Meşhur Ümmü Zer‘ hadisinin İbrâhim Hanîf Efendi tarafından telif edilen Türkçe şerhi. Eser Zilhicce 1148’de (Nisan 1736) tamamlanmıştır. Esere konu olan hadis İslamın zuhûrundan önce yaşamış on bir kadının kocalarının kusur ve meziyetlerini dile getirerek birbirlerine anlatmalarını hikâye etmektedir. Bu anlatımın klasik fasih bir Arapça ile olması bu hadisin, Arap edebiyatının edep türündeki eserler arasında değerlendirilmesine de vesile olmuştur (Kandemir 2012).

Eserin, bizzat müellifi tarafından “Hediyetü’l-İhvân” olarak isimlendirildiği (Hacı Halife 1835: 592) belirtilmesine rağmen müellif hattı nüshada böyle bir isimlendirme ile karşılaşılmamıştır. Eser “Hadîsü Ümmi Zer: feth-i zây ve sükûn-ı râ ve ayn-ı mühmele ile haber-i mezkûrdan ta‘dâd olunan on bir nisveden birisidir mu‘zam-ı kelâm ve gâyet-i merâm mezbûreye nisbet olunmağın hadîs-i mezkûr Ümmü Zer‘le be-nâm kılındı. (69a)” ifadesiyle başlamaktadır. Eserin müellif nüshası Süleymaniye Kütüphanesi, Çelebi Abdullah Efendi Koleksiyonu, 70/2 numara, 69a ila 77b varakları arasında yer almaktadır. Eser müllifin oğlu Ahmed Tahir Efendi (d. ?/? - ö. 1217/1802-03) tarafından tanıtılırken eserin “elhamdü li’llâhi ve kefâ ve selâmün alâ ibâdihi’llezîne ıstafâ” ifadesi ile başladığı belirtilmiştir. (Hacı Halife 1835: 592).

Hadis şerh edilirken hadis metnine yer verilmekle birlikte isnad zinciri zikredilmeyip doğrudan ilk ravi olan Hz. Aişe zikredilmiştir. Hadis metni parça parça ele alınıp söz konusu ibareler yer yer sarf ve nahiv açıklamaları da yapılarak izah edilmiştir. İbareler anlamlı bir yargı oluşturacak seviyeye geldiğinde ise toparlayıcı bir tercüme yapılmıştır.

Yazarın biyografisi için bk. “Hanîf, İbrahim Hanîf Bey”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/hanif-ibrahim-hanif-bey