- Yazar Biyografisi (TEİS)
Saʿdî, Îsâ-zâde Seyyid Mehmed Saʿdeddîn - Madde Yazarı: Prof. Dr. Fatma Sabiha Kutlar Oğuz
- Eser Yazılış Tarihi:?
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:19. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Divan
- Yayın Tarihi:27/09/2021
DÎVÂNÇE (SA’DÎ)
şiirlerSaʿdî, Îsâ-zâde Seyyid Mehmed Saʿdeddîn (d.1218/1803 - ö. 24 Cümadelûlâ 1283/4 Ekim 1866)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Sa’dî mahlaslı şair Îsâ-zâde Seyyid Mehmed Sa’deddîn Efendi’nin gençliğinde yazdığı şiirlerden meydana gelen eseri. Dîvânçe’nin başındaki üç varakta Sa’dî’nin hayatı hakkında Suud Yavsı’nın verdiği bilgiler, ardından sırasıyla “22 gazel, 1 nazm, 3 şarkı, 1 tahmis, 1 tesdis, 2 nazm (na’t), 1 rubaî (na’t)” yer almaktadır. Tümü aruzla yazılmış bu şiirlerde günlük konuşma diline ait özellikler nedeniyle Arapça, Farsça kelimelerle Farsça tamlamaların yoğunlaştığı beyitlerde bile Türkçe söyleyiş hakimdir. Bunlar edebî sanatlara boğulmadan, açık ve samimi bir üslupla kaleme alınmıştır. İki nazm ve bir rubaînin dışındakilerde beşerî aşk duyguları işlenmiştir. Aşk, sevgili, âşık ve rakibe ilişkin olarak divan şiirinde sıkça karşılaşılan anlatım tarzının dışına çıkılmamıştır. Aynı benzetmenin birkaç kez kullanıldığı ve yer yer tekrara düşüldüğünün görüldüğü şiirlerde gerek şekil gerekse muhteva açısından yenilik yoktur. Dîvânçe’nin Nedîm ve takipçilerinin söyleyiş özelliklerini hatırlatan bir metin olduğunu belirtmek mümkündür.
Eserin tek nüshası “Millet Kütüphanesi, 34 Ae Manzum 309/1”de bulunmaktadır. Bu nüsha Millet Kütüphanesi memurlarından ve Sa’dî’nin kızının torunu olan Suud Yavsı (Ebussuudoğlu) tarafından müellif hattı mecmuadan 4 Rebiüssânî 1355/24 Haziran 1936 tarihinde istinsah edilmiş ve Dîvânçe-i Îsâ-zâde ismi verilmiştir. Ancak müellif hattı mecmua ortada yoktur. Şairin torunları da yazmanın nerede olduğuna dair bir şey bilmemektedir. Nüshanın mikrofilmi Ankara Millî Kütüphane MFA A-4053’te Dîvân-ı Sa’dî adıyla kayıtlıdır. Sa’dî Dîvânçesi bir incelemeyle birlikte makale olarak yayımlanmıştır (Kutlar 2003; Kutlar Oğuz 2021). İkinci baskıda kimi değişiklikler yapılmıştır.
Şairin biyografisi için bk. “Sa’dî, Îsâ-zâde Seyyid Mehmed Sa’deddîn”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/sadi-isazade-seyyid-mehmed-sadeddin
Eserden Örnekler
Gazel
Gûş edin gonce
dehânında ne hoş sohbet var
Gül-şekerveş deheninde ne aceb lezzet var
Geliyor yosma
kıyâfetle tebessüm ederek
Gelişinde gülüşünde ne güzel hâlet var
Âşıkın kanda
görürse o tegâfül ediyor
Bilip efgendeyi bilmezleniyor hikmet var
Gördügüm dem
seni ey ârızı gül serv-i revân
Kendimi derk edemem bende de bir hayret var
Bûse-i laʿl-i
lebi âşık-ı dil-hastesine
Sa'diyâ câna safâ-bahş oluyor sıhhat var (Kutlar Oğuz 2021:
236).
Gazel
Zîr-i fesden perçemin uşşâka cânân gösterir
Gûyiyâ ebr içre rûyun mihr-i rahşân gösterir
Pertev-efşân olmuş ol ruhsâr-ı yâri seyr edin
Ol hilâl ebrûları bir mâh-ı tâbân gösterir
Geh tegâfül gösterip çeşmiyle eyler kec-nigâh
Gâh lutf ile ruhun gül gibi handân gösterir
Tutma kapma mülk-i hüsn içre benimdir remzine
Turresin zencîr eder gâhîce çevgân gösterir
Sa'diyâ gam çekme belki rahm eder bir gün o şûh
Hânede gizli seni bir gece mihmân gösterir (Kutlar Oğuz 2021: 236).
Şarkî
I
Geldi bin nâz ile bezme bu gece ol gonce-leb
İltifât etmez bana aslı nedir bilsem aceb
Vuslatı bâgında gül-çîn olmaga etdim edeb
Var ise budur efendim infi’âline sebeb
II
Hâlime etmez terahhum n’eyleyim ol hüsnü mâh
Aşk ile leyl ü nehâr olmakdadır hâlim tebâh
Rûyuna karşı bu şeb meclisde etdim bir kez âh
Var ise budur efendim infi’âline sebeb
III
Gül-şen-i âlemde gûyâ kaddin olmuş nev-nihâl
Verd-i ruhsârın gören âşıkda yok sabra mecâl
Hâlini i’lâm içün dil sana etdi arz-ı hâl
Var ise budur efendim infi’âline sebeb
IV
Sa’diyâ hûbân içinde şimdi yârin bî-bedel
N’eyleyim agyâr ile ülfetden ol meh çekmez el
Dedim ol hod-bîne yüz verme kerem kıl ey güzel
Var ise budur efendim infi’âline sebeb (Kutlar Oğuz 2021: 243-244).
Kaynakça
Bursalı Mehmed Tâhir (1333). Osmânlı Müellifleri. C. II. İstanbul.
İnal, İbnülemin Mahmud Kemal (2002). Son Asır Türk Şairleri Kemâlü’ş-Şuarâ). C. IV. (hzl. İ. Baştuğ). Ankara: AKM Yay.
İstanbul Kütüphaneleri Türkçe Yazma Divanlar Kataloğu (1969). C. IV. İstanbul: MEB Yay.
Kutlar, Fatma Sabiha (2003). "Sa’dî ve Dîvânçe’si". Türkoloji Dergisi, XVI (2): 193-219.
Kutlar Oğuz, Fatma Sabiha (2021). "Sa’dî ve Dîvânçe’si". Hacettepe Türkoloji, 50. Yıl Armağanı. Ankara: Nobel Yay. 227-248.
Mehmed Süreyyâ Bey (1311). Sicill-i Osmânî. C. 3. İstanbul.
Saʿdî. Dîvânçe-i Îsâ-zâde. Millet Kütüphanesi, 34 Ae Manzum 309/1
Saʿdî. Dîvân-ı Saʿdî. Ankara Millî Kütüphane MFA A-4053 (Mikrofilm).
Tuman, Mehmet Nâil (2001). Tuhfe-i Nâilî, Divân Şairlerinin Muhtasar Biyografileri. C. I. (hzl. C. Kurnaz ve M. Tatcı). Ankara: Bizim Büro Yay.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | DİVANÇE (VÂZIH) | Mustafâ Vâzıh | Araş. Gör. Giyasi BABAARSLAN |
Görüntüle | ||
2 | MEVRİDÜ’L-VÜSÛL FÎ MEVLİDİ’R-RESÛL (İBRÂHÎM ZİKRÎ) | İbrâhîm Zikrî | Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal |
Görüntüle | ||
3 | ED-DÜRERÜ'L-MÜNTAHABÂTÜ'L-MENSÛRE FÎ ISLÂHİ'L-GALATÂTİ'L-MEŞHÛRE / GALATÂT-I HAFÎD EFENDİ | Hafîd, Mehmed Hafîd Efendi | Doç. Dr. Ramazan Ekinci |
Görüntüle | ||
4 | TARÎKÜ'L-İHTİSÂR | Nûrî, Osman Hanyevî | Prof. Dr. Orhan Kurtoğlu |
Görüntüle | ||
5 | TUHFETU SABRÎ AN-LİSÂNİ BULGARÎ | Mehmed Sabrî | Dr. Öğr. Üyesi Özkan Uz |
Görüntüle | ||
6 | RAVZ-I VERD | Şâkir, Ahmed Paşa | Prof. Dr. Ramazan Sarıçiçek |
Görüntüle | ||
7 | KENZ-İ FUSAHÂ (ABBAS KEMÂL EFENDİ) | Abbas Kemâl Efendi, Kerküklü | Diğer Öznur ÖZER |
Görüntüle | ||
8 | DÎVÂN (ABDÎ) | Abdî, Abdülkerîm Abdî Efendi | Prof. Dr. Beyhan KESİK |
Görüntüle | ||
9 | MEVLİD (ABDÎ) | Abdî | Doç. Dr. Hasan Kaya |
Görüntüle | ||
10 | DÎVÂN (ABDÎ) | Abdî, Şarkîkarahisarlı | Dr. Hacer SAĞLAM |
Görüntüle |