DÎVÂN (ZUHÛRÎ)
şiirler
Zuhûrî Kara Çelebi-zâde Mehmed Zuhûrî Efendi (d. 970/1562-63 - ö. 6 Zilhicce 1042/14 Haziran 1633)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Zuhûrî mahlaslı Kara Çelebi-zâde Mehmed Efendi’nin şiirlerini içeren eser. Osmanlı Mü’ellifleri’nde, eserin varlığından mürettep bir divan olduğu belirtilerek haber verilmiştir (Saraç 2016: 727). Şaire dair bahis ihtiva eden diğer kaynaklarda ise eserden söz edilmemiştir. Zeyl-i Zübdetü’l-Eş’âr’da yer alan “Zuhûrî Efendi” başlıklı bir maddede, “Bu eş’âr Dîvân’ından intihâb olındı.” (Coşkun 2019: 89) notuyla verilen örnek beyitlerin, dönemin bir başka şairi İshak-zâde Zuhûrî (ö. 1083/ 1672)’nin Dîvân’ında bulunması (Kahraman: 2002: 233, 247), söz konusu tezkirede bahsedilen şairin, Kara Çelebi-zâde olmadığını göstermektedir. Ayrıca Tezkire-i Safâyî’de ve ondan faydalanılarak hazırlandığı bilinen Nuhbetü’l-Âsâr fî-Ferâ’idi’l-Eş’âr’da, İshak-zâde Zuhûrî’ye ait şiir örnekleri arasında verilen “söyletsen” redifli gazel (Çapan 2005: 366-67; Güzel 2018: 243), söz konusu şaire ait olmayıp Kara Çelebi-zâde’nin şiiridir (Kahraman 2002: 13). Mezkûr gazel, İshak-zâde Zuhûrî Dîvânı’nda yer almamakla birlikte, Osmanlı Mü’ellifleri’nde ve Tuhfe-i Nâ’ilî’de bu gazelden alınan beyit örnekleri Kara Çelebi-zâde’nin olarak verilmiştir (Saraç 2016: 727; Kurnaz ve Tatcı 2001: 598).

Nev’îzâde Atâyî (ö. 1045/ 1635)’nin, “Zuhûrî mahlası ile eş’âr-ı bülendi dillere dâstân...” (Donuk 2017: 1840) ve Kâtib Çelebi (ö. 1067/ 1657)’nin, “Zuhûrî mahlası ile eş’ârı ve kâbil-i kabûl güftârı var idi.” (Aybicin 2016: 732) ifadeleriyle şairliğini övdükleri Zuhûrî’nin Dîvân’ı henüz tespit edilebilmiş değildir.

Şairin biyografisi için bk. “Zuhûrî, Kara Çelebi-zâde Mehmed Zuhûrî Efendi”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/zuhuri-kara-celebizade-mehmed-zuhuri


Eserden Örnekler


Kanâ’at kûşesinde şîr-i nerdir mûrı söyletsen
Hümâ-yı evc-i istignâ geçer usfûrı söyletsen

Ne şehd-i cân-fezânın lezzeti vardır dimâgında
Nedir feryâdı iz’ân eylesen zenbûrı söyletsen

Ne çenberlerde hallâc oldugun bir bir beyân etse
Ne söyler görsen ey dil dârda Mansûr’ı söyletsen

Zuhûrî bendesine söylemez küsmüş meded sâkî
Biraz mestâne kalsan ol gözü mahmûrı söyletsen (Çapan 2005: 366-67).

Kaynakça


Aybicin, Zeynep (2018). Kâtib Çelebi, Fezleke [Osmanlı Tarihi (1000-1065/1591-1655)]. C. II. İstanbul: Çamlıca Yay.

Coşkun, Ali Osman (2019). Seyrek-zâde Mehmet Âsım, Zeyl-i Zübetü’l-Eş’âr. Ankara: KTB Yay. e-kitap: https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-247201/zeyl-i-zubdetu39l-esar-seyrek-zade-mehmed-asim.html [Erişim tarihi: 24.04.2022].

Çapan, Pervin (2005). Mustafa Safâyî Efendi, Tezkire-i Safâyî (Nuhbetü’l-Âsâr min Fevâ’idi’l-Eş’âr) İnceleme-Metin-İndeks. Ankara: AKM Yay.

Donuk, Suat (2017). Nev’îzâde Atâyî, Hadâ’iku’l-Hakâ’ik fî Tekmileti’ş-Şakâ’ik - Nev'îzâde Atâyî'nin Şakâ'ik Zeyli. C. II. İstanbul: Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yay.

Güzel, Bilal (2018). Kemiksiz-zâde Safvet Mustafa, Nuhbetü’l-Âsâr fî-Ferâ’idi’l-Eş’âr. Ankara: TTK Yay.

Kahraman, Asiye (2002). İshak-zâde Zuhûrî Divanı İnceleme-Metin. Yüksek Lisans Tezi. Konya: Selçuk Üniversitesi.

Kurnaz, Cemal, M. Tatcı (2001). Mehmet Nâil Tuman, Tuhfe-i Nâilî - Divân Şâirlerinin Muhtasar Biyografileri. C. II. Ankara: Bizim Büro Yay.

Saraç, M. A. Yekta (2016). Bursalı Mehmed Tahir, Osmanlı Müellifleri. C. II. Ankara: TÜBA Yay.

Atıf Bilgileri


Akhan, Kerem Kaan. "DÎVÂN (ZUHÛRÎ)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/divan-zuhuri. [Erişim Tarihi: 08 Kasım 2025].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 LEMEZÂT-I HULVİYYE EZ LEMEÂT-I ULVİYYE (MAHMUD CEMALEDDİN HULVÎ) Mahmud Cemaleddin el-Hulvî Diğer Özlem Şamlı
Görüntüle
2 AHBÂRÜ’L-'İBER (ZA’ÎFÎ, MUHAMMED) Za'îfî, Muhammed Doç. Dr. Necmiye Özbek Arslan
Görüntüle
3 KIRK HADİS TERCÜMESİ (FEYZÎ-İ KEFEVÎ) Feyzî-i Kefevî Prof. Dr. Adem Ceyhan
Görüntüle
4 ZÜBDETÜ'N-NESÂYİH VE UMDETÜ'T-TEVÂRÎH (IYÂNÎ) Iyânî, Cafer Iyânî Bey Prof. Dr. Osman Ünlü
Görüntüle
5 RÂZ-NÂME FÎ MENÂKIBİ'L-ULEMÂ VE'L-MEŞÂYİH VE'L-FUZELÂ (KEFEVÎ HÜSEYİN) Kefevî, Hüseyin ismail Aksoyak
Görüntüle
6 ES-SEYFÜ'L-MESLÛLÜ FÎ ŞERHİ'R-RESÛLİ (MUSTAFA b. BÂLÎ) Mustafa b. Bâlî Araş. Gör. Oğuzhan Et
Görüntüle
7 HADÎS-İ ŞERÎFLER MECMUASI (MUSTAFÂ b. BÂLÎ) Mustafâ b. Bâlî Araş. Gör. Oğuzhan Et
Görüntüle
8 HÂŞİYE ALÂ ŞERHİ MİFTÂH (MUSTAFA b. BÂLÎ) Mustafâ bin Bâlî Araş. Gör. Oğuzhan Et
Görüntüle
9 TUHFE-İ ŞEMSÎ (ŞEMSÎ) Şemsî, İsfendiyar-zâde Şemsî Ahmed Paşa Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
10 KARAMAN-NÂME (ŞİKÂRÎ) Şikârî Araş. Gör. Mizan Coşkun Özgür
Görüntüle