- Yazar Biyografisi (TEİS)
Zihnî, Berber-zâde Mehmed - Madde Yazarı: Dr. Öğr. Üyesi Leyla Alptekin Sarıoğlu
- Eser Yazılış Tarihi:1779-800 (İstinsah Tarihi)
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:17. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Divan
- Yayın Tarihi:29/06/2021
DÎVÂN (ZİHNÎ, BERBER-ZÂDE MEHMED)
şiirlerZihnî, Berber-zâde Mehmed (d. ?/? - ö. 1127/1715)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Berber-zâde Mehmed Zihnî’nin şiirlerini ihtiva eden eseri. Divan'da, şairin poetikasına dair 10 varaklık mensur bir dibace, 5’i Farsça, 2’si Arapça olmak üzere 317 gazel, 1 hâtime-i divan, eserin tertibi hakkında 1 tarih ve 10 bendlik 1 terkîb-bend bulunmaktadır (Alptekin 2007: 11). Mehmed Zihnî, dîbcesinde de andığı Nâbî tesiriyle hikemî tarzda şiir söyleme yoluna gitmiştir. Şiirinin esas konuları cehalet, akıl, hikmet gibi kavramlar ve sosyal meselelerdir (Alptekin 2010: 13). Özellikle Bağdatlı Rûhî’nin meşhur terkîb-bendine nazire olarak kaleme aldığı terkîb-bendinde devre yönelik eleştirilerini hiç çekinmeden keskin ve açık bir dille ifade etmiştir (Alptekin 2013: 441). Âşıkane gazeller de yazan Zihnî, bu tarz gazellerinde genellikle samimi ve sade bir dil kullanırken bazen de pek tercih edilmeyen kelimeleri şiirine sokar (Alptekin 2010: 13). Zihnî, şiirlerinde pek çok atasözü, deyim, veciz ifade yanında halk dilinden pek çok ögeye de yer vermiştir (Alptekin 2010: 12). Herhangi bir tarikata bağlılığı olmayan, ancak Mevleviliğe meyli olduğunu söyleyebileceğimiz Zihnî’nin Divanı'nda pek çok tasavvufi unsur bulunmaktadır (Alptekin 2010: 12). Tezkirelerde şaire atfedilen manzumelerin eserde bulunmaması, şairin mecmualarda da şiirleri olduğunu düşündürmektedir (İnce 2005: 311-312; Çapan 2005: 199-200; Ekinci 2018: 2835-2836). Divan'ın tek nüshası Süleymaniye Kütüphanesi, Es‘ad Efendi Bölümü, 2638 numarada bulunmakta olup 86 varaktır. İstinsah tarihi 1214/1779-800’dür.
Şairin biyografisi için bk. "Zihnî, Berber-zâde Mehmed Zihnî." Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/zihni-berberzade-mehmed-zihni
Eserden Örnekler
Gazel
Gürûh-ı ‘âşıkânuz sana ey büt ilticâmuz var
Re‘âyâyuz rikâb-ı pâd-şâhîden ricâmuz var
Sirişk-i dem-sıfat Ceyhûn’a mânend oldı hecrinden
Anunla hâsılı mâ-beynümüzde mâcerâmuz var
Tabîbün sükkerî ma‘cûnını kanda bulur haste
Bizüm hecr ü elemden derd-i ‘aşka bir devâmuz var
Be-her Mûsâ’ya bir Fir‘avn elbette musallatdur
Rakîb-i rû-siyeh dirler bizüm de bir belâmuz var
Gurûrından felek atlas giyerse Zihniyâ gam yok
Bizüm peşmîneden mensûc bir köhne ridâmuz var (Alptekin 2007: 248)
Gazel
Bilmeyen şîven-geh-i eş‘ârı sohbet zann eder
Nükte-i mazmûnla eş‘ârı sıklet zann eder
Ehl-i kesret rûşenâ-yı vahdeti bilmez nedür
Günc-i târiki ‘avâm-ı nâs ‘uzlet zann eder
‘Aklınun irişdügi ahvâle ma‘lûmum diyüp
Kendüye meçhul olan hâlâtı hikmet zann eder
Kendi zâtında vazî‘ü’ş-şân olan nâdânlar
İ‘tibâr-ı nâ-becâ-yı halkı ‘izzet zann eder
Zihniyâ âsâr-ı mergi görmeden ‘ayne’l-yakîn
Mübtelâ olsa sudâ‘a hayli zahmet zann eder (Alptekin 2007: 260)
Kaynakça
Alptekin Sarıoğlu, Leylâ (2013). “Bağdatlı Rûhî’nin Terkîb-Bendi’ne Yazılmış Bir Nazire: XVIII. Yüzyıl Şairi Berberzâde Mehmed Zihnî’nin Terkîb-Bend’i”. Turkish Studies 8 (13): 439-454.
Alptekin, Leylâ (2010). “XVIII. Yüzyıl Şairi Berberzâde Mehmed Zihnî Efendi, Hayatı, Dîvânı ve Edebî Şahsiyeti”. Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 2: 7-16.
Alptekin, Leylâ (hzl.) (2007). Berberzâde Mehmed Zihnî Dîvânı’nın Bilimsel Yayını ile Eserin Şekil ve Muhteva Bakımından İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi.
Çapan, Pervin (hzl.) (2005). Mustafa Safâyî Efendi. Tezkire-i Safâyî (Nuhbetü’l-Âsâr Min Fevâidi’l-Eş’âr İnceleme-Metin-İndeks). Ankara: AKM Yay.
İnce, Andan (hzl.) (2005). Mirzazâde Mehmed Sâlim Efendi. Tezkiretü’ş-Şu’ârâ. Ankara: AKM Yay.
Ekinci, Ramazan (hzl.) (2018). Vekâyi‘u’l-Fuzalâ, Şeyhî’nin Şakâ’ik Zeyli (İnceleme-Tenkitli Metin-Dizin). C. IV. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Yay.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | MISRÜ'L-KÂHİRE TÂRÎHİ (ZİHNÎ, BERBER-ZÂDE MEHMED) | ZihnÎ, Berber-zâde Mehmed | Dr. Öğr. Üyesi Leyla Alptekin Sarıoğlu |
Görüntüle | ||
2 | TEZKİRETÜ'L-MEŞÂYIH/VEFEYÂT (ZİHNÎ, BERBER-ZÂDE MEHMED) | Zihnî, Berber-zâde Mehmed | Dr. Öğr. Üyesi Leyla Alptekin Sarıoğlu |
Görüntüle | ||
3 | LEMEZÂT-I HULVİYYE EZ LEMEÂT-I ULVİYYE (MAHMUD CEMALEDDİN HULVÎ) | Mahmud Cemaleddin el-Hulvî | Diğer Özlem Şamlı |
Görüntüle | ||
4 | AHBÂRÜ’L-'İBER (ZA’ÎFÎ, MUHAMMED) | Za'îfî, Muhammed | Dr. Necmiye Özbek Arslan |
Görüntüle | ||
5 | KIRK HADİS TERCÜMESİ (FEYZÎ-İ KEFEVÎ) | Feyzî-i Kefevî | Prof. Dr. Adem Ceyhan |
Görüntüle | ||
6 | ZÜBDETÜ'N-NESÂYİH VE UMDETÜ'T-TEVÂRÎH (IYÂNÎ) | Iyânî, Cafer Iyânî Bey | Prof. Dr. Osman Ünlü |
Görüntüle | ||
7 | RÂZ-NÂME FÎ MENÂKIBİ'L-ULEMÂ VE'L-MEŞÂYİH VE'L-FUZELÂ (KEFEVÎ HÜSEYİN) | Kefevî, Hüseyin | ismail Aksoyak |
Görüntüle | ||
8 | ES-SEYFÜ'L-MESLÛLÜ FÎ ŞERHİ'R-RESÛLİ (MUSTAFA b. BÂLÎ) | Mustafa b. Bâlî | Araş. Gör. Oğuzhan Et |
Görüntüle | ||
9 | HADÎS-İ ŞERÎFLER MECMUASI (MUSTAFÂ b. BÂLÎ) | Mustafâ b. Bâlî | Araş. Gör. Oğuzhan Et |
Görüntüle | ||
10 | HÂŞİYE ALÂ ŞERHİ MİFTÂH (MUSTAFA b. BÂLÎ) | Mustafâ bin Bâlî | Araş. Gör. Oğuzhan Et |
Görüntüle | ||
11 | TUHFE-İ ŞEMSÎ (ŞEMSÎ) | Şemsî, İsfendiyar-zâde Şemsî Ahmed Paşa | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
12 | KARAMAN-NÂME (ŞİKÂRÎ) | Şikârî | Araş. Gör. Mizan Coşkun Özgür |
Görüntüle |