DÎVÂN (SERMED)
şiirler
Sermed, Mehmed Sermed, İstanbullu (d. 1209/1794 - ö. 1264/1847)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Sermed’in bilinen tek eseri. Millî Kütüphanede (Nu. 1961 A 51) yer alan basmadaki nazım şekillerinin dağılımı şöyledir: 10 kaside, 51 gazel, 47 kıt'a, 7 nazm, 11 murabba, 2 terkib-bend, 1 tahmis, 7 matla, 7 müfred, 2 kısa mesnevi, 7 mısra ve 41 şarkı. Diğer basmadaki nazım şekilleri sayı bakımından  az bir farklılık göstermektedir. Divan, bir dibace ile başlamaktadır. Kasideler II. Mahmud, Sadrazam Reşid Paşa, Hekimbaşı Abdülhak Efendi, Darbhâne Müşiri Rıza Efendi Hazretleri, Ebniye-i Hâssa Müdürü Halîm Efendi için söylenmiştir. Kasidelerinde tüm bölümler yoktur ve kasideler medhiye ve hasbihal mahiyetinde olup tevhid, münacat gibi dinî içeriğe sahip değildir.

Gazeller, on dokuz harfte söylenmiş olup iki gazel nâ-tamamdır. Gazeller, âşıkane ve rindane olup Nedim ve Vâsıf’ın etkisi altındadır. Mesnevileri kısa olup biri II. Mahmud’a söylenmiş bir medhiyedir. Diğer mesnevisi de “nâme-i manzume” başlığını taşımakta olup aşk içeriklidir. Divan'daki tarihler dönem içinde vuku bulan çeşitli hadiselere, dönemin devlet yöneticileri veya devrin ileri gelenlerine; çeşitli makamlara gelen kişilere; doğum, vefat, evlenme, imar vb. pek çok hadiseye söylenmiş olup edebî bakımdan zayıftır.

Musammatlarında genel olarak âşıkane ve rindane konular yer almaktadır. Divan'da yer alan terkib-bendlerden ilki aşk konuludur, İkinci terkib-bend ise Nef'î’nin sâkînamesine yazılmış bir naziredir. Divan'daki ilk şiir murabba ile söylenmiş bir na'ttır. Murabba olarak yazılmış iki nasihatnameden birincisi Vâsıf’a nazire olarak kaleme alınmış olup bir kadının kızına evlenmemesini, ikinci nasihatname bir annenin oğluna evlilikten uzak durmasını öğütler. Abdülmecid’e yeni yılını tebrik ve II. Mahmud’un Merkez Efendi Tekkesi inşası üzerine düşürdüğü tarih de murabbadır. Murabba nazım şekliyle Vâsıf’ın iki, Nevres’in bir mısraı tanzim edilmiştir. Muhibbî’nin bir gazeli tahmis edilmiştir. Abdülmecid Han’a bir, II. Mahmud’a üç şarkı olmak üzere şarkıların dördü padişahlara sunulmuştur. Matla ve müfretlerin konusu da aşktır.

Sermed, Nedîm’in başlattığı ve Enderûnlu Vâsıf’ın sürdürdüğü çizgide mahallî çizgilerin yer aldığı zayıf bir takipçidir. Mahallîleşmenin tesiri ile halkın gündelik dilini şiirlerinde kullanmıştır ve bu bakımdan genel anlamda dili sadedir.  Kasidelerinde dil zaman zaman külfetlidir. Onda orijinal söylem ve hayaller azdır. Gazel ve şarkılarında Nedim’in, kasidelerinde ise Nef'î’nin tesiri görülür.

İki basma ve bir yazma olmak üzere üç nüshası vardır. Basma nüshalar, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Araştırma Merkezi Ktp. Dem. No. 50243,Tas. T811.31, SER: S) ve Millî Kütüphane 1961 A 51'de kayıtlıdır. Oldukça eksik olan yazma nüsha ise İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi İbnü'l-Emin Kit. 2537’de kayıtlıdır. Divan üzerine iki yüksek lisans çalışması yapılmıştır (Keskin 2000, Yıldız 2002).

Şairin biyografisi için bk. "Sermed, Mehmed Sermed, İstanbullu". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/sermed-mehmed-sermed-istanbullu


Eserden Örnekler


Gazel

Usandırmış iken rûzigârın cevri cânımdan

Temâyül umma gayrı ey gönül nev-res fidânımdan


Ne rütbe yandığım ol âfitâb-ı âlem-ârâya

Nümâyândır dehân-ı şu'le-i âteş-feşânımdan


Sipihri bî-karâr etmiş iken her nâlişim seyr et

Hazer kılmaz o meh-rû rûz u şeb âh u figânımdan


Bana nisbet gibi ağyâr ile yâr-ı cefâkârım

Nasıl reftâr ile dün geldi geçdi gitdi yanımdan


Ne gûne rû-be-rû takrîr-i hâl etdim ise Sermed

Nigâh-ı merhamet ben görmedim şûh-ı cihânımdan  (Yıldız 2002: 188).

Kaynakça


Keskin, İlyas (2000). Mehmed Sermed Hayatı, Edebî Kişiliği ve Dîvân’ının Metni. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Fatih Üniversitesi.

Yıldız, Serhat (2002). Sermed Divanı İnceleme-Metin. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi

Atıf Bilgileri


KIYÇAK, Özgür. "DÎVÂN (SERMED)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/divan-sermed-tees-1530. [Erişim Tarihi: 14 Aralık 2025].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 DİVANÇE (VÂZIH) Mustafâ Vâzıh Araş. Gör. Giyasi BABAARSLAN
Görüntüle
2 MEVRİDÜ’L-VÜSÛL FÎ MEVLİDİ’R-RESÛL (İBRÂHÎM ZİKRÎ) İbrâhîm Zikrî Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal
Görüntüle
3 ED-DÜRERÜ'L-MÜNTAHABÂTÜ'L-MENSÛRE FÎ ISLÂHİ'L-GALATÂTİ'L-MEŞHÛRE / GALATÂT-I HAFÎD EFENDİ Hafîd, Mehmed Hafîd Efendi Doç. Dr. Ramazan Ekinci
Görüntüle
4 TARÎKÜ'L-İHTİSÂR Nûrî, Osman Hanyevî Prof. Dr. Orhan Kurtoğlu
Görüntüle
5 TUHFETU SABRÎ AN-LİSÂNİ BULGARÎ Mehmed Sabrî Dr. Öğr. Üyesi Özkan Uz
Görüntüle
6 RAVZ-I VERD Şâkir, Ahmed Paşa Prof. Dr. Ramazan Sarıçiçek
Görüntüle
7 KENZ-İ FUSAHÂ (ABBAS KEMÂL EFENDİ) Abbas Kemâl Efendi, Kerküklü Diğer Öznur ÖZER
Görüntüle
8 DÎVÂN (ABDÎ) Abdî, Abdülkerîm Abdî Efendi Prof. Dr. Beyhan KESİK
Görüntüle
9 MEVLİD (ABDÎ) Abdî Doç. Dr. Hasan Kaya
Görüntüle
10 DÎVÂN (ABDÎ) Abdî, Şarkîkarahisarlı Dr. Hacer SAĞLAM
Görüntüle