- Yazar Biyografisi (TEİS)
Visâlî - Madde Yazarı: Prof. Dr. Beyhan KESİK
- Eser Yazılış Tarihi:?
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:16. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Divan
- Yayın Tarihi:02/07/2021
DÎVÂN (VİSÂLÎ)
şiirlerVisâlî (d. ?/?-ö. ?/?)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Aydınlı Visâlî’nin kaynaklarda adı geçip de henüz tam nüshasına ulaşılamayan eseri. Yapılan son neşre göre (Kesik 2020) Dîvân’da 4 murabba, 1 müstezat, 197 gazel, 1 nazım, 2 matla, 4 müfred ve 2 Farsça manzume yer almaktadır. Aydınlı Visâlî, Köprülü’nün Türkî-i Basît cereyanı olarak adlandırdığı gerçekte Milli Edebiyat Cereyanına tarihî arka plan oluşturmak üzere düşündüğü hareketin Edirneli Nazmî ve Tatavlalı Mahremî ile birlikte üç isminden biri olarak gösterilir. Şairin özellikle “çoklar sevdügüm, çok yaşa sen, depredür, dimezler, ele girmez, eylemek ister, eylemiş, gelesidür, gelür gider, görmiş ne idelüm, hey begüm hey, kandasın, ne nâzücük, nicesin, sen gideli” gibi Türkçe kelime ve kelime gruplarından oluşan rediflerle nazmedilen gazellerde var olan söyleyişi bilinçli bir dil duyarlığından çok o günkü yazı dilinin ve şairin kapasitesinin doğal sonucu olan bir uygulamadır. Visâlî, her şeyden önce çok önemli bir nazire şairidir. Tespit edilebildiği kadarıyla 197 gazelinden 83’ü naziredir. Şairin 28 gazelle en fazla Ahmed Paşa’nın şiirlerini tanzir ettiği görülmektedir. Ahmed Paşa’yı 13 gazelle Şeyhî, 12 gazelle Nizâmî, 5 gazelle Atâyî, dörder gazelle Necâtî ve Adnî, ikişer gazelle Hafî, Sabâyî ve Ahmedî, birer gazelle Atâyî, Ulvî, Şâhidî, Cem Sultân, Firdevsî (Danişmend), Hamdî, Rabbânî, Şevkî, Şemsî-i Tebrizî, Mehdî, Nesîmî ve Yazıcıoğlu; bir murabba ile Tâcîzâde Cafer Çelebi takip etmektedir. Visâlî, bu nazireleri ile Ahmed Paşa ve Şeyhî mesabesine ulaşamamış olsa da, söz meydanında at koşturduğunu göstermiş ve yer yer başarılı olmuştur. Visâlî, nazireciliği yanında şiirleri tanzir edilen bir şairdir. Pervâne Bey Mecmuası (Gıynaş 2017)’ndaki 3 zemin şiirine 41 nazire yazılmıştır.
Visâlî’nin şiirlerinde kendi döneminin
özelliklerini görmek mümkündür. Âşıkane tarz, dinî ve tasavvufi
temalar ele aldığı başlıca konulardır. Bunlara kendi şiirini ve şairlik
istidadını övme de eklenebilir.
Dîvân’ın önemli bir bölümü Yapı Kredi Sermet Çifter Araştırma
Kütüphanesi, Y-0451’de kayıtlı Mecmûa’nın 1b-43a
varakları içerisinde yer almaktadır. Bu nüshada Visâlî’nin 143 gazeli, 3
murabbaı, 1 müstezadı, Farsça 1 matlaı ile 1 kıtası bulunmaktadır.
Eser, Visâlî’nin Türkî-i Basît ve Aydınlı Visâlî’nin Şiirleri (Mermer
2006) adlı çalışma ile Edirneli Nazmî’nin Mecma‘u’n-Nezâ’ir’i
(Köksal 2017), Pervâne b. Abdullah’ın Pervane Bey Mecmuası (Gıynaş
2017) ve Eğridirli Hacı Kemâl’in Câmiü’n-Nezâ’ir (Ertek Morkoç
2003)’indeki şiirlerinin de ilave edilmesiyle yayımlanmıştır (Kesik 2020).
Şairin biyografisi ve eserlerinden örnekler
için bk. "Visâlî". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/visali.
Eserden Örnekler
Gazel
Yazıkdur
girme kana hey begüm hey
Cefâlardan
usana hey begüm hey
Firâkun
odına tap yak beni kim
Kül
oldum yana yana hey begüm hey
Leb-i
mercânuna dendân uruban
İnen
cevr itme câna hey begüm hey
Gurûr
itme zamân-ı hüsnüne kim
Geçer
kalmaz zamâne hey begüm hey
Beni
ite talatma kim kul oldum
Sen
âhû gözi hâna hey begüm hey
Sarardı
nesteren şevkünle bir gün
Güzer
kıl gülsitâna hey begüm hey
Visâlî
şi’rini eyle terennüm
Dilersen
ter terâne hey begüm hey (Kesik 2020: 191-192).
Kaynakça
Ertek Morkoç, Yasemin (hzl.)(2003). Eğridirli Hacı Kemal’in Câmiü’n-Nezâir’i. Doktora Tezi. İzmir: Ege Üniversitesi.
Gıynaş, Kamil Ali (hzl.) (2017). Pervâne Bey Mecmuası. https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/55832,pervane-bey-mecmuasi-pdf.pdf?0 [erişim tarihi 08.01.2020].
Kesik, Beyhan (hzl.) (2020). Aydınlı Visâlî [Dîvânı]. Ankara: Kurgan Edebiyat Yay.
Köksal, M. Fatih (2004). “Edirneli Nazmî’nin Yayımlanmamış Türkî-i Basît Şiirleri”. TÜBAR, (XV): 63-82.
Köksal, M. Fatih (2007). “Visâlî”. Türk Dünyası Edebiyatçılar Yazarlar ve Şairler Ansiklopedisi. C. 8. Ankara: AKM Yay. 537.
Köksal, M. Fatih (2017). Edirneli Nazmî, Mecma’u’n-Nezâ’ir. https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/56057,mecmaun-nezair-edirneli-nazmi-pdf.pdf?0 [erişim tarihi: 01.08.2020].
Mermer, Ahmet (2006). Türkî-i Basît ve Aydınlı Visâlî’nin Şiirleri. Ankara: Akçağ Yay.
Mermer, Ahmet (2009). “Türkî-i Basît’e Yeni Bir Bakış”. http://turkishstudies.net/turkishstudies?mod=tammetin&makaleadi=&makaleurl=1991530038_mermerahmet1484.pdf&key=14118 [erişim tarihi: 31.01.2020].
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | DÎVÂN (CA’FER) | Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi | Dr. Fatma Meliha Şen |
Görüntüle | ||
2 | MÜNŞE’ÂT (CA’FER) | Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi | Dr. Fatma Meliha Şen |
Görüntüle | ||
3 | TERCEME-İ CÂMEŞÛY-NÂME (FİRDEVSÎ) | Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî | Dr. Öğr. Üyesi Ozan Kolbaş |
Görüntüle | ||
4 | KİTÂB-I TÂLİ'-İ MEVLÛD / TÂLİ’-İ MEVLÛD-İ KEBÎR (FİRDEVSÎ) | Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî | Doç. Dr. Himmet BÜKE |
Görüntüle | ||
5 | HEŞT BİHİŞT / KİTÂBÜ’S-SIFÂTİ’S-SEMÂNİYYE FÎ ZİKRİ’L-KAYÂSIRETİ’L-OSMÂNİYYE (İDRÎS) | İdrîs, İdrîs-i Bitlîsî | Doç. Dr. ADNAN OKTAY |
Görüntüle | ||
6 | ŞERH-İ MESNEVÎ-İ MA’NEVÎ (İDRÎS) | İdrîs, İdrîs-i Bitlisî | Doç. Dr. ADNAN OKTAY |
Görüntüle | ||
7 | ŞEHRENGÎZ DER-MEDH-İ CÜVÂNÂN-I EDİRNE / ŞEHRENGÎZ-İ EDİRNE (MESÎHÎ) | Mesîhî, Îsâ | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
8 | DÎVÂN (ŞÂMÎ) | Şâmî, Şâmlıoğlu Mustafâ Bey | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
9 | HEFT PEYKER (ABDÎ) | Abdî | Dr. Öğr. Üyesi ASLI AYTAÇ |
Görüntüle | ||
10 | CEMŞÎD Ü HURŞÎD (ABDÎ) | Abdî | Prof. Dr. Adnan Ince |
Görüntüle |