DÎVÂN (SÂMİL)
şiirler
Sâmil, Enderunlu Recâî-zâde Mustafa Sâmil Efendi (d. ?/? - ö. 1256/1840)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Enderunlu Recâî-zâde Mustafa Sâmil Efendi'nin şiirlerinin yer aldığı eseri. Dîvân’da muhtelif nazım şekilleriyle yazılan 64 manzume yer almaktadır. Eserde 3 kaside, 14 musammat, 18 kıt’a, 13 gazel, 1 müstezat, 1 mesnevi, 11 müfret, 2 mısra ve 1 şarkı bulunmaktadır. Dîvân, murabba nazım şekli ile yazılmış birer münacat ve na’t ile başlayıp methiyeler ile devam etmiştir.

Methiyelerden sonra tarih manzumeleri yer almaktadır. Muhtelif nazım şekilleriyle yazılan toplam 19 tarih manzumesi yer almaktadır. Şairin bütün tarih manzumeleri başlıklıdır ve başlıkların çoğunda manzumenin kim için ve hangi amaçla yazıldığı ifade edilir. Sâmil’in tarih manzumeleri kudûm, cülûs, tebrik, ölüm, doğum ve kişisel hayat ile ilgilidir.

Tarih manzumelerinden sonra musammatlar yer almaktadır. Bu bölümde 1 terkîb-bend, 2 tercî-bend, 1 muhammes ve 3 tahmis bulunmaktadır. Tahmisler sırasıyla Medhî, Selîm ve Enver’in gazellerine yazılmıştır. Dîvân’da musammatlardan sonra şairin “Nâşidiye” ismini verdiği 50 bendlik bir murabba bulunmaktadır. Dîvân’da 13 gazel ve 1 de müstezat bulunmaktadır. Gazellerden sonra 1 şarkı, 5 kıt’a, 9 beyit ve 1 mısra bulunmaktadır.

Dîvân, Topkapı Sarayı Kütüphanesi’nde Y. 4040 numarada kayıtlıdır. Eser, 22 varaktan ibaret olup rik’a hattı ile yazılmıştır. Dîvân’ın sonunda verilen bilgiye göre eser, 1257/1841-1842 yılının sonunda bitirilmiştir.

Şairin biyografisi için bk. "Sâmil, Enderunlu Recâî-zâde Mustafa Sâmil Efendi". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/samil-enderunlu-recaizade-mustafa 

Eserden Örnekler


Münâcât Be-Kâdî-i Hâcât

Ey Rabb-i arş-ı a’lâ

Yâ Rabbenâ zalemnâ

Ey vâhid ü tüvânâ

Yâ Rabbenâ zalemnâ


İtdüm şüru fıska

Gözim de vardı sıdka

Nefsim de geldi nutka

Yâ Rabbenâ zalemnâ


İçdüm nebîz temri

Belki müdâm hamrı

Bildüm harâm ü zehri

Yâ Rabbenâ zalemnâ


Malumun oldı hâlüm

Âsî vü pür-melâlüm

Bî-add benüm vebâlüm

Yâ Rabbenâ zalemnâ


Hep bende cürm ü noksan

Senden efendi gufrân

İhsân senden ihsân

Yâ Rabbenâ zalemnâ


İsyânum oldı efzûn

Nefs oldı gerçi memnûn

Defter günahla meşhûn

Yâ Rabbenâ zalemnâ


Sâmil hatâda her bâr

Sensin Rahîm ü Gaffâr

Lütfundan itme nâ-çâr

Yâ Rabbenâ zalemnâ 


Târîh-i Cülûsiyye Berây-ı Şehenşâh-i Ümem Abdü’l-Mecîd Hân-ı Nâzımü’l-Âlem

Hidîv-i Cem-sipeh Abdü’l-Mecîd Hân dâver-i devrân

Binâ-yı şevketi dâim ola turdukca bu dünyâ


Taşırsa çarh Sâmil başda târîhim sezâ el-Hak

Cülûsın sa’d ide Abdü’l-Mecîd Hân bu dem Mevlâ (1255)


Gazel

Hüsnünün bâğında gördüm hûb bir hat bir de zülf

Sünbül ü şebbû gibi mergûb bir hat bir de zülf


Gör benefşe hattını kokla saçından feslegen

Çâr-ebrû tâzeden matlûb bir hat bir de zülf


Biri iki yüzli kâfirdür biri ejder-likâ

Mülk-i dilde şimdicek âşûb bir hat bir de zülf


Avrupa perçemle bir nev-hatta düşdi gönlümüz

Levh-i endîşemdedür mektûb bir hat bir de zülf


Her zülf-i dilbere bin cânla dil-besteyem

Sâmilâ indümde pek mahbûb bir hat bir de zülf (Batur vd. 2020: 451, 458, 485).

Kaynakça


Batur, Halil, Enes Yıldız (2020). "Recâîzâde Mustafa Sâmil Divançe’si". RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (20): 448-492.

Yıldız, Enes (2019). "Mustafa Sâmil Bey’in Tarih Manzumeleri". Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, (12-66): 218-233.

Yıldız, Enes (2018). "19. Yüzyıl Divan Şairi Mustafa Sâmil ve Divançesi" MİKAD, 2(2): 106-120.


Atıf Bilgileri


BATUR, HALİL. "DÎVÂN (SÂMİL)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/divan-samil. [Erişim Tarihi: 23 Kasım 2024].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 DİVANÇE (VÂZIH) Mustafâ Vâzıh Araş. Gör. Giyasi BABAARSLAN
Görüntüle
2 MEVRİDÜ’L-VÜSÛL FÎ MEVLİDİ’R-RESÛL (İBRÂHÎM ZİKRÎ) İbrâhîm Zikrî Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal
Görüntüle
3 ED-DÜRERÜ'L-MÜNTAHABÂTÜ'L-MENSÛRE FÎ ISLÂHİ'L-GALATÂTİ'L-MEŞHÛRE / GALATÂT-I HAFÎD EFENDİ Hafîd, Mehmed Hafîd Efendi Doç. Dr. Ramazan Ekinci
Görüntüle
4 TARÎKÜ'L-İHTİSÂR Nûrî, Osman Hanyevî Prof. Dr. Orhan Kurtoğlu
Görüntüle
5 TUHFETU SABRÎ AN-LİSÂNİ BULGARÎ Mehmed Sabrî Dr. Öğr. Üyesi Özkan Uz
Görüntüle
6 RAVZ-I VERD Şâkir, Ahmed Paşa Prof. Dr. Ramazan Sarıçiçek
Görüntüle
7 KENZ-İ FUSAHÂ (ABBAS KEMÂL EFENDİ) Abbas Kemâl Efendi, Kerküklü Diğer Öznur ÖZER
Görüntüle
8 DÎVÂN (ABDÎ) Abdî, Abdülkerîm Abdî Efendi Prof. Dr. Beyhan KESİK
Görüntüle
9 MEVLİD (ABDÎ) Abdî Doç. Dr. Hasan Kaya
Görüntüle
10 DÎVÂN (ABDÎ) Abdî, Şarkîkarahisarlı Dr. Hacer SAĞLAM
Görüntüle