DÎVÂN (HİLÂLÎ)
şiirler
Hilâlî, Takyeci (Takye-dûz, Takkeci) (d. ?/? - ö. 950/1543)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Takkeci esnafından olan ve Hilâlî mahlasını kullanan şairin şiirlerinin toplandığı eseri. Kaynaklarda mürettep ve mükemmel bir divanı olduğundan bahsedilse de bu eser henüz tespit edilememiştir. Şiirleri, Süleymaniye Kütüphanesi Hacı Mahmud Efendi Bölümü 3298 numarada kayıtlı XVI. yüzyılda yazılmış bir şiir mecmuasının 41-60 varakları arasında bulunmaktadır. Bu mecmuada 111 gazel ve bir murabba bulunmaktadır (Yağmur 1998: 7, Şanlı 1999: 5).

Tezkirelerde, ince manalar yakalayan, bunları şiirde ustaca kullanan ve daha çok hayallerle süslü gazeller yazan bir şair olduğu belirtilmektedir. Dönemin Lâmi’î, Sürûrî, Sultan Korkud gibi birçok şairi tarafından şiirlerine nazirelerin yazılması, onun başarılı bir şair olduğunun göstergelerinden biridir.

Şair dönemine göre sade, gösterişsiz bir İstanbul Türkçesi kullanmıştır. Kimi zaman şûhâne bir eda ile yazmış kimi zaman ise bedbin bir ruh haliyle Fuzûlî’yi çağrıştırmıştır. Dini konulara neredeyse hiç değinmeyen şairin gazellerinin çoğunda aşk ve sevgili konularını işlediği ve atasözü ve deyimlere sıklıkla yer verdiği görülür.

Aruzu başarıyla kullanan şair divanında 9 çeşit aruz kalıbı kullanmıştır. Redif kullandığı 52 gazelinin 46’sının redifinin Türkçe olması, şairin Türkçe söyleme gayreti içinde olduğunu göstermektedir (Yağmur 1998: 13-14). Şiirlerinden hareketle, Latîfî’nin de bahsettiği üzere, en çok Âhî’den etkilendiği anlaşılmaktadır. Buna rağmen Âhî’ye hiç nazire yazmayan şair Ahmedî, Necâtî, Ulvî, Atâyî, Şâhidî, Şem’î, Ahdî gibi şairlere nazireler yazmıştır.

Hilâlî Divânı üzerine iki yüksek lisans çalışması yapılmıştır. Bahri Yağmur (1998) Süleymaniye Kütüphanesi Hacı Mahmud Efendi Bölümü 3298 numaradaki şiirleri neşretmiş ve çalışmasına kısa bir inceleme eklemiştir. İsmet Şanlı (1999) bahsi geçen mecmuadaki şiirlere ek olarak 7 farklı mecmuada bulunan Hilâlî’ye ait şiirleri de karşılaştırarak neşretmiş ve tahlil yapmıştır. 

Şairin biyografisi için bk. "Hilâlî, Takyeci (Takye-dûz, Takkeci)". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/hilali-takyeci-takyeduz-takkeci 

Eserden Örnekler


Mihr-i ruhsârında hat görsem gözüm giryân olur

Yüzün gözün ebr-i siyeh tutsa o gün bârân olur


Şol kadar hayretdeyüm esrâr-ı la'l-i yârile

İşiden keyfiyyet-i hâlüm benüm hayrân olur


Yüzün evcinden biri birine düşdü cân u dil

Ey kemân-ebrû irişmezsen arada kan olur


Ağlasam feryâd idüp bin kere mânend-i hezâr

Açılur ol gonca gül gibi güler handân olur


Ol kamer-ruhsâr ay olur ki görmez gözlerüm

Her gün anunçün Hilâlî dem-be-dem giryân olur (Şanlı 1999: 23)

Kaynakça


Canım, Rıdvan (2000). Latîfî- Tezkiretü'ş-Şu’arâ ve Tabsıratü'n-Nuzemâ. Ankara: AKM Yay.

Şanlı, İsmet (1999). Hilâlî Dîvânı, Metin-Çeviri-Tahlil. Yüksek Lisans Tezi. Bursa: Uludağ Üniversitesi.

Şanlı, İsmet (2004). XVI. yy. Dîvân Şairi Hilâlî ve Şiirlerinde Sosyal Hayat”. Uludağ Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi 6 (6):151-171.

Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi. (1981). C. 4. “Hilâlî”. İstanbul: Dergâh Yay.

Yağmur, Bahri (1998). Hilâlî Divanı, İnceleme-Metin. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi.

Atıf Bilgileri


Çukurlu, Talip. "DÎVÂN (HİLÂLÎ)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/divan-tees-95. [Erişim Tarihi: 21 Kasım 2024].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 MECLİS-ÂRÂ (HİLÂLÎ) Hilâlî, Takyeci (Takye-dûz, Takkeci) Dr. Bilal Güzel
Görüntüle
2 SIFATÜ'L-ÂŞIKÎN (HİLÂLÎ) Hilâlî, Takyeci (Takye-dûz, Takkeci) Dr. Bilal Güzel
Görüntüle
3 DÎVÂN (CA’FER) Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi Dr. Fatma Meliha Şen
Görüntüle
4 MÜNŞE’ÂT (CA’FER) Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi Dr. Fatma Meliha Şen
Görüntüle
5 TERCEME-İ CÂMEŞÛY-NÂME (FİRDEVSÎ) Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî Dr. Öğr. Üyesi Ozan Kolbaş
Görüntüle
6 KİTÂB-I TÂLİ'-İ MEVLÛD / TÂLİ’-İ MEVLÛD-İ KEBÎR (FİRDEVSÎ) Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî Doç. Dr. Himmet BÜKE
Görüntüle
7 HEŞT BİHİŞT / KİTÂBÜ’S-SIFÂTİ’S-SEMÂNİYYE FÎ ZİKRİ’L-KAYÂSIRETİ’L-OSMÂNİYYE (İDRÎS) İdrîs, İdrîs-i Bitlîsî Doç. Dr. ADNAN OKTAY
Görüntüle
8 ŞERH-İ MESNEVÎ-İ MA’NEVÎ (İDRÎS) İdrîs, İdrîs-i Bitlisî Doç. Dr. ADNAN OKTAY
Görüntüle
9 ŞEHRENGÎZ DER-MEDH-İ CÜVÂNÂN-I EDİRNE / ŞEHRENGÎZ-İ EDİRNE (MESÎHÎ) Mesîhî, Îsâ Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
10 DÎVÂN (ŞÂMÎ) Şâmî, Şâmlıoğlu Mustafâ Bey Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
11 HEFT PEYKER (ABDÎ) Abdî Dr. Öğr. Üyesi ASLI AYTAÇ
Görüntüle
12 CEMŞÎD Ü HURŞÎD (ABDÎ) Abdî Prof. Dr. Adnan Ince
Görüntüle