Şemsî mahlasını kullanan Kâdirî şeyhlerinden Kayserili Seyyîd Mehmed Şemseddîn Efendi’nin (d. ? - ö. 1227/1812) dinî-tasavvufi şiirlerini topladığı eseri. Dîvân'ın müellif nüshasında 1 naat, 1 muvaşşah gazel, biri mütekerrir diğeri müzdevic 2 muhammes, 1 tesdis, 21 beyitlik bir mesnevi, 7 kıta, 4 tarih manzumesi, 10 müfred, biri Niyâzî-i Mısrî’ye diğeri Kâdirîhâne Şeyhi Şerîf Ahmed Efendi’ye olmak üzere 2 tahmis, 29 gazel ve 15 koşma bulunmaktadır. Nüshanın rivayet ettiği şiirlerin toplamı 73’tür. Şair, manzumelerinde mahlas olarak “Şemsî”yi kullanmakla beraber hece vezniyle söylediği iki şiirde kendisinden “Derviş Şemsî” olarak bahsetmektedir. Şemsî, şiirlerinde hem hece hem de aruz veznini bir arada kullanmıştır. Şairin aruz vezniyle söylediği şiirlerde vezin kusurları dikkat çekecek kadar fazladır.

Şemsî’nin, dinî-tasavvufi edebiyat geleneği içinde hazır bulduğu lügatle, biraz da tarikatını çevresine yaymak düşüncesiyle sade ve anlaşılır şiirler söylediği; Peygamber ve ehl-i beyt sevgisini, tevhid akidesini, tarikatının duyuş ve düşünüş prensiplerini, kıymet hükümlerini ve önemli şahsiyetlerini anlatmak; nefse uymanın yanlışlığını ifade etmek için nazmı bir vasıta olarak kullandığı görülür. Hemen bütün şiirlerinde tesadüf edilen ehl-i beyt ve Kâdirî tarikatı vurgusunu Şemsî’nin seyyidliğiyle ve mensubu olduğu meslekle izah kabildir. İlhamı ve şairlik istidadı tarikat mensubiyetinin emrinde olan şairin şiirlerinde tasavvuf sisteminin hemen bütün ıstılahlarına rastlamak mümkündür. Şairin tasavvufi neşveyi söze dönüştürebildiği beyitler hem anlam hem de ahenk bakımından diğer beyitlerden ayırt edilebilecek kadar güzeldir.

Şemsî’nin şu an için varlığından emin olunan tek eseri Dîvân'ın biri müellif hattı olmak üzere üç nüshası tespit edilebilmiştir. Müellif nüshası Rıfat Kütük’ün şahsi kütüphanesinde, ikinci nüsha Millî Kütüphane Yz A 8207’de, üçüncü nüsha ise Vatikan Kütüphanesi Türkçe El Yazmaları Vat. Turco 208/2’dedir. Bursalı Mehmed Tâhir (C. II, 263), şairin divanının mürettep olduğunu söylüyorsa da elimizdeki müellif hattı nüsha mürettep divan tertibine uymamaktadır. Millî Kütüphane nüshası 15 yapraktan ibaret olup hurûf-ı hecâya göre tertip edilmesine rağmen müellif nüshasından şiir sayısı bakımından bir hayli eksiktir. Vatikan nüshası, içinde bulunduğu mecmuanın 68_b-82_a yaprakları arasında olup şiir sayısı bakımında Millî Kütüphane nüshasına benzemektedir. İstinsah kaydı ve tarihi bulunmayan bu iki nüshada müellif nüshasında olmayan hiçbir manzume mevcut değildir.

Rıfat Kütük, Şemsî'yi ve eserini bir makale ile tanıtmış ve makalesinde şiirlerden örnekler de vermiştir (2008).

Şairin biyografisi için bk. "ŞEMSÎ, Seyyîd Mehmed Şemseddîn Efendi". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/semsi-seyyid-mehmed-semseddin-efendi