- Yazar Biyografisi (TEİS)
Sâmil, Enderunlu Recâî-zâde Mustafa Sâmil Efendi - Madde Yazarı: Doç. Dr. HALİL BATUR
- Eser Yazılış Tarihi:1257/1841-1842
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:19. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Divan
- Yayın Tarihi:15/05/2022
DÎVÂN (SÂMİL)
şiirlerSâmil, Enderunlu Recâî-zâde Mustafa Sâmil Efendi (d. ?/? - ö. 1256/1840)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Enderunlu Recâî-zâde Mustafa Sâmil Efendi'nin şiirlerinin yer aldığı eseri. Dîvân’da muhtelif nazım şekilleriyle yazılan 64 manzume yer almaktadır. Eserde 3 kaside, 14 musammat, 18 kıt’a, 13 gazel, 1 müstezat, 1 mesnevi, 11 müfret, 2 mısra ve 1 şarkı bulunmaktadır. Dîvân, murabba nazım şekli ile yazılmış birer münacat ve na’t ile başlayıp methiyeler ile devam etmiştir.
Methiyelerden sonra tarih manzumeleri yer almaktadır. Muhtelif nazım şekilleriyle yazılan toplam 19 tarih manzumesi yer almaktadır. Şairin bütün tarih manzumeleri başlıklıdır ve başlıkların çoğunda manzumenin kim için ve hangi amaçla yazıldığı ifade edilir. Sâmil’in tarih manzumeleri kudûm, cülûs, tebrik, ölüm, doğum ve kişisel hayat ile ilgilidir.
Tarih manzumelerinden sonra musammatlar yer almaktadır. Bu bölümde 1 terkîb-bend, 2 tercî-bend, 1 muhammes ve 3 tahmis bulunmaktadır. Tahmisler sırasıyla Medhî, Selîm ve Enver’in gazellerine yazılmıştır. Dîvân’da musammatlardan sonra şairin “Nâşidiye” ismini verdiği 50 bendlik bir murabba bulunmaktadır. Dîvân’da 13 gazel ve 1 de müstezat bulunmaktadır. Gazellerden sonra 1 şarkı, 5 kıt’a, 9 beyit ve 1 mısra bulunmaktadır.
Dîvân, Topkapı Sarayı Kütüphanesi’nde Y. 4040 numarada kayıtlıdır. Eser, 22 varaktan ibaret olup rik’a hattı ile yazılmıştır. Dîvân’ın sonunda verilen bilgiye göre eser, 1257/1841-1842 yılının sonunda bitirilmiştir.
Şairin biyografisi için bk. "Sâmil, Enderunlu Recâî-zâde Mustafa Sâmil Efendi". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/samil-enderunlu-recaizade-mustafa
Eserden Örnekler
Münâcât Be-Kâdî-i Hâcât
Ey Rabb-i arş-ı a’lâ
Yâ Rabbenâ zalemnâ
Ey vâhid ü tüvânâ
Yâ Rabbenâ zalemnâ
İtdüm şüru fıska
Gözim de vardı sıdka
Nefsim de geldi nutka
Yâ Rabbenâ zalemnâ
İçdüm nebîz temri
Belki müdâm hamrı
Bildüm harâm ü zehri
Yâ Rabbenâ zalemnâ
Malumun oldı hâlüm
Âsî vü pür-melâlüm
Bî-add benüm vebâlüm
Yâ Rabbenâ zalemnâ
Hep bende cürm ü noksan
Senden efendi gufrân
İhsân senden ihsân
Yâ Rabbenâ zalemnâ
İsyânum oldı efzûn
Nefs oldı gerçi memnûn
Defter günahla meşhûn
Yâ Rabbenâ zalemnâ
Sâmil hatâda her bâr
Sensin Rahîm ü Gaffâr
Lütfundan itme nâ-çâr
Yâ Rabbenâ zalemnâ
Târîh-i Cülûsiyye Berây-ı Şehenşâh-i Ümem Abdü’l-Mecîd Hân-ı Nâzımü’l-Âlem
Hidîv-i Cem-sipeh Abdü’l-Mecîd Hân dâver-i devrân
Binâ-yı şevketi dâim ola turdukca bu dünyâ
Taşırsa çarh Sâmil başda târîhim sezâ el-Hak
Cülûsın sa’d ide Abdü’l-Mecîd Hân bu dem Mevlâ (1255)
Gazel
Hüsnünün bâğında gördüm hûb bir hat bir de zülf
Sünbül ü şebbû gibi mergûb bir hat bir de zülf
Gör benefşe hattını kokla saçından feslegen
Çâr-ebrû tâzeden matlûb bir hat bir de zülf
Biri iki yüzli kâfirdür biri ejder-likâ
Mülk-i dilde şimdicek âşûb bir hat bir de zülf
Avrupa perçemle bir nev-hatta düşdi gönlümüz
Levh-i endîşemdedür mektûb bir hat bir de zülf
Her zülf-i dilbere bin cânla dil-besteyem
Sâmilâ indümde pek mahbûb bir hat bir de zülf (Batur vd. 2020: 451, 458, 485).
Kaynakça
Batur, Halil, Enes Yıldız (2020). "Recâîzâde Mustafa Sâmil Divançe’si". RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (20): 448-492.
Yıldız, Enes (2019). "Mustafa Sâmil Bey’in Tarih Manzumeleri". Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, (12-66): 218-233.
Yıldız, Enes (2018). "19. Yüzyıl Divan Şairi Mustafa Sâmil ve Divançesi" MİKAD, 2(2): 106-120.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | DİVANÇE (VÂZIH) | Mustafâ Vâzıh | Araş. Gör. Giyasi BABAARSLAN |
Görüntüle | ||
2 | MEVRİDÜ’L-VÜSÛL FÎ MEVLİDİ’R-RESÛL (İBRÂHÎM ZİKRÎ) | İbrâhîm Zikrî | Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal |
Görüntüle | ||
3 | ED-DÜRERÜ'L-MÜNTAHABÂTÜ'L-MENSÛRE FÎ ISLÂHİ'L-GALATÂTİ'L-MEŞHÛRE / GALATÂT-I HAFÎD EFENDİ | Hafîd, Mehmed Hafîd Efendi | Doç. Dr. Ramazan Ekinci |
Görüntüle | ||
4 | TARÎKÜ'L-İHTİSÂR | Nûrî, Osman Hanyevî | Prof. Dr. Orhan Kurtoğlu |
Görüntüle | ||
5 | TUHFETU SABRÎ AN-LİSÂNİ BULGARÎ | Mehmed Sabrî | Dr. Öğr. Üyesi Özkan Uz |
Görüntüle | ||
6 | RAVZ-I VERD | Şâkir, Ahmed Paşa | Prof. Dr. Ramazan Sarıçiçek |
Görüntüle | ||
7 | KENZ-İ FUSAHÂ (ABBAS KEMÂL EFENDİ) | Abbas Kemâl Efendi, Kerküklü | Diğer Öznur ÖZER |
Görüntüle | ||
8 | DÎVÂN (ABDÎ) | Abdî, Abdülkerîm Abdî Efendi | Prof. Dr. Beyhan KESİK |
Görüntüle | ||
9 | MEVLİD (ABDÎ) | Abdî | Doç. Dr. Hasan Kaya |
Görüntüle | ||
10 | DÎVÂN (ABDÎ) | Abdî, Şarkîkarahisarlı | Dr. Hacer SAĞLAM |
Görüntüle |