Sabrî mahlasını kullanan Ispartalı Mustafa Sabri’nin (d.1784-ö.1833) şiirlerini topladığı eseri. Sabri’nin bilinen tek eseri olan Dîvân’ın bilinen tek yazma nüshası Millî Kütüphanede A 4346 numarasıyla kayıtlıdır. Nesih hatla yazılan nüsha 37 varak olup nüshanın istinsah tarihi ve müstensihi belli değildir. Nüshanın en belirgin özelliği Farsça tamlamaların çoğunun yanlış gösterilmesidir. Örneğin, “mazhar-ı sırr-ı Hudâ” eserde “mazharı sırrı Hudâ” olarak yazılmıştır. Bununla birlikte kimi kelimelerin doğru okunabilmesi amacıyla harflere hareke konmuştur (Kurnaz vd. 2013: 25-26).

Dîvân’da 135 şiir bulunmaktadır. Şiirler, nazım şekli gözetilmeksizin kafiye harfine göre alfabetik olarak tertip edilmiştir. Bu şiirlerden 89’u gazel, 40’ı murabba/koşma, 4’ü müseddes, 1’i muhammes, 1’i ise terci-bent nazım şekliyle yazılmıştır. Gazeller daha çok 5 ve 7 beyitten oluşmuştur ve bu gazeller Dîvân’daki toplam şiirlerin yarısından fazlasına tekabül etmektedir. 7 beyitlik gazellerin sayısı 42 (% 31,1), 5 beyitlik gazellerin sayısı ise 28 (% 20,7)’dir. Sabrî hemen her harfle şiir yazmıştır. En çok şiir yazılan harfler ise ra (25), ye (17), nun (14) ve he (12)’dir.

Dîvân’daki 1 muhammes, 4 müseddes ve 6 murabba, mütekerrir; diğer bentler ise müzdeviçtir. Sabri en çok daire-i müctelibede yer alan bahr-i remelden fâ’ilâtün fâ’ilâtün fâ’ilâtün fâ’ilün (51 şiir, % 37,7) aruz veznini kullanmıştır. Çok kullandığı vezinlerden ikincisi aynı dairede yer alan bahr-i hecezden mefâ’îlün mefâ’îlün mefâ’îlün mefâ’îlün (32 şiir, % 23,7) veznidir. Dîvân’daki 21 şiir (%15,5) hece vezniyle yazılmış, bir şiirde ise vezin kullanılmamıştır. Eserde dikkat çeken başka bir durum ise 3 murabba, 2 gazel ve 1 beyitte, birden fazla vezin kullanılmasıdır. Bu hususta Kurnaz ve Üstüner, şairin iki farklı vezin kullanımının şuurlu olmadığını düşündüklerini, Sabri’nin vezin konusunda titiz davranmadığını belirtmişlerdir (2013: 29). Sabrî, geleneğe uygun olarak, daha çok kafiyeli ve redifli şiirler yazmayı tercih etmiştir. En çok -ân (24) ve -â (12) seslerini kullanarak kafiye oluşturmuştur.

Sabrî, Arapça ve Farsça tamlamaları az kullanmış, sade bir Türkçe ile şiirler yazmaya gayret etmiş, atasözleri ve deyimlerden faydalanarak anlatımını güçlendirmiştir. Dîvân’da az da olsa dirgür-, nidügi gibi arkaik kelimeler de bulunmaktadır.  Şair, 2 muamma ve ayrıca İbrahim, Abdullah ve Süleyman isimlerini veren 3 muvaşşah şiir yazmıştır. Dîvân’da biri düz, diğeri ters elifnâme olmak üzere 2 elifnâme bulunmaktadır.

Edebiyat tarihlerinde ve biyografik kaynaklarda adı geçmeyen Sabrî’nin şiir ve şair hakkındaki görüşleri ve şiirlerinde kullandığı dil ve üslubu hakkındaki bilgiler, Dîvân’ından hareketle oluşturulmuştur. Mutasavvıf bir şair olan Sabrî, önce Nakşibendiliğe sonra ise Halvetiliğe intisap etmiş ve şiirlerinde Halvetilikten sıklıkla bahsetmiştir. O, şiirlerinde kullandığı “yâ Hû, Hak Hak diye, yâ Resûl, yâ Resûlallah, Mustafâ, ya Muhammed Mustafâ” gibi rediflerle bu yönünü ön plana çıkarmıştır (Kurnaz vd. 2013: 31).

Manevi kişiliği ön planda olan Sabri’ye göre şair, aruz ilmini bilmelidir. Şiirde az söz ile çok mana ifade edilmelidir. Şiir, manevi yolculuk neticesinde ulaşılan sevgilinin verdiği lezzetin dışa vurumudur. Şiirin yazılış amacı sevgilinin güzelliği ve ayrılık acısı olmalıdır. Şiir, kalbe gelen feyiz ile yazılmalıdır; bunun için de belirli aşamaları geçmek gerekir. Şiir, boş yere yazılmamalı, şiirin bir amacı olmalıdır. Sabri’nin amacı ise Hak sevgisidir. Sözlerin karşı tarafa tesir edebilmesi için şair, aşk ateşiyle yanmalıdır. Mecaz, hakikate giden yoldaki bir köprüdür. Hakikate ancak bu köprüden geçilerek gidilir.

Ispartalı Mustafa Sabrî Dîvânı, Kurnaz ve Üstüner tarafından yayınlanmıştır. Kitaptaki inceleme kısmı Üstüner tarafından hazırlanmış olup metin müşterek oluşturulmuştur. Eser üzerine yapılan başka bir çalışma tespit edilememiştir.

Şairin biyografisi için bk. “Sabrî, Ispartalı”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/sabri-ispartali