DÎVÂN (VİSÂLÎ)
şiirler
Visâlî (d. ?/?-ö. ?/?)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Aydınlı Visâlî’nin kaynaklarda adı geçip de henüz tam nüshasına ulaşılamayan eseri. Yapılan son neşre göre (Kesik 2020) Dîvân’da 4 murabba, 1 müstezat, 197 gazel, 1 nazım, 2 matla, 4 müfred ve 2 Farsça manzume yer almaktadır. Aydınlı Visâlî, Köprülü’nün Türkî-i Basît cereyanı olarak adlandırdığı gerçekte Milli Edebiyat Cereyanına tarihî arka plan oluşturmak üzere düşündüğü hareketin Edirneli Nazmî ve Tatavlalı Mahremî ile birlikte üç  isminden biri olarak gösterilir. Şairin özellikle “çoklar sevdügüm, çok yaşa sen, depredür, dimezler,  ele girmez, eylemek ister,  eylemiş,  gelesidür, gelür gider, görmiş ne idelüm, hey begüm hey, kandasın, ne nâzücük, nicesin, sen gideli” gibi Türkçe kelime ve kelime gruplarından oluşan rediflerle nazmedilen gazellerde var olan söyleyişi bilinçli bir dil duyarlığından çok o günkü yazı dilinin ve şairin kapasitesinin doğal sonucu olan bir uygulamadır.  Visâlî, her şeyden önce çok önemli bir nazire şairidir. Tespit edilebildiği kadarıyla 197 gazelinden 83’ü naziredir. Şairin 28 gazelle en fazla Ahmed Paşa’nın şiirlerini tanzir ettiği görülmektedir. Ahmed Paşa’yı 13 gazelle Şeyhî, 12 gazelle Nizâmî, 5 gazelle Atâyî, dörder gazelle Necâtî ve Adnî, ikişer gazelle Hafî, Sabâyî ve Ahmedî, birer gazelle Atâyî, Ulvî, Şâhidî, Cem Sultân, Firdevsî (Danişmend), Hamdî, Rabbânî, Şevkî, Şemsî-i Tebrizî, Mehdî, Nesîmî ve Yazıcıoğlu; bir murabba ile Tâcîzâde Cafer Çelebi takip etmektedir. Visâlî, bu nazireleri ile Ahmed Paşa ve Şeyhî mesabesine ulaşamamış olsa da, söz meydanında at koşturduğunu göstermiş ve yer yer başarılı olmuştur. Visâlî, nazireciliği yanında şiirleri tanzir edilen bir şairdir. Pervâne Bey Mecmuası (Gıynaş 2017)’ndaki 3 zemin şiirine 41 nazire yazılmıştır.

Visâlî’nin şiirlerinde kendi döneminin özelliklerini görmek mümkündür.  Âşıkane tarz, dinî ve tasavvufi temalar ele aldığı başlıca konulardır. Bunlara kendi şiirini ve şairlik istidadını övme de eklenebilir.

Dîvân’ın önemli bir bölümü Yapı Kredi Sermet Çifter Araştırma Kütüphanesi, Y-0451’de kayıtlı Mecmûa’nın 1b-43a varakları içerisinde yer almaktadır. Bu nüshada Visâlî’nin 143 gazeli, 3 murabbaı, 1 müstezadı, Farsça 1 matlaı ile  1 kıtası bulunmaktadır. Eser, Visâlî’nin Türkî-i Basît ve Aydınlı Visâlî’nin Şiirleri (Mermer 2006) adlı çalışma ile Edirneli Nazmî’nin Mecma‘u’n-Nezâ’ir’i (Köksal 2017), Pervâne b. Abdullah’ın Pervane Bey Mecmuası (Gıynaş 2017) ve Eğridirli Hacı Kemâl’in Câmiü’n-Nezâ’ir (Ertek Morkoç 2003)’indeki şiirlerinin de ilave edilmesiyle yayımlanmıştır (Kesik 2020).

Şairin biyografisi ve eserlerinden örnekler için bk. "Visâlî". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğühttp://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/visali.

Eserden Örnekler


Gazel

Yazıkdur girme kana hey begüm hey

Cefâlardan usana hey begüm hey

 

Firâkun odına tap yak beni kim

Kül oldum yana yana hey begüm hey

 

Leb-i mercânuna dendân uruban

İnen cevr itme câna hey begüm hey

 

Gurûr itme zamân-ı hüsnüne kim

Geçer kalmaz zamâne hey begüm hey

 

Beni ite talatma kim kul oldum

Sen âhû gözi hâna hey begüm hey

 

Sarardı nesteren şevkünle bir gün

Güzer kıl gülsitâna hey begüm hey

                       

Visâlî şi’rini eyle terennüm

Dilersen ter terâne hey begüm hey (Kesik 2020: 191-192).

Kaynakça


Ertek Morkoç, Yasemin (hzl.)(2003). Eğridirli Hacı Kemal’in Câmiü’n-Nezâir’i. Doktora Tezi. İzmir: Ege Üniversitesi.

Gıynaş, Kamil Ali (hzl.) (2017). Pervâne Bey Mecmuasıhttps://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/55832,pervane-bey-mecmuasi-pdf.pdf?0 [erişim tarihi 08.01.2020].

Kesik, Beyhan (hzl.) (2020). Aydınlı Visâlî [Dîvânı]. Ankara: Kurgan Edebiyat Yay.

Köksal, M. Fatih (2004). “Edirneli Nazmî’nin Yayımlanmamış Türkî-i Basît Şiirleri”. TÜBAR, (XV): 63-82.

Köksal, M. Fatih (2007). “Visâlî”. Türk Dünyası Edebiyatçılar Yazarlar ve Şairler Ansiklopedisi. C. 8. Ankara: AKM Yay. 537.

Köksal, M. Fatih (2017). Edirneli NazmîMecma’u’n-Nezâ’ir. https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/56057,mecmaun-nezair-edirneli-nazmi-pdf.pdf?0 [erişim tarihi: 01.08.2020].

Mermer, Ahmet (2006). Türkî-i Basît ve Aydınlı Visâlî’nin Şiirleri. Ankara: Akçağ Yay.

Mermer, Ahmet (2009). “Türkî-i Basît’e Yeni Bir Bakış”. http://turkishstudies.net/turkishstudies?mod=tammetin&makaleadi=&makaleurl=1991530038_mermerahmet1484.pdf&key=14118 [erişim tarihi: 31.01.2020].

Atıf Bilgileri


KESİK, Beyhan. "DÎVÂN (VİSÂLÎ)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/divan-visali. [Erişim Tarihi: 23 Mayıs 2025].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 DÎVÂN (CA’FER) Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi Dr. Fatma Meliha Şen
Görüntüle
2 MÜNŞE’ÂT (CA’FER) Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi Dr. Fatma Meliha Şen
Görüntüle
3 TERCEME-İ CÂMEŞÛY-NÂME (FİRDEVSÎ) Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî Dr. Öğr. Üyesi Ozan Kolbaş
Görüntüle
4 KİTÂB-I TÂLİ'-İ MEVLÛD / TÂLİ’-İ MEVLÛD-İ KEBÎR (FİRDEVSÎ) Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî Doç. Dr. Himmet BÜKE
Görüntüle
5 HEŞT BİHİŞT / KİTÂBÜ’S-SIFÂTİ’S-SEMÂNİYYE FÎ ZİKRİ’L-KAYÂSIRETİ’L-OSMÂNİYYE (İDRÎS) İdrîs, İdrîs-i Bitlîsî Doç. Dr. ADNAN OKTAY
Görüntüle
6 ŞERH-İ MESNEVÎ-İ MA’NEVÎ (İDRÎS) İdrîs, İdrîs-i Bitlisî Doç. Dr. ADNAN OKTAY
Görüntüle
7 ŞEHRENGÎZ DER-MEDH-İ CÜVÂNÂN-I EDİRNE / ŞEHRENGÎZ-İ EDİRNE (MESÎHÎ) Mesîhî, Îsâ Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
8 DÎVÂN (ŞÂMÎ) Şâmî, Şâmlıoğlu Mustafâ Bey Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
9 HEFT PEYKER (ABDÎ) Abdî Dr. Öğr. Üyesi ASLI AYTAÇ
Görüntüle
10 CEMŞÎD Ü HURŞÎD (ABDÎ) Abdî Prof. Dr. Adnan Ince
Görüntüle