Müftülük ve müderrislik gibi görevlerde bulunan Hacı Ali Ârif Bey'in eseri. Dîvânçe’de; 4 murabba, 1 müsemmen, 1 müseddes, 1 müstezad ve 28 gazel bulunmaktadır. Sonunda Ali Ârif Efendi’nin torunlarından olduğu kaydedilen Hafîd Efendi’ye ait bir manzume yer almaktadır.

Şiirlerin büyük bir kısmının münacat ve naat konulu gazeller olduğu görülmektedir. Şiirlerden biri, dönemin kadılarını eleştiren ve sosyal aksaklıkları dile getiren bir hicviyedir. Ayrıca müsemmen nazım şekliyle kaleme alınmış Hz. Hüseyin mersiyesi de bulunmaktadır. Gazellerinden biri Bursalı İffet’in “n’eylesün” redifli şiirine naziredir.

Bir başka gazeli Sivas sürgününü anlatır. Ârif Bey, Meclis-i İdare üyeliği sırasında öne sürdüğü eleştiriler ve öneriler nedeniyle Amasya Mutasarrıfı Hilmî Paşa ile arası açılmıştır. Siyasi karşıtlarının da etkisiyle Amasya İdare Meclisinin 3 Eylül 1858 tarihli mazbatasıyla Sivas’a sürülmüştür. Orada sekiz yıl sürgün kalmıştır.  Şiirlerinin temasını ilahi aşk, Hz. Muhammed övgüsü, ashaba sevgi, ehlibeyte muhabbet, dostlara sitem, gurbet ve hüzün teşkil etmiştir. Eserde sade ve akıcı bir üslup kullanmıştır.

Eserin ulaşılabilen tek nüshası Çorum Hasan Paşa Yazma Eserler Kütüphanesinde, 19 Hk 2100 numaralı mecmuanın içerisindedir. Mecmua 114 varaktan ibarettir. Ârif’in Dîvânçe’si de mecmuanın 94a-114a varakları arasında olup Hacı Ali Ârif’in oğlu Mehmed Emin tarafından talik hatla istinsah edilmiştir. Dîvânçe yayımlanmıştır (Çakır 2015).

Şairin biyografisi ve eserlerinden örnekler için bk. "Ârif". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/arif-mdiki