DÎVÂN (YÂVER)
şiirler
Yâver, Enderunlu Hasan (d. 1179/1765-66 - ö. 1213/1798-99)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Yâver mahlasını kullanan Enderunlu Hasan’ın (ö. 1213/1798-99) şiirlerini topladığı eseri. Toplam 218 şiirin bulunduğu Dîvân'da yer alan nazım şekillerinin sayısı çalışmalarda farklılık göstermektedir. Dîvân hakkında kaleme alınan en son yazıya göre eserde,  1 terkib-bend, 1 rubai, 2 murabba, 3 tahmis, 5 kıta ve 206 gazel bulunmaktadır (Üstüner 2020). Şair, p ve c harfleri dışındaki bütün harflerde gazel yazmıştır (Okutan 2009: 9).

Enderunlu Hasan, ilk zamanlarda "Pertev" mahlasıyla şiirler yazarken, şiirlerin karışmaması için Muvakkit-zâde Pertev Efendi tarafından kendisine "Yâver" mahlası verilmiştir (Uğraş 2018: 191). Pertev bunun için bir de mahlasname kaleme almıştır (Beştaş 2017: 462). Âkif, Mirât-ı Şi’r isimli eserinde Yâver’in duru ve yalın bir üslubu olduğunu, mazmunları yerinde kullanıp yeni mazmunlar icat ettiğini, kendine özgü, beğenilen bir tarzının bulunduğunu söylemiştir. Ayrıca şiirlerini, kılı kırk yararcasına bir hayal ile halı gibi dokuduğunu, Fuzûlî gibi aşk vadisinde  belâgat örneği sayılabilecek şiirler kaleme aldığını belirtmiştir (Kılcı 2001: 39-42). Yâver’in şiirlerinde, Nedîm ve Pertev’in etkisi görülür (Üstüner 2020). O şiirlerinde sosyal konulara çok az yer vermiştir (Okutan 2009: 188).

Eserin bilinen tek nüshası İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi TY. 5458 numarada, 1b-55b varakları arasındadır. Milli Kütüphane Yz. A 1793 künyesiyle kaydedilen Mecmua-i Eş’âr, kayıtlara “Yaver’in divan müsveddesi” olarak geçmiş olsa da; Üstüner tarafından yapılan incelemede mecmuada adı geçen şairin Yusuf Paşa oğlu İbrahim Yâver olduğu tespit edilmiştir (2017: 15). Yaver'in Dîvânı, Kaplan Üstüner tarafından metni ve günümüz Türkçesindeki karşılıklarıyla neşredilmiştir (2010, 2017). Ayrıca eser üzerinde iki yüksek lisans tezi hazırlanmıştır (Okutan 2009, Bayar 2010). Fakat Bayar'ın tezinde, Enderunlu Hasan Yâver ile Trabzonlu Yâver Efendi’nin hayatları birbirine karıştırılmıştır. Ayrıca Enderunlu Hasan’a ait diğer iki eser, müstakil eserler olarak kabul edilmeyip Dîvân’da yer alan birer mesnevi olarak görülmüş ve çalışmaya dâhil edilmiştir. Ayrıca Dîvân'ın dizini, işlevsel sözlüğü (Yetiş Meşe 2018) ve dinî-edebî muhtevası (Koç 2020) üzerine de yüksek lisans tezleri yapılmıştır.

Şairin biyografisi için bk. “Yâver, Enderunlu Hasan”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/yaver-enderunlu-hasan

Eserden Örnekler


Gazel

Ol gül-i ter hem-dem-i hâr oldugın bilmez miyüz
Ey dil-i şeydâ senün zâr oldugın bilmez miyüz

İltifât-ı gâh gâhun ile olmam dil-firîb
Ey felek-meşreb sitem-kâr oldugın bilmez miyüz

Hâba varsa gözlerün şimşîrin itmez der-niyâm
Tîg-ı gamzen bir kazâ kâr oldugın bilmez miyüz

Meh-cemâlün olmadukça mâh-tâb itmez gönül
Biz şeb-i hicrânınun târ oldugın bilmez miyüz

Nâle vü zâr itmemüz nâ-çârdur Yâver bizüm
Yohsa bizden cümle bîzâr oldugın bilmez miyüz (Üstüner 2017: 80).

Der-Na’t-ı Şerîf

Ey şeh-i peygamberân v’ey fahr-ı ‘âlem Mustafâ
Ey Hudâ'nun nûr-ı zâtından mücessem Mustafâ

Yâver-i bî-çâregânsın bâ’is-i gufrânsın
Ey salât ile selâmı farz u elzem Mustafâ (Üstüner 2017: 28).

Kaynakça


Bayar, Bilal (2010). Yâver Hayatı, Edebî Kişiliği ve Dîvânı. Yüksek Lisans Tezi. Muğla: Muğla Üniversitesi.

Beştaş, Ekrem (2017). Muvakkit-zâde Muhammed Pertev Dîvânı. Kültür ve Turizm Bakanlığı E-Kitap. https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/55973,pertev-divanipdf.pdf?0 [Erişim Tarihi: 28.10.2021]

Kılcı, Mehmet (2001). Enderunlu Mehmed Âkif Mir’at-ı Şi’r. Yüksek Lisans Tezi. Adana: Çukurova Üniversitesi.

Koç, Elif Zeycan (2020). Enderunlu Hasan Yâver Divanı’nda Dinî ve Edebî Muhteva. Yüksek Lisans Tezi. Konya: Necmeddin Erbakan Üniversitesi.

Koştan, Mikail (2020). “Enderunlu Hasan Yâver’in Dîvânında Tabiat Unsurlar”. International Journal of Filologia, 3(3): 91-136.

Okutan, Yasemin (2009). Dîvân-ı Yâver. Yüksek Lisans Tezi. Trabzon: Karadeniz Teknik Üniversitesi.

Üstüner, Kaplan (2010). “Enderunlu Hasan Yâver’in Gül-i Sad-Berg’i”. Gazi Türkiyat, 6: 261-283.

Üstüner, Kaplan (2017). Yâver Dîvânı. Kültür ve Turizm Bakanlığı E-Kitap. https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/55748,yaver-divanipdf.pdf?0 [Erişim Tarihi: 28.10.2021]

Üstüner, Kaplan (2020). “Yâver, Enderunlu Hasan”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/yaver-enderunlu-hasan [Erişim Tarihi: 28.10.2021]

Yetiş Meşe, Fadimana (2018). Enderunlu Hasan Yâver Dîvânı Sözlüğü [Bağlamlı Dizin ve İşlevsel Sözlük]. Yüksek Lisans Tezi. Konya: Necmeddin Erbakan Üniversitesi.

Atıf Bilgileri


Çukurlu, Talip. "DÎVÂN (YÂVER)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/divan-yaver. [Erişim Tarihi: 21 Kasım 2024].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 FENNİYYE-İ EŞ'ÂR Yâver, Enderunlu Hasan Dr. Öğr. Üyesi Talip Çukurlu
Görüntüle
2 GÜL-İ SAD-BERG Yâver, Enderunlu Hasan Dr. Öğr. Üyesi Talip Çukurlu
Görüntüle
3 MANZÛME-İ DURÛB-I EMSÂL (HIFZÎ) Hıfzî Dr. Öğr. Üyesi BAHANUR ÖZKAN BAHAR
Görüntüle
4 NA'T MECMÛ'ASI (HÜSEYİN AYVANSARÂYÎ) (Rıfat Kütük Şahsi Kütüphanesi) Ayvansarâyî, Hâfız Hüseyin Diğer Aybala Sena KÜTÜK
Görüntüle
5 DÎVÂN (KESBÎ /KİSBÎ) Kesbî/Kisbî, Kesbî Mehmed Efendi ismail Aksoyak
Görüntüle
6 TERCÜME-İ DURÛB-I EMSÂL-İ ARABİYYE (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) Kudsî, Abdullah Efendi Prof. Dr. Sadık Yazar
Görüntüle
7 TERCÜME-İ LUTFU'T-TEDBÎR fî SİYÂSÂTİ'L-MÜLÛK (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) Kudsî, Abdullâh Efendi Prof. Dr. Sadık Yazar
Görüntüle
8 TERCÜME-İ EL-BERKU’L-YEMÂNÎ FÎ FETHİ’L-OSMÂNÎ (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) Kudsî, Abdullâh Efendi Prof. Dr. Sadık Yazar
Görüntüle
9 DÎVÂN (TEKİRDAĞLI AHMED LÜTFÎ) Lütfî, Ahmed Lütfî Efendi Diğer Ahmet Serdar Erkan
Görüntüle
10 MÜSTEVCEBÜ’L-HALÂS FÎ TEFSÎR-İ SÛRETİ’L-İHLÂS (TÂHİR, MEKKÎ-ZÂDE MEHMED) Tâhir, Mekkî-zâde Mehmed Tâhir Efendi (?/? – ö. 1128/1716) Dr. Öğr. Üyesi Oğuzhan UZUN
Görüntüle
11 AHSENÜ'L-HABER MİN KELÂMİ SEYYİDİ'L-BEŞER (VÂSIF, ŞA'BÂN-ZÂDE ABDULLÂH VÂSIF ÇELEBİ) Vâsıf, Şa'bân-zâde Abdullâh Vâsıf Çelebi Diğer Nükran ERBAŞ
Dr. Öğr. Üyesi Muhammed İkbâl Güler
Görüntüle
12 DÎVÂNÇE (ABDÎ / VASSÂF) Abdî (Vassâf), Abdullâh Efendi Prof. Dr. İbrahim Halil Tuğluk
Görüntüle