Seyyid Mehmed Emîn Efendi’nin (ö. 1131?/1718?) şiirlerini ihtiva eden eseri. Şairin tek eseri olan Dîvân’ın adı, yazma nüshaların iç kapağında “Dîvân-ı Seydâ” ve “Dîvân-ı Seyyid Baba” olarak geçmektedir. Eserde “Seyyid” mahlasının yanı sıra 6 kez “Seyyid Muhammed” mahlası kullanılmıştır.

Dîvân, şiirlerin nazım şekli ve türüne bakılmaksızın kafiye ve rediflerinin son harfine göre tertip edilmiştir. İki nüsha olarak çalışılan Dîvân’ın (Gider 2011: 44-45) tenkitli metninde 14 kaside, 159 gazel, 49 murabba, 2 muhammes, 21 tuyuğ, 1 kıta, 5 tarih, 2 mesnevi bulunmaktadır (Gider 2011: 14). Şiirler, din ve tasavvuf konuludur. Nasihatname türünde şiirlerin yoğunlukta olduğu Dîvân’da tevhid, münacaat, naat, methiye, ebced-nâme, elif-nâme, muamma gibi türler kullanılmıştır. Aruz ölçüsünün remel, rezec ve hezec kalıplarına iltifatın daha fazla olduğu eserde, özellikle tekke tasavvuf geleneği çerçevesinde yazılan şiirlerde hece ölçüsü de kullanılmıştır.

Hakîki aşkın terennüm edildiği Dîvân’da sufîyâne bir söyleyiş hâkimdir. Dolayısıyla estetik değeri yüksek şiirlerden ziyade Halvetiyye Tarikatı’nın temel öğretilerini ihtiva eden öğretici şiirler yoğunluktadır (Müftüoğlu 2011: 362; Kızıltaş 2011: 9). Dîvân’da Yunus Emre’nin (ö. 720/1320?) yanı sıra vahdet-i vücûd düşüncesi çerçevesinde yazılan şiirlerde şairin pîr olarak telakki ettiği Mısrîyye Tarikatı şeyhi Niyâzî-i Mısrî’nin (ö. 1105/1694), Hurûfîlik düşüncesi çerçevesinde yazılan şiirlerde ise Seyyid Nesimî’nin (ö. 820/1417?) etkisi açık bir şekilde görülmektedir (Yağız 2004: 6-7).

Dîvân üzerine üçü transkripsiyonlu metin-inceleme (Yağız 2004, Kızıltaş 2011, Müftüoğlu 2011), biri tenkitli metin-inceleme (Gider 2011) olmak üzere dört yüksek lisans tezi hazırlanmıştır.

Şairin biyografisi için bk. “Seyyid, Mehmed Emîn Efendi”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/seyyid-mehmed-emin-efendi