
Kılmış kâhı semâya pervâz
Olmuş kâhı zemînde demsâz
Girmiş zulmet kabre kâhı
Seyr eylemiş ânda mihr ü mâhı
Şâ’irdir o hâsılı hakîkat
Amâ yine sendedir fazîlet
Zirâ ki lisana vaz’-ı bünyân
Kalem olundı ey sünuh-dân
[...]
Güller görülmeden hîç
Ezhâr eder küllü bî-teheyyic
Bülbülleri var ki olsa nâlân
Vicdânı eder esîr ü hayrân
Tab’ınsa bahâr-ı şâdımânı
Yâ ebr-i seher ki mâ’ni
Envâr saçar kulübe her ân
Saçdıkca olur kulûb-i handân
Medhinde bu rütbe ettim ıtrâ
Bilâsın o rütbeden de amâ
Maksad şunu etmektir ityân
Ey şâ’ir-i tercümân-ı ‘irfân
Bir devirdeki edüp cesaret
Birçok meteşâ’irân-ı hikmet
Olursa senin gibi edîbin
Bî-misal ü nazîr bir erîbin
Eş’ârına senin bâr-ı ta’rîz
Etmez mi yâ ihtiyâr-ı ta’rîz
Eş’ârımı görseler görenler
Derler hezeyân ona serâser
Bir böyle zamanda neşr-i eş’âr
Pek hoş değildir amâ nâçâr
Mağlub-u heves olunca insân
Olmaz hiçbir şeyden her âsân
Hem bir de şu var ki bu zamanda
Madûm gibi edeb cihânda
Herkes edip iktidâr-ı da’vâ
Binlerce edip olup hüveydâ
Ta’rîzde hiddet eyliyorlar
İfrât ile şiddet eyliyorlar
Tenkîd denir mi öyle kavle
Tenkîd olunur mu şöyle böyle
Bir öyle söze verip de kıymet
Eş’ârını saklamak kabâhat
Bu fikr ile cum’a gayr ettim
Neşr etmekte cesâret ettim
Eş’ârım içinde ba’zı sözler
Ma’lûl imâlesiyle ekser
Visal etmede aynı cür’et ittim
Zan etmem ki kabâhat ettim
Fikrimce mecâzdır o illet
Olur o terekkiyat ‘illet
Zirâ ki yazılmıyor mücerreb
Türkîde şi’r hatâsız agreb
Bir de meselâ “şi’r” dedim ben
Efsâh onu şi’ir yazmak iken
Zîrâ ki lisânımızda öyle
Müsta’meldir bakılsa kavle
Bir hayli bu yolda var hatâlar
Lâkin bence mecâz ekser
Tecvîz olunursa sizce de ker
Onlar da sevâb olur ser-â-ser
*Elhânı kendilerine bu mektup manzum ile takdim etmiştim evvelâ elhânda münderiç mektup ile sâniyân takdîr-i elhân ile mükâbele buyurdular (Mehmet Tahir 1303/1887: 2-9).
Kaynakça
Atay, S. (2021). Üstat Ekrem. Ankara: Hece Yayınları.
Menemenlizade Mehmet Tahir (1303/1887). Elhan. İstanbul: Ebuziyya Matbaası.
Uçman, A. (2003). "Menemenlizade Mehmet Tahir". TDV İslâm Ansiklopedisi https://islamansiklopedisi.org.tr/mehmed-tahir-menemenlizade [Erişim Tarihi: 17.06.2022]
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | OSMANLI EDEBİYATI (MEHMED TÂHİR) | Tahir, Menemenlizâde Tâhir | Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal |
Görüntüle | ||
2 | YÂD-I MAZİ (MENEMENLİZADE TAHİR) | Menemenlizade Tahir | Diğer Halil Erten |
Görüntüle | ||
3 | ÂSÂR-I PERİŞÂN, KISM-I ELHAN, CÜZ 1 (MENEMENLİZADE TAHİR) | Menemenlizade Tahir | Öğretmen Semira Miralay |
Görüntüle | ||
4 | TERANE-İ ZAFER (MENEMENLİZADE TAHİR) | Menemenlizade Tahir | Diğer Büşra ALTUNTAS |
Görüntüle | ||
5 | MÎZÂNÜ'L-BELÂGA (ABDURRAHMAN SÜREYYÂ) | Abdurrahman Süreyyâ, Mîrdûhî-zâde | Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ |
Görüntüle | ||
6 | SÜNÛHÂT (ABDÜLVEHHÂB) | Abdülvehhâb, Bolulu | Dr. Öğr. Üyesi Adem Özbek |
Görüntüle | ||
7 | BELÂGAT-I LİSÂN-I OSMÂNÎ (AHMED HAMDİ) | Ahmed Hamdi, Şirvânî | Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ |
Görüntüle | ||
8 | LUGAT-I KÂMÛS (AHMED LÜTFÎ) | Ahmed Lütfî Efendi | Diğer Hamza Havuz |
Görüntüle | ||
9 | LEHCE-İ OSMÂNÎ (AHMET VEFİK PAŞA) | Ahmed Vefîk Paşa | Diğer Hamza Havuz |
Görüntüle | ||
10 | ISTILÂHÂT LÜGATİ (YENİŞEHİRLİ AVNÎ) | Avnî, Yenişehirli | Dr. Bihter Gürışık Köksal |
Görüntüle | ||
11 | BELÂGAT-I OSMÂNİYYE (CEVDET PAŞA) | Cevdet Paşa, Ahmed Cevdet Paşa, Lofçalı | Prof. Dr. Mücahit Kaçar |
Görüntüle | ||
12 | HADÎKATÜ'L-BEYÂN (HACI İBRÂHİM EFENDİ) | Hakkı, Hacı İbrâhim Hakkı Efendi | Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ |
Görüntüle | ||
13 | SEFÎNETÜ’L-İNŞÂ (HÂLET) | Hâlet, İbrâhim Hâlet Bey, İstanbullu | Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ |
Görüntüle | ||
14 | SEVDÂ-YI NİHÂN (HÂLİD) | Hâlid, Yenişehirli-zâde Hâlid Eyyûb Bey | Doç. Dr. Macit Balık |
Görüntüle |