- Yazar Biyografisi (TEİS)
Figânî - Madde Yazarı: Dr. Öğr. Üyesi Bilal Alpaydın
- Eser Yazılış Tarihi:?/?
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:16. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Divan
- Yayın Tarihi:07/05/2022
DÎVÂNÇE (FİGÂNÎ)
şiirlerFigânî (d. ?/? - ö. 938/1531-32)
ISBN: 978-9944-237-87-1
XVI. yüzyılın maktul şairlerinden Trabzonlu Ramazan Figânî’nin şiirlerinin toplandığı eser. Figânî’nin hayatta iken kendi dest-i hattıyla tertip ettiği mürettep bir divan yahut divançe günümüzde elde mevcut değildir. Bu durum onun genç yaşta idam edilmesine bağlanabilir.
Abdülkadir Karahan’ın 1966 yılında neşrettiği Figânî Dîvânçesi’nde yer alan şiirler de naşirin İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesi, Edirne Selimiye Kütüphanesi, Paris Bibliothéque Nationale ve kendi şahsi kütüphanesinde yer alan iki adet yazma mecmuaya dayanmaktadır (Karahan 1966: V-VIII). Derlenen şiirlerin tamamı bu mecmualarda yer almaktadır. Mecmualarda derlenen şiirlerden hareketle oluşturulan Figânî Divançesi’nde 8 kaside, 107 gazel, 2 tahmis mevcuttur (Karahan, 1966; Çaylı Cankurt, 2015). Kasideler, Kanunî Sultan Süleyman, Sadrazam İbrahim Paşa, Muhammed b. Yusuf, Cenâbî Bey ve Defterdar İskender Çelebi’ye sunulmuştur. İki tahmis, Necâtî Beg ve Hisâlî’nin gazeline yapılmıştır.
Devrin tezkire müellifleri onun şiirleri hakkında olumlu görüşler beyan ederken tarihçi Gelibolulu Mustafa Ali ise yer yer eleştirilerde bulunur. Gelibolulu Ali, Figânî için olgun bir üstadın yanında yetişse, genç yaşta idam edilmeyip uzun bir ömür sürse devrin ünlü, üstat şairlerinden biri olabileceğini belirtir. (Levend, 1970: 274). Figânî’nin şiirlerinde atasözleri ve deyimlerin kullanıldığını, orijinal hayallerin, mazmunların yer aldığını söylemek mümkündür.
Figânî’nin şiirleri üzerine akademik olarak 1957 yılında Feruze Kölan tarafından bir lisans tezi, 1966 yılında Abdülkadir Karahan tarafından bir kitap, 2015 yılında Gülşen Çaylı Cankurt tarafından da bir yüksek lisans tezi, ayrıca şiirlerin tahlili hususunda da 2003 yılında Gülşen Ozan tarafından bir yüksek lisans tezi hazırlanmıştır.
Şairin biyografisi için bk. "Figânî". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/figani
Eserden Örnekler
Gazel
Ey sabâ âhumı var milket-i cânâna ilet
Mûr-i lengem beni dergâh-i Süleymâna ilet
Dil saçında salınup cân dahi zindânda yatur
Niçedür kim birin as birini zindâna ilet
Ben bu gurbetde garîbem ger ölem fürkat ile
Ey sabâ hâlümi lutf it der-i cânâna ilet
Niçe bir bülbülini ide gülistândan ırag
Ruhı gül lebleri mül gözleri mestâna ilet
Şi‘rini her ki Figânî gibi geyürse libâs
Germ olup nazmına dir var bunı Sultâna ilet (Karahan1966: 37)
Gazel
Kaşlarun tugrâsı cânâ âfitâb üstindedür
Şekl-i bismillâha benzer kim kitâb üstindedür
Âfitâb-ı ‘âlem-ârâ gördügince ruhlarun
Zerre-veş ditrer felek üzre hicâb üstindedür
Dâglar yakdum ruhun şevkiyle dilde lâle-vâr
Ol sebebdendür ki kalbüm ıztırâb üstindedür
‘Âkil isen ‘âlemün nakşın görüp meyl eyleme
Köhne bir vîrânedür bünyâdı âb üstindedür
Tutalum kim ser-be-ser sultân-ı ‘âlemsin bu gün
Ey Figânî menzilün âhir türâb üstindedür (Karahan 1966: 45)
Kaynakça
Çaylı Cankurt, Gülşen (2015). Figanî Divanı Gramatikal İndeksi. Yüksek Lisans Tezi. Aydın. Adnan Menderes Üniversitesi.
İnan, Göker (2020). “İbrahim Paşa’nın Budin’den Getirttiği Heykeller, Şair Figânî ve Ölümüne Dair Yeni Tespitler”. Cemal Aksu Armağanı. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Yay. 475-507.
Karahan, Abdülkadir (1966). Kanunî Sultan Süleyman Çağı Şairlerinden Figanî ve Divançesi. İstanbul. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yay.
Karahan, Abdülkadir (1949). "XVI. Asır Divan Şairlerinden Figanî ve Şiirleri". İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi. 3. (2-3): 389-410.
Kölan, Feruze (1957). Figani Hayatı ve Şiirleri. Lisans Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi.
Levend, Agâh Sırrı (1970). “Figanî ve Divançesi” Üzerine. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı – Belleten, 18: 271-277.
Ozan, Gülşen (2003). Figânî Divançesi’nin Tahlîli. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul. Marmara Üniversitesi.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | DÎVÂN (CA’FER) | Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi | Dr. Fatma Meliha Şen |
Görüntüle | ||
2 | MÜNŞE’ÂT (CA’FER) | Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi | Dr. Fatma Meliha Şen |
Görüntüle | ||
3 | TERCEME-İ CÂMEŞÛY-NÂME (FİRDEVSÎ) | Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî | Dr. Öğr. Üyesi Ozan Kolbaş |
Görüntüle | ||
4 | KİTÂB-I TÂLİ'-İ MEVLÛD / TÂLİ’-İ MEVLÛD-İ KEBÎR (FİRDEVSÎ) | Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî | Doç. Dr. Himmet BÜKE |
Görüntüle | ||
5 | HEŞT BİHİŞT / KİTÂBÜ’S-SIFÂTİ’S-SEMÂNİYYE FÎ ZİKRİ’L-KAYÂSIRETİ’L-OSMÂNİYYE (İDRÎS) | İdrîs, İdrîs-i Bitlîsî | Doç. Dr. ADNAN OKTAY |
Görüntüle | ||
6 | ŞERH-İ MESNEVÎ-İ MA’NEVÎ (İDRÎS) | İdrîs, İdrîs-i Bitlisî | Doç. Dr. ADNAN OKTAY |
Görüntüle | ||
7 | ŞEHRENGÎZ DER-MEDH-İ CÜVÂNÂN-I EDİRNE / ŞEHRENGÎZ-İ EDİRNE (MESÎHÎ) | Mesîhî, Îsâ | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
8 | DÎVÂN (ŞÂMÎ) | Şâmî, Şâmlıoğlu Mustafâ Bey | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
9 | HEFT PEYKER (ABDÎ) | Abdî | Dr. Öğr. Üyesi ASLI AYTAÇ |
Görüntüle | ||
10 | CEMŞÎD Ü HURŞÎD (ABDÎ) | Abdî | Prof. Dr. Adnan Ince |
Görüntüle |