Daha çok nesri ile ünlenen Veysî’nin şiirlerini içeren eseri. Dîvân'da 28 kaside, 2 terkib-bend, 2 terci'-bend, 7 kıt'a, 3 tahmis, 1 muhammes, 1 müseddes, 61 gazel, 23 matla ve 2 müfred bulunmaktadır (Toska 1985). Kasideleri genellikle kısa olup 5-55 beyit arasında değişir. Biri 5, diğeri 18 beyitlik olan iki kasidesi na'ttır. Methiye olan kasideleri ise şu şahsiyetlere sunulmuştur: Sultan IV. Murad (salt. 1623-1640), Abdülkerim Efendi, Sunullah Efendi (ö.1021/1612), Şeyhülislam Mehmed Efendi (ö.1024/1615), Şeyhülislam Yahya (ö.1053/1644) -biri kazaskerliğinde olmak üzere iki-, darüssaade Ağası Gazanfer Ağa (ö.1011/1603), Damat İbrahim Paşa (ö.1010/1601), Sadrazam Nasuh Paşa (ö.1020/1611), Mirahur Ali Ağa, Kazasker Monla-zâde Mehmed, Şeyhülislam Mustafa Efendi (ö.1015/1606), Sultan I. Ahmed (salt.1026/1617) -iki-, Ahmed Paşa (ö.1029/1618), Hoca-i sultani Nureddin Efendi, Veziriazam Ali Paşa (ö.1013/1604), Mirimirân Hasan Paşa, Kapudan-ı derya Hafız Ahmed Paşa (ö.1041/1632) -biri doğancı başı olduğu sırada olmak üzere iki-, Bayram Paşa (ö.1048/1638), Kazasker Mükrim Aziz Efendi, Veziriazam Halil Paşa (ö.1038/1629), II. Osman (salt. 1618-1622) ve Şeyhülarifin unvanlı bir şahsiyet. Divan nüshalarının hiçbirinde yer almayan ancak birçok kaynakta Veysi’ye ait olduğu iddia edilen ve İstanbul Kasidesi adıyla kayıtlara geçen 67 beyitlik bir manzume bulunmaktadır. Bazı kaynaklarda müstakil bir eser olarak tanıtılan kaside, İstanbul halkına hitap ile başlar, toplumdaki çürümüşlük ve ahlaki yozlaşmaya karşı halk uyarılır. Yetersiz kişilerin önemli görevlere getirildiğine; vezir, paşa, defterdar, ases, kazasker vb. idarecilerin görevlerini kötüye kullandıklarına ve insanların dünya sevgisiyle sefahate daldıklarına dikkat çekilir. Manzumenin sonlarına doğru bütün bunlara rağmen ümitsizliğe de kapılmamak gerektiği vurgulanır ve ilm-i cifirin keşfine göre “sahib-seyf” bir kurtarıcının gelmek üzere olduğunun müjdesi verilir. Çoğu araştırmacı manzumenin Veysî’ye ait olduğu kanısındadır (Gibb 1999: III-V/155, İz 2003: I/117-119; Kut 1970:169; Toska 1985: 26; Egüz 2009: 36-45). 

Veysî Divanı’nda iki terkib-bend bulunmaktadır. Altışar beyitlik on iki bentten oluşan bir terkib-bend Mısır beylerbeyi Üveys Paşa’ya (ö.1591) yazılmış bir muhabbetnamedir. Her biri altı beyitlik dokuz bentten oluşan diğer terkib-bend ise daha çok “Tevbe-nâme-i Veysî” adıyla tanınmaktadır. Büyük bir ilgi gören manzumenin çokça istinsah edilerek okunmasından dolayı bazı kaynaklarda ayrı bir eser olarak değerlendirilmiştir (Tahir 1338: II/478; Hoca 2002: 69; Tuğluk 2005:197-214). Dünya sevgisinden geçip ahirete yönelme, hata ve günahlardan tövbe ederek Kabe’ye sığınma arzularının dile getirildiği manzumenin sekizinci bendinin sonunda Zeyniye Tarikatı halifelerinden Abdürrahîm-i Merzifonî’ye ait meşhur “Tevbe yarabbi hatâ râhına gitdüklerime/ Bilüp etdüklerime bilmeyüp etdüklerime” beyti tazmin edilmiştir. Beş bentten oluşan terci-bend ise Eğri kalesinin fethine binaen Sinan Paşa’ya (ö.1014/1606) sunulmuştur. Tahmis bölümünde yer alan beşer bentli ilk üç manzumenin son mısraı aynen tekrarlanmaktadır (Toska 1985: 181-184).  Diğer iki manzumeden biri Sâlih mahlaslı bir şairin, diğeri ise Bahtî’nin (I. Ahmed) gazeline tahmistir.

Veysî’nin şiirlerinde kullandığı dil nesirde kullandığı dile oranla oldukça yalındır. Kasidelerinde yer yer uzun Farsça ve Arapça tamlamalar ile nadir kelimelere rastlansa da genel olarak dönemin yazı dilinin söz varlığı hâkimdir. Gazellerinde dil oldukça sade, akıcı, doğaldır. Arapça, Farsça dillerine de hâkim olan Veysî’nin Türkçeyi kullanmada oldukça mahir olduğu görülür. Gazellerinde lirik, etkileyici ve yer yer mizahî bir üslup göze çarpar. Klasik üslup hâkim olmakla beraber, divanında özgün mazmun ve hayallere de rastlanır. Canlı ve güçlü betimlemeleri bulunmaktadır. Kimi zaman atasözü, deyim ve halk deyişleri ile dile zenginlik katar. Berceste olmaya layık bazı hikemi beyit ve mısraların mevcudiyeti gözden kaçmaz. Veysî her şair gibi özgün olma iddiasındadır. Nef’î kadar olmasa da fahriye onun başarılı olduğu alandır. Şiirlerinde aşk, doğa, övgünün yanı sıra hikemi düşünce ve sosyal eleştiriye de yer verir. Divân üzerinde iki yüksek lisans çalışması yapılmıştır. Birincisinde on üç nüsha karşılaştırılarak Divan’ın tenkitli metni hazırlanmıştır (Toska 1985). İkincisinde ise Divan biçim ve içerik bakımından incelenmiştir (Hoca 2002).

Şairin biyografisi için bk. “Veysi”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/veysi-uveys-celebi-uveys-mehmed