- Yazar Biyografisi (TEİS)
Ubeydî, Abdurrahman Çelebi - Madde Yazarı: Dr. Öğr. Üyesi Ömer Arslan
- Eser Yazılış Tarihi:?/?
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:16. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Divan
- Yayın Tarihi:24/10/2021
DÎVÂN (UBEYDÎ)
şiirlerUbeydî, Abdurrahman Çelebi (d.?/? - ö.981/1573)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Ubeydî mahlaslı Edirneli Abdurrahman Çelebi’nin şiirlerinin toplandığı eser. Ubeydî’nin bilinen bu tek eserinin mevcut üç nüshasındaki şiirlere çeşitli mecmualardan derlenen şiirlerin eklenmesiyle şairin 5 kaside, 2 terkib-bent, 1 terci-bent, 2 müseddes, 17 muhammes, 6 murabba, 5’i Farsça olmak üzere 345 gazel, 7 tarih, 6 kıta, 15 matla, 1’i Farsça 6 müfred , 6 Farsça ve 161 Türkçe muamması tespit edilmiştir (Arslan 2013: 24; Arslan 2021: 30).
Dîvân’ın en dikkat çekici özelliği, gazeliyyat kısmında her harfin başlangıcında bir münacat ve bir naat gazeline yer verilmesidir. Musammatlar yönüyle de zengin eseriyle Ubeydî, daha sonra “şarkı” adını alan türün öncüsü sayılabilecek bir şairdir (Öztuna 1990: 267-270). Dîvân’ın İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesi Türkçe Yazmalar Koleksiyonunda bulunan nüshasında bazı murabba ve muhammeslere başlık olarak musiki makamlarının yazılı olması, bunların bestelendiğine işarettir. Âşık Çelebi’ye göre daha önce beşer haneli yazılan murabbbaların üçer haneli yazılması da şairin icadıdır (Kılıç 2010: 1049). Dîvân’da klasik methiyelerin yanı sıra Zağra armutları hakkında özgün bir kasidesi bulunan Ubeydî, bu kasidesini her beyitte Zağra’da yetişen bir bazen iki farklı armut cinsini zikrederek o cinsin kendine has şeklinden ya da isminden yola çıkan teşbih ve telmihlerle kurmuştur (Tığlı ve Arslan 2017: 36). Dîvân’ın öne çıkan bir başka özelliği ise içerdiği 161 Türkçe muamma ile 6 Farsça muamma ve lugazdır.
Eser üzerine M. Şehabettin Ünlü tarafından doktora (1991); Ömer Arslan tarafından da yüksek lisans tez çalışması yapılmıştır (2013).
Şairin biyografisi için bk. “Ubeydî, Abdurrahman Çelebi”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/ubeydi-abdurrahman-celebi
Eserden Örnekler
Gazel
Leb-i şîrîn-i sâkîden cüdâ gam pây-mâlidür
Yazıklar cür‘a-i câm-ı şarâba acımalıdur
Görüp bâm-ı sarâyı üzre hurşîdi didi ol şâh
Getürin bu zavâllıyı bu araya zevâlidür
Görinen çeşm-i giryânumdaki müjgân mıdur dirsin
Nigârâ gözde yir itdi ser-i zülfün hayâlidür
Melâmet hânkâhında cihân abdâlun olmışdur
Karanu gice iy meh-rû anun bir kara şâlıdur
Ubeydî ol güneş yüzlü mehün ebrûsı vasfında
Senün her matla‘un mânend-i Dîvân-ı Hilâlî’dür (Arslan 2013: 328)
Muamma
UBEYDÎ
Çeşm-i bî-dârumda aks-i dest hûn-âlude mâr
Zevrak-ı safâda san bir deste güldür tâb-dâr (Arslan 2013: 592)
Kaynakça
Arslan, Ömer (hzl.) (2013). Ubeydî Dîvânı (Metin-İnceleme). Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi.
Arslan, Ömer (2021). “XVI. Yüzyıl Şairlerinden Edirneli Ubeydî’nin Muammaları”. Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi (26): 23-60.
Kılıç, Filiz (2010). Âşık Çelebi, Meşâ’irü’ş-Şu’arâ. İstanbul: İstanbul Araştırma Enstitüsü Yay.
Öztuna, Yılmaz (1990). Büyük Türk Musikisi Ansiklopedisi. Ankara: KB Yay.
Tığlı, Fatih ve Ömer Arslan (2017). “A Contribution To Agricultural Life Of Bulgaria Under Ottoman Rule: Ubeydî’s And Rizâ’s Fruit Odes”. Turkey&Bulgaria A Contribution to Balkan Heritage (IBAC Book Series 5). İstanbul: İstanbul Üniversitesi. 31-57.
Ünlü, M. Şehabettin (hzl.)(1991). Ubeydî: Hayatı - Edebi kişiliği ve Divanının Tenkitli Metni. Doktora Tezi. İstanbul: Mimar Sinan Üniversitesi.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | DÎVÂN (CA’FER) | Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi | Dr. Fatma Meliha Şen |
Görüntüle | ||
2 | MÜNŞE’ÂT (CA’FER) | Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi | Dr. Fatma Meliha Şen |
Görüntüle | ||
3 | TERCEME-İ CÂMEŞÛY-NÂME (FİRDEVSÎ) | Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî | Dr. Öğr. Üyesi Ozan Kolbaş |
Görüntüle | ||
4 | KİTÂB-I TÂLİ'-İ MEVLÛD / TÂLİ’-İ MEVLÛD-İ KEBÎR (FİRDEVSÎ) | Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî | Doç. Dr. Himmet BÜKE |
Görüntüle | ||
5 | HEŞT BİHİŞT / KİTÂBÜ’S-SIFÂTİ’S-SEMÂNİYYE FÎ ZİKRİ’L-KAYÂSIRETİ’L-OSMÂNİYYE (İDRÎS) | İdrîs, İdrîs-i Bitlîsî | Doç. Dr. ADNAN OKTAY |
Görüntüle | ||
6 | ŞERH-İ MESNEVÎ-İ MA’NEVÎ (İDRÎS) | İdrîs, İdrîs-i Bitlisî | Doç. Dr. ADNAN OKTAY |
Görüntüle | ||
7 | ŞEHRENGÎZ DER-MEDH-İ CÜVÂNÂN-I EDİRNE / ŞEHRENGÎZ-İ EDİRNE (MESÎHÎ) | Mesîhî, Îsâ | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
8 | DÎVÂN (ŞÂMÎ) | Şâmî, Şâmlıoğlu Mustafâ Bey | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
9 | HEFT PEYKER (ABDÎ) | Abdî | Dr. Öğr. Üyesi ASLI AYTAÇ |
Görüntüle | ||
10 | CEMŞÎD Ü HURŞÎD (ABDÎ) | Abdî | Prof. Dr. Adnan Ince |
Görüntüle |