- Yazar Biyografisi (TEİS)
Şevkî, Mehmed Şevkî Efendi - Madde Yazarı: Araş. Gör. Sibel Ay
- Eser Yazılış Tarihi:?/?
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Divan-Tekke Edebiyatı
- Dönemi:Bilinmiyor
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Divan
- Yayın Tarihi:05/04/2022
DÎVÂN (ŞEVKÎ)
Hz. Peygamber ve ehl-i beytinin övgüsü için yazılmış bir divanŞevkî, Mehmed Şevkî Efendi (d. ?/? - ö. ?/?)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Hz. Muhammed ve ehl-i beytini övmek için kaleme alınmış mürettep divan. Eserin bilinen tek nüshası Konya Koyunoğlu Şehir ve Müze Kitaplığı’nda 12678 arşiv numarasında “Dîvân-ı Mehmed Şevkî” başlığıyla kayıtlıdır. 104 varaktan oluşan eserde 412 gazel, 14 kaside, 9 muhammes, 4 müseddes, 2 murabba 2 tahmis ve 1 müstezad nazım şekli ile kaleme alınmış toplam 444 şiir bulunmaktadır.
Eser, “Sülâle-i tahhâreden ve evlâd-ı Mevlânâ’dan Karahisârî Mehmed Şevkî Efendi’nün dîvânıdur” başlığının ardından besmele ve Arapça bir münacat ile başlamaktadır. Giriş kısmında, iki Arapça münacat, bir tevhid, iki Hz. Muhammed için kaleme alınmış na′t, bir miraciye, bir Hz. Ali için yazılmış na′t, iki Hz. Muhammed ve Hz. Ali’yi birlikte övmek için yazılmış methiye ve bir düvazdeh bulunmaktadır. Gazeller bölümünde ise hurûf-ı hecâya göre sırasıyla Hz. Muhammed, Hz. Ebubekir, Hz. Ömer, Hz. Osman, Hz. Ali, Hz. Hasan, Hz. Hüseyin, Hz. Hamza, Hz. Abbas, Hz. Fatıma, Hz. Hatice, Hz. Zeynelâbidin, Hz. Muhammed Bâkır, Hz. Cafer-i Sâdık, Hz. Musa Kâzım, Hz. Ali Rıza, Hz. Muhammed Takî, Hz. Ali Nakî, Hz. Hasan Askerî ve Hz. Muhammed Mehdî’yi öven şiirler yer almaktadır. Eserde, Hz. Muhammed ve akrabaları, dört halife ve on iki imam övgüsünün dışında özellikle yazmanın sayfa kenarlarında, vebadan kurtulmak için on iki imama dua etmenin fazileti, on iki imam ve âl-i âbâ övgüsü, iman ve taatin şeyhe farz olması, Hacı Bektaş Veli’ye övgü, silsilenâme, devriye, tarikat övgüsü, Yezîd’e lanet, Tevhid-İhlas suresi, Arafat'taki hacıların vasfı, imamet ve velayetin kıymeti, kerremallahu vechehu sırrı, Kerbela toprağı ve tarikat yolunun özellikleri gibi konuları ele alan şiirler de bulunmaktadır.
Tek konuya hasredilmiş bir övgü divanı olan Şevkî Dîvânı, sıfatların ardı ardına sıralanmasıyla yapılan tensîkü’s-sıfat sanatına dayalı bir övgü üslubuna sahiptir. Şairin övdüğü kişinin vasıflarını delillendirmek için sıklıkla ayet ve hadislere başvurması şiirlerdeki Arapça kelimelerin; bazı övgü sıfatlarının ve fiillerin Farsça karşılıklarını kullanması ise şiirlerdeki Farsça kelimelerin yoğunluğunu artırmıştır. Şiirlerde aruz kusurlarından ziyade şairin genellikle aruz kalıbına uydurmak için kelimelerin eklerinden ve bazen de kelimenin kendisinden feragat ettiği anlatım bozuklukları/eksiklikleri görülmektedir. Tüm bunlara rağmen ifadelerindeki samimiyetten hareketle şair içten bir dile sahiptir.
Klasik Türk edebiyatı geleneği içerisinde na′t divanları ile benzerlik gösteren Şevkî Dîvânı, birden fazla kişinin mürettep bir şekilde övgüsüne yer vermesi bakımından orijinallik göstermektedir. Eser, doktora tezi olarak çalışılmıştır (Ay 2022).
Şairin biyografisi için bk. "Şevkî, Mehmed Şevkî Efendi". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/sevki-mehmed-sevki-efendi
Eserden Örnekler
Nûr-ı vâhid nûr-ı Ahmed’le ′Aliyyü’l-Murtazâ
Cism-i vâhid cism-i Ahmed’le ′Aliyyü’l-Murtazâ
Nûrike nûri buyurdu lahmüke lahmi ana
Yek vücûddur ol Muhammedle ′Aliyyü’l-Murtazâ
Hazrete akreb mukarreb sınv-ı sıhriyyet kamu
Müntesib ana müseddidle ′Aliyyü’l-Murtazâ
Ente min nûri ile buyurdıı çün ente ahî
Tâ ki te′kîdi müekkedle ′Aliyyü’l-Murtazâ
Ol iki cismeyn-i nûreyn cismuke cismi dînin
Şevkî bir nûrdur o Ahmedle ′Aliyyü’l-Murtazâ (Ay 2022: 309-310)
Cenâb-ı Fâtımâ kübrâya mensûb
Hasan hulk-ı Rızâ kübrâya mensûb
Anun nâm-ı şerîfidür Hadîce
Hüseyn-i Kerbelâ kübrâya mensûb
Hüseyn-i Kerbelâ’nun sırr-ı zātı
Pes ol Zeyne’l-′abā kübrâya mensûb
Muhammed Bâkır u Ca′fer imâmân
Dahı Musâ’r-Rızâ kübrâya mensûb
Takiyyü ′Askerî Naķî Muhammed
O Mehdî zü-livâ kübrâya mensûb
Hüseynîdür bi-ceddin ′an-bi-ceddin
Bu ednâ Şevķiyâ kübrâya mensûb (Ay 2022: 353-354)
Kaynakça
Ak, Murat (2014). Na′lerin tasavvufî temelleri ve na’t mecmuaları (Süleymaniye Kütüphanesi Hamidiye Bölümü 1210,1211-tenkidli metin). Doktora Tezi. Konya: Selçuk Üniversitesi.
Ay, Sibel (2022). Mehmed Şevkî Dîvânı (Metin-İnceleme). Doktora Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem |
---|