- Yazar Biyografisi (TEİS)
Sırrî, Mehmed Eğribozlu - Madde Yazarı: Araş. Gör. Dr. SEDA AKSÜT
- Eser Yazılış Tarihi:1867
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Tekke Edebiyatı
- Dönemi:19. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Divan
- Yayın Tarihi:08/04/2022
DÎVÂN (SIRRÎ)
şiirlerSırrî, Mehmed Eğribozlu (d. ?/1794 - ö. ?/?)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Sırrî’nin Türkçe şiirlerini içeren eseridir. Eserin başında “Tanrı’nın cezbesine kavuşmuş ve Şâh-ı Merdan’ın kullarından olan Esseyid Ağrıbozlu Mehmet Sırrî” anlamındaki “Hâzâ divanı meczubürrahman bendei Şahımerdan Esseyit Mehemmet Sırriyülâğribozî” ifadesi vardır (Koca 1990: 434; Ergun 1956: 55). Türkçe Divan, Sırrî’nin bilinen tek eseri olsa da şair, divanının yanı sıra pek çok gazelinin de olduğunu eserde belirtmiştir. Divan’ın tenkitli metninde (Cansever 2005) 3 mersiye, 12 murabba, 7 muhammes, 2 müseddes, 3 tarih, 4 mesnevi, 206 gazel ve 37 tane de heceyle yazılmış şiir yer almaktadır. Eserin son sayfasında yer alan “İşbu divânuñ ‘aynını Perîşân Baba dahi yazmışdur, bu divânuñ târihi yazılması 20 Cemâziyelevvel 1284” notu, istinsahının 1867 yılında tamamlandığını göstermektedir (Cansever 2005: III, IX).
Eserin nüshaları mürettep divan olarak yazılmamıştır. Ayrıca şiirlerin yazılışında klasik anlayışa riayet edilmemiş, örneğin kasideler mesnevi biçiminde yazılmıştır. Şiirlerinin neredeyse tamamında konunun merkezini Allah, Hz. Muhammed ile torunları, Hz. Ali, On İki İmam ve erenler sevgisiyle Kerbelâ Olayı oluşturmaktadır. Gazellerin çoğunda alışılagelmiş sevgili tipi olmayıp Allah’ın varlığı, Hz. Muhammed, Hz. Ali, On İki İmam, Kerbelâ, mürşide bağlanma, dünyanın geçiciliği, vb. dinî konular işlenmiş; mazmunlara ve edebî sanatlara çok fazla yer verilmemiştir. Ayrıca gazeller, aruz ölçüsüyle yazılmış halk şiirleri olarak da değerlendirilebilir. Eser bu kapsamda divan, semâî, kalenderî, satranç örneklerini de içermektedir. Eserdeki üç mersiye, klasik şiirde terkîb-i bend olarak yazılan mersiyelerden farklı olarak dörtlükler hâlinde yazılmış olup üçü de Kerbelâ Olayı’nı konu edinmiştir. Mesnevi biçiminde yazılmış şiirlerden ikisi kaside olup Hz. Ali’nin faziletlerinden bahsederek onu övmektedir. Ayrıca mesnevilerde vahdet sırrı ve tarikat usulleri de anlatılmaktadır. Tüm bunların yanı sıra eserde Sırrî’nin hiciv ve nefes türünde yazdığı şiirler de bulunmaktadır (Cansever 2005: XII-XVIII).
Eserde şair kimi zaman vezne hâkim olamamış, şiirlerde konu olarak tekrara düşmüştür. Eserin nüshalarında imla bozuk ve düzensizdir. Bazı Arapça ve Farsça kelimelerin Türkçe söyleyişe uydurularak yazıldığı görülmektedir. Ayrıca aynı kelimenin farklı yazım şekilleri mevcuttur. Dolayısıyla yazılış özellikleri bakımından bazı tutarsızlıkların söz konusu olduğu anlaşılmaktadır. Ancak eser, birtakım folklorik unsurları ve yerel söyleyişleri içermesi bakımından ayrı bir değere sahiptir (Cansever 2005: IX, XII).
Divan’ın bilinen iki nüshası vardır (Cansever 2005: III). Eserin tenkitli metni, Sıddık Cansever tarafından yüksek lisans tezi olarak hazırlanmıştır.
Sırrî’nin biyografisi için bk. “Sırrî, Mehmed Eğribozlu”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/sirri-mehmed-egribozlu
Eserden Örnekler
Mersiye
Göñül mâh-ı Muharrem’dür figân it
Dü çeşmüm nûr-ı şâhum âh Hüseyin
Gözünden kanlıca yaşlar revân it
Dü çeşmüm nûr-ı şâhum âh Hüseyin
Yezîd kâsd itdi nesl-i Murtazâ’ya
Velâyet ma‘deni cûd u sehâya
Döküldi hûn-ı pâki Kerbelâ’ya
Dü çeşmüm nûr-ı şâhum âh Hüseyin
Döküldi ol şehîdüñ yire kânı
Hakîkat ehlinüñ yanmakda cânı
Göñül şimdengirü n’eyler cihânı
Dü çeşmüm nûr-ı şâhum âh Hüseyin
Ne mihnet Kerbelâ’da çekdi ol şâh
Ezelden böyle takdîr itdi Allâh
Yanalum nâr-ı hasret ile her gâh
Dü çeşmüm nûr-ı şâhum âh Hüseyin
Yeter kân aglama ey Sırrî-yı kemter
Cihânı hûna gark itdüñ ser-â-ser
Muhammed nesl-i pâki ceddi Haydar
Dü çeşmüm nûr-ı şâhum âh Hüseyin (Cansever,2005: 6).
Kaynakça
Cansever, Sıddık (2005). Eğribozlu Mehmed Emin Sırrî Hayatı, Eserleri, Dîvânının Edisyon Kritik Metni ve Değerlendirmesi. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü.
Ergun, Sadettin Nüzhet (1956). Bektaşi Edebiyatı Antolojisi: On Dokuzuncu Asırdanberi Bektaşi-Kızılbaş Alevi Şairleri ve Nefesleri. C. III. İstanbul: Maarif Kitaphanesi.
Koca, Turgut (1990). Bektaşi Nefesleri ve Şairleri (13. Yüzyıldan 20. Yüzyıla Kadar). İstanbul: Maarif Kitaphanesi.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | MİFTÂHÜ'L-KULÛB (AZMÎ) | Azmî, Hüseyin Azmî Dede | Dr. Öğr. Üyesi Ayşegül Mete |
Görüntüle | ||
2 | NUHBETÜ'L-ÂDÂB (AZMÎ) | Azmî, Hüseyin Azmî Dede | Dr. Öğr. Üyesi Ayşegül Mete |
Görüntüle | ||
3 | KENZÜ'L-FEYZ Fİ'S-SÜLÛK VE ÂDÂBİ'T-TARÎKİ'L-HALVETİYYE (HARÎRÎZÂDE) | Mehmed Kemâleddîn, Harîrî-zâde | Araş. Gör. Ayşenur Aydınlı |
Görüntüle | ||
4 | MEDÂR-I VÂHİDİYYET VE MERKEZ-İ AHADİYYET (HARÎRÎZÂDE) | Mehmed Kemâleddîn, Harîrîzâde | Dr. Öğr. Üyesi Betül Saylan |
Görüntüle | ||
5 | RAVZATÜ'L-ALİYYE FÎ TARÎKATİ'Ş-ŞÂZELİYYE (HARÎRÎZÂDE) | Mehmed Kemâleddîn, Harîrîzâde | Dr. Öğr. Üyesi Betül Saylan |
Görüntüle | ||
6 | SEYRÜ'L-ESMÂ VE SIRRU'L-MÜSEMMÂ FÎ ŞERHİ'L-ESMÂ'İ'L-İSNÂ AŞERE ER-RUFÂ'İYYE (HARÎRÎZÂDE) | Mehmed Kemâleddîn, Harîrîzâde | Dr. Öğr. Üyesi Betül Saylan |
Görüntüle | ||
7 | ŞERH-İ TUHFETÜ'L-MÜRSELE (HARÎRÎZÂDE) | Mehmed Kemâleddîn, Harîrîzâde | Dr. Öğr. Üyesi Betül Saylan |
Görüntüle | ||
8 | TİBYÂNU VESÂ'İLÜ'L-HAKÂYIK FÎ BEYÂNİ SELÂSİLİ'T-TARÂ'İK (HARÎRÎZÂDE) | Mehmed Kemâleddîn, Harîrîzâde | Dr. Öğr. Üyesi Betül Saylan |
Görüntüle | ||
9 | DÎVÂN (SERMEST) | Abdullah Sermest, Kilisli | Doç. Dr. Osman Kufacı |
Görüntüle | ||
10 | ÂDÂBÜ’Z-ZÂKİRÎN VE NECÂTÜ’S SÂLİKÎN | Fuhûlî, Karamollazâde Şeyh Abdülhamîd | Dr. Öğr. Üyesi Betül Saylan |
Görüntüle |