DÎVÂN (SA'DÎ ÇELEBİ)
şiirler
Sa‘dî Çelebi, Hâfız-zâde Seyyid Mehmed (d. ?/?-ö. 1105/1693)

ISBN: 978-9944-237-87-1



Sa‘dî Çelebi’nin şiirlerini ihtiva eden eseridir. Tezkireler ve diğer kaynaklar onun önemli bir divan şairi olduğunu söylerler (el-Bagdâdî 1951: 304; Sâlim 2407: 261, 262; Özcan 1989: 79). Dîvân hacim bakımından küçük, fakat şekil ve muhtevaca zengindir. Eserdeki şiirler alışılmış divan tertibindedir. Türkçe şiirler; başta 2 rubaî, sonra 12 kaside, 125 gazel, 40 rubaî, 2 tarih ve 1 manzum mektup şeklindedir. Ayrıca Arapça 1 şiir; Farsça 16 gazel, farklı formda Farsça 8 şiir de Dîvân’da yer almaktadır. Rubaî vezinleri hariç 10 farklı vezin başarılı bir şekilde kullanılmıştır. Na'tlar dışında kalan kasideler başlıksız olup bazılarının kimlere sunulduğu açıkça belirtilmemiştir. Gazeller genellikle 5 beyittir. Şair kendine has bir tarz geliştirme gayreti içindedir. Bu gayretini, “Libâs-ı tâze ey Sa‘dî yaraşdı şâhid-i nazma / Neşât-ı ‘îd ile nâ-güfte bir tarh-ı cedîd etdik (Esir 2013: 183)” şeklinde dile getirmiştir. Ancak onun divan şiirinin bilinen kalıplarının dışına çıktığı söylenemez. Sa‘dî Çelebi’nin, Dîvân’ı ile hak ettiği üne kavuşamadığı söylenebilir.

Dîvân neşredilmiştir (Esir 2013: 372).

Şairin biyografisi için bk. “Sa’dî Çelebi, Hâfız-zâde Seyyid Mehmed”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/sadi-celebi-hafizzade-seyyid-mehmed

Eserden Örnekler


Na’t-ı Resûl ‘Aleyhi’s-selâm

Zebân-ı kilkim olunca güher-nisâr-ı şeref

Olur sühan güher-i gûş-ı iftihâr-ı şeref


Eger ser-i kalemim olsa katre-rîz-i midâd

Olurdu noktası hâl-i leb-i ‘izâr-ı şeref


Kümeyt-i hâmeme oldukça ruhsat-ı cünbîş

Eder bu sâha-i ma’nâyı pür gubâr-ı şeref


Sürûd-ı sâmi’a zîb-i sarîr-i kilkimdir

Sadâ-yı mutrib-i ser-bezm-i i’tibâr-ı şeref


Resîdedir kalemimden riyâz-ı ‘âlemde

Şükûfe-i çemen-i feyz ü berg ü bâr-ı şeref


Çekîdedir o zülâl-i sühan ki hâmemden

Olur hadîka-i âfâka çeşmesâr-ı şeref


Bu gûne nakş-ı mübâhât u ibtihâcı n’ola

Nümûde eylese kilk-i suver nigâr-ı şeref


Kemîne ‘abd-i senâ-hânıdır hemîşe eder

Medîha-sencî-i evsâf-ı şehriyâr-ı şeref


Bülend-pâye cenâb-ı Muhammed-i ‘Arabî

Sipihr-i a’zam-ı dergâhıdır medâr-ı şeref


Şeh-i gürûh-ı rüsül yekketâz-ı sahn-ı kemâl

Zahîr-i leşker-i İslâm u şehsüvâr-ı şeref


‘Azîz-i taht-nişîn-i kalem-rev-i ikbâl

Ki midhatiyle eder hâme kesb-i kâr-ı şeref


Şehinşeh-i haşem-ârâ-yı kişver-i melekût

Ki nâmına okunur hutbe-i diyâr-ı şeref


Yegâne şâh-ı serîr-i kerem ki olmuşdur

Vücûd-ı eşrefi bâdî-i iştihâr-ı şeref


Hıdîv-i ‘âlem-i ‘ulvî Resûl-i bâ-temkîn

Ki intisâb makâmıyladır vakâr-ı şeref


Huceste nahl-i ser-efrâz-ı ravza-i rahmet

Ki pây-bûsunu etmekte cûybâr-ı şeref (Esir 2013: 110-112).


Gazel

O mehe figân u âhım eser eylemez mi âyâ

Bu esîr-i şâm-ı hicre nazar eylemez mi âyâ


Reh-i bâg-ı kûyu üzre tenimi gubâr etdim

O civân-ı serv-i kâmet güzer eylemez mi âyâ


Dil-i zâr bülbül-âsâ bu kadar figânlar eyler

O güle nesîm-i hoş-dem haber eylemez mi âyâ


Bize dâmen-i cefâsın yine vakf-ı cünbiş etdi

Felek âteş-i dilimden hazer eylemez mi âyâ


Göricek bu şi’ri Sa’dî yine kân-ı nazm olanlar

Bu zemîn-i nevde bezl-i güher eylemez mi âyâ (Esir 2013:145).


Kaynakça


Esir, H. Ali (2013). XVII. Yüzyıl Şairlerinden Hâfız-zâde Seyyid Mehmed Sa’dî Çelebi ve Dîvânı (İnceleme-Tenkitli Metin-İndeks-Sözlük-Tıpkıbasım)Rize: Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Yay.

İsmail Paşa el-Bagdâdî (1951). Hediyetü'l-‘Ârifîn Esmâ'ü'l-Muellifîn ve Âsârü'l-Musannifîn. C. 1-2. İstanbul: Maarif Vekâleti Matbaası.

Sa'dî Çelebi. Dîvân-ı Hâfız-zâde Sadî Çelebi. İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi. TY 617.

Sa'dî Çelebi. Divan-ı Sadî. Fatih Millet Kütüphanesi. Ali Emiri Efendi. Manzum 207.

Sâlim. Tezkire-i Şuarâ-yı Sâlim Efendi. İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi. TY 2407. 

Şeyhî Mehmed Efendi (1989). Vakâyi‘ü'l-Fuzalâ-Şaka’ik-i Nu‘mâniye ve Zeyilleri-4. (Neşr. Abdülkadir Özcan). C. 2-3. İstanbul: Çağrı Yay.

Atıf Bilgileri


ESİR, Hasan Ali. "DÎVÂN (SA'DÎ ÇELEBİ)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/divan-sadi-celebi. [Erişim Tarihi: 27 Nisan 2025].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 CÂM-I GÎTÎ-NÜMÂ TERCÜMESİ (SA’DÎ ÇELEBİ) Sa‘dî Çelebi, Hâfız-zâde Seyyid Mehmed Prof. Dr. Hasan Ali ESİR
Görüntüle
2 LEMEZÂT-I HULVİYYE EZ LEMEÂT-I ULVİYYE (MAHMUD CEMALEDDİN HULVÎ) Mahmud Cemaleddin el-Hulvî Diğer Özlem Şamlı
Görüntüle
3 AHBÂRÜ’L-'İBER (ZA’ÎFÎ, MUHAMMED) Za'îfî, Muhammed Dr. Necmiye Özbek Arslan
Görüntüle
4 KIRK HADİS TERCÜMESİ (FEYZÎ-İ KEFEVÎ) Feyzî-i Kefevî Prof. Dr. Adem Ceyhan
Görüntüle
5 ZÜBDETÜ'N-NESÂYİH VE UMDETÜ'T-TEVÂRÎH (IYÂNÎ) Iyânî, Cafer Iyânî Bey Prof. Dr. Osman Ünlü
Görüntüle
6 RÂZ-NÂME FÎ MENÂKIBİ'L-ULEMÂ VE'L-MEŞÂYİH VE'L-FUZELÂ (KEFEVÎ HÜSEYİN) Kefevî, Hüseyin ismail Aksoyak
Görüntüle
7 ES-SEYFÜ'L-MESLÛLÜ FÎ ŞERHİ'R-RESÛLİ (MUSTAFA b. BÂLÎ) Mustafa b. Bâlî Araş. Gör. Oğuzhan Et
Görüntüle
8 HADÎS-İ ŞERÎFLER MECMUASI (MUSTAFÂ b. BÂLÎ) Mustafâ b. Bâlî Araş. Gör. Oğuzhan Et
Görüntüle
9 HÂŞİYE ALÂ ŞERHİ MİFTÂH (MUSTAFA b. BÂLÎ) Mustafâ bin Bâlî Araş. Gör. Oğuzhan Et
Görüntüle
10 TUHFE-İ ŞEMSÎ (ŞEMSÎ) Şemsî, İsfendiyar-zâde Şemsî Ahmed Paşa Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
11 KARAMAN-NÂME (ŞİKÂRÎ) Şikârî Araş. Gör. Mizan Coşkun Özgür
Görüntüle