On dokuzuncu yüzyılın önemli kadın şairlerinden, Sırrı Râhile Hanım’a ait Dîvân. Sırrı Râhile Hanım aslen Diyarbakırlı olup 1230/1814 tarihinde Ahmed Bey’in kızı olarak dünyaya gelmiştir (Mehmed Zihnî 1877: 303). Tâhir Ağazâde Bey ile evlenen Sırrî Râhile Hanım’ın bu evlilikten Mehmed Emin, Rifat ve Nihal adlarında üç çocuğu olmuştur (Hacıbeyzâde Ahmet Muhtar 1311: 18). Ömrünün büyük bir kısmını Diyarbakır’da geçiren Sırrî Râhile Hanım, oğlu Mehmed Emin’in Bağdat’a bağlı Müntefik sancağının muhasebecisi olması hasebiyle 1870-1873 yılları arasında Bağdat’ta yaşamıştır. 1873 yılında İstanbul’a giden Sırrî, burada şiirleriyle Yusuf Kâmil Paşa ve eşi Zeynep Hanım’ın dikkatini çekmiş ve onların konağına misafir olarak davet edilmiş olup vefat ettiği 1877 yılına kadar burada yaşamıştır (Açıl 2008: 10).

Dîvân’da altı kaside, üç tesdis, on tahmis, bir muhammes, bir şarkı, bir muaşşer, otuz bir gazel, bir murabba ve iki beyit yer almaktadır. İlk kaside tevhit, ikincisi naat, üçüncüsü ise bir mersiyedir. Dördüncü kaside Bağdat valisi Midhat Paşa için yazılmış bir methiye olup 1287/1870-71 tarihini taşımaktadır. Beşincisi kaside Diyarbakır valisi Mahmûd Paşa için bir methiye olarak kaleme alınmış olup 1275/1858-59 tarihini taşımaktadır. Altıncı kaside de bir başka Diyarbakır valisi, Halil Kamilî için yazılmış olup sadece ilk üç beyti kaydedilmiştir. Kasidelerin yanı sıra Sırrî Râhile Hanım’ın tahmisleri de dikkat çekicidir. Bunların ilki Sultan Abdülaziz Han için bir cülusiye olarak kaleme alınmıştır. Sırrî’nin gazellerini tahmis ettiği şairler şunlardır: Bağdat valisi Ali Rıza Paşa, Zeynep Hanım-ı kadim, Bâkî, Fuzulî, Şeyh Abdurrahmân Kerkükî, eski Diyarbakır valisi Erzincanlı İzzet Paşa, Râşid Efendi, Rüşdî, Lütfî Efendi, Nigahî, Safvetî. Anlaşıldığına göre Sırrî, tahmislerini himaye ilişkisi için de kullanmıştır. 

Sırrî Râhile Hanım Dîvânı muhteva açısından tasavvufi neşveyi yansıtmakta olup şair, hikemî/didaktik bir üslup kullanmaktadır. Şiirlerinde tasavvufî kavramları açıklayıcı, yorumlayıcı bir tarzda kullanır. Biçim açısından da Dîvân çeşitlilik arz etmez. Nitekim şair, çok farklı vezinler kullanmamıştır. "Mefâʿilün mefâʿilün mefâʿilün mefâʿilün" ve "fâʿilâtün fâʿilâtün fâʿilâtün fâʿilün" kalıpları bütün vezinlerin yüzde seksenine tekabül etmektedir. 

Sırrî’nin şiirleri içinde dikkat çekici olanlardan biri döneminde çok meşhur olmuş bir terci-benddir. Bu manzume bir mersiye olup 1260/1844 tarihinde sekiz yaşında ölen oğlu Rifat için söylenmiştir. Dîvân’daki on üçüncü gazel de aynı derecede şöhret bulmuştur. Sırrî, müşterek bir gazel olan bu şiiri kendisi gibi şair olan ablası Hadîce İffet Hanım ile beraber söylemiştir. Dördüncü gazel de sonbahar hakkında olduğuna dair bir başlık taşıması açısından dikkate değerdir.

Sırrî Râhile Hanım Dîvânı mevcut bilgilere göre tek nüsha olup Millet Kütüphanesi Ali Emirî Manzum 202 numarada kayıtlıdır. 94 varaklık bir deftere kaydedilmiş Dîvân, 1b’de başlayıp 26b’de sona ermektedir. Ali Emirî, nüshanın müstensihi olup Sırrî Râhile Hanım Dîvânı onun tarafından farklı yerlerden toplanarak bir araya getirilmiştir.

Dîvân, Berat Açıl tarafından 2005 yılında yüksek lisans tezi olarak hazırlanmıştır. Eserin neşrine yönelik başka bir ilmî çalışma bulunmamaktadır. Dîvân'ın Şefik Korkusuz (2005) tarafından yayımlanmış biçimi özgün bir çalışma olmayıp Berat Açıl’ın çalışmasının transkripsiyonlu kısmının aynıyla neşrinden müteşekkildir. 

Şairin biyografisi için bk. "Sırrî Hanım, Sırrî Râhile". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/sirri-hanim-sirri-rahile