Nazîm mahlasını kullanan Yahya Çelebi'nin (d. ? - ö. Cemaziyelâhir 1139/Ocak-Şubat 1727) şiirlerini içeren eser. Nazîm'in beş ayrı divandan oluşan şiirlerinin tamamı üzerine hazırlanan tenkitli metne göre (Çakır 2018, 2020) Dîvân'daki nazım şekillerinin dağılımı şöyledir: 96 adet kaside (4746 beyit), 81 adet tarih (1'i kaside, 5'i gazel, 2'si mesnevi, 73'ü kıta nazım şekliyle) (677 beyit), 748 adet gazel (5066 beyit), 2 adet müstezâd (14 beyit), 2 adet muhammes (44 bend), 4 adet tahmis (22 bend), 4 adet müseddes (30 bend), 1 adet müsemmen (14 bend), 1 adet mu'aşşer (5 bend), 2 adet tercî'-i bend (12 bend), 12 adet terkîb-i bend (96 bend), mesnevi nazım şekliyle yazılmış 12 adet lügaz (76 beyit), 11 adet mesnevi (642 beyit), 10 adet şarkı (51 bend), 50 adet kıta (318 beyit), 353 adet rubai (706 beyit), 175 adet matla (175 beyit). Bu 1564 farklı manzume toplamda 13693 beyittir ve 34 farklı aruz kalıbıyla yazılmıştır.

Şiirlerinin 56'sı kaside, 64'ü gazel, 2'si müstezâd, 2'si muhammes, 1'i tahmis, 1'i müsemmen, 1'i tercî'-i bend, 3'ü terkîb-i bend, 3'ü mesnevi, 5'i kıta, 108'i rubai ve 54'ü matla olmak üzere 300 tanesi na'ttır. Na'tların toplam beyit sayısı 4520'dir, yani divanın yaklaşık üçte biri na'ttır. Bazı başka şairlerin neredeyse divanlarının tümü kadar olan bu oran da Nazîm'in na'tla çokça ilgilendiğini ve "na't-gû" sıfatını hak ettiğini göstermektedir.

Nazîm'in en çok kaside sunduğu isim 10 adet kasideyle Selim Giray Han'dır. Yine Musâhib Mustafa Paşa için 6, Fâzıl Ahmed Paşa için 5, Sultan IV. Mehmed için 4 ve Lalî-zâde Mehmed Efendi için 2 kasidesi bulunmaktadır. Nazîm'in haklarında birer kaside yazdığı isimler ise şöyledir: Sadrazam İbrahim Paşa, II. Mustafa, Osman Paşa, Abdurrahman Abdî Paşa, Râmî Mehmed Paşa, İbrahim Efendi, Hüseyin Paşa, II. Ahmed, Sâdık Efendi, Mevlana ve Muhyiddin Arabî.

Nazîm hem şair hem bestekâr yönüyle öne çıkmış, birçok övgüye mazhar olmuş bir şairdir. Atâ Bey, onun için; "Na't-gûlukda Arab ve Acem ve Türk'de hiç emsâli görülmemiş olan" (Arslan 2010: I/256) diye bahsetmektedir. Ziya Paşa ise onun için "Hiç kimsede yokdur ol tabîat/Bir şâire olmadı bu devlet" (Ziya Paşa 1311: 66-67) demiştir. Nazîm gazelde Neşâtî'nin, kasîdede Nef'î'nin tesiri altında kalmıştır. (İpekten 1997: 143) Nazîm, döneminde ve sonrasında şairler tarafından oldukça ilgi görmüş, şiirlerine nazireler yazılmış, tahmisler yapılmıştır. "Fahr-i âlem mahrem-i râz olduğı şebdir bu şeb" mısra'ı ile başlayan mirâciyyesi bestelenen, meşhur olan ve birçok kez tahmis edilen şiirlerindendir.

Yahyâ Nazîm'in beş divanının her biri üzerine matbu nüshadan, farklı tarihlerde ve farklı kişilerce tez çalışmaları yapılmışsa da (Çağlıişlek 1991; Gümüş 1992; Kayhan 1996; Kurban 1992; Şimşek 2007) Mustafa Sefa Çakır tarafından yazma nüshalar üzerinden ve divanların tümünü kapsayan bir doktora tezi hazırlanmış (2018) ve bu çalışma daha sonra kitap olarak yayımlanmıştır (2020).

Şairin biyografisi için bk. "Nazîm, Yahya Çelebi". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/nazim-yahya-celebi