- Yazar Biyografisi (TEİS)
Rehâyî, Kalaycı-zâde Mustafa Rehâyî Efendi - Madde Yazarı: Doç. Dr. İbrahim Sona
- Eser Yazılış Tarihi:?
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:17. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Divan
- Yayın Tarihi:28/09/2022
DÎVÂN (REHÂYÎ)
şiirlerRehâyî, Kalaycı-zâde Mustafa Rehâyî Efendi (d. ?/? - ö. 1109 -10/1698)
ISBN: 978-9944-237-87-1
17. yüzyıl şairlerinden Kalaycı-zâde Mustafa’nın eseri. Şair hakkında Safâyî ve Sâlim tezkirelerinde bilgi bulunmaktadır (İpekten vd. 1988: 377). Yazma Divanlar Kataloğu’nda, Ruhâyî olarak kaydedilen şairin divanı İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi 663’te (Divanlar Kataloğu, 1959, 524) gösterilmesine rağmen yazma nüshası bulunamamıştır. Eserin fotokopisi Ankara Milli Kütüphane’deki Mikrofilm Arşivi 1111’dedir.
Üzerinde yapılan yüksek lisans çalışmasına göre eserde 3 kaside, 1 terkib-bend, 1 terci-bend, 2 muhammes, biri müstezad olmak üzere 86 Türkçe gazel, 1 Farsça gazel, on biri tarih kıt’ası toplam 15 kıt’a, 2 rubai, 2 nazm ve sekizi tarih düşürme, üçü Farsça toplam 20 müfred bulunmaktadır.
Sâlim’e göre çerb-zebân u şîrîn-sühan (İnce, 2005, 376) olan Rehâyî’nin, Safâyî’ye göre eş’arı hûb ve güftârı mergûbdur (Çapan 2005: 238). Müstakimzâde’nin, Kalaycızâde’nin mahlası demekle yetindiği Rehâyî’nin 17. yy.ın farklı ekollerinin etkisi altında kaldığı görülmektedir. Şiirlerinde Necâtî’nin ismini anan ve Fehîm-i Kadîm’e bir naziresi bulunan şairin (Yerdemir 2007: 14) devrine göre sade kabul edilebilecek şiirlerinin yanında Sebk-i Hindî etkisini hissettiren şiirleri de bulunmaktadır.
Şairin dîvânı üzerine Fatih Yerdemir tarafından Ankara Milli Kütüphane’deki mikrofilm esas alınarak yüksek lisans tezi hazırlanmıştır (2007).
Şairin biyografisi için bk. "Rehâyî, Kalaycı-zâde Mustafa Rehâyî Efendi." Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/rehayi-kalaycizade-mustafa-rehayi
Eserden Örnekler
Gazel
Gam âşıka âşık gam-ı hicrâna münâsib
Dem dilbere dilber dem-i devrâna münâsib
Ruhsârı arak-rîz olıcak dirler o şûhun
Gül şebneme şebnem gül-i handâna münâsib
Hoşdur çemene sünbül ü sünbülle çemenzâr
Kâkül hata hat kâkül-i cânâna münâsib
Pür kılsa n’ola hûn-ı ciger şîşe-i çeşmüm
Mey sâgara sâgar mey-i rindâna münâsib
Mazmûn-nümâ olsa n’ola tab’-ı Rehâyî
Kân gevhere şâyân u güher kâna münâsib (Yerdemir 2007: 75-76).
Gazel
Rumûz-ı nükte-i la’l-i nigârı eyleyen tefhîm
Olur ol kimse elbet in’idâm-ı vuslata teslîm
Safâ-yı aşk-ı yâri görmeyen olmaz zebân-âver
Olur tûtî sühanver kim alur âyîneden ta’lîm
Aceb neymiş didüm bir demde bir âgâza gûş itdüm
Ki sordum bûselikden itmiş uşşâka o şeh taksîm
Ne gün togdı sere ol âfitâbum hâneme geldi
Ki ref’-i hâk idüp ben zerresine eyledi ta’zîm
Göz ü gönlü karâr u sabr u fikr ü cân u akl aldı
N’ola dirlerse ol mâha Rehâyî şâh-ı heft-iklîm (Yerdemir 2007: 111-112).
Kaynakça
Çapan, Pervin (2005). Mustafa Safâyî Efendi, Tezkire-i Safâyî (Nuhbetü’l-Âsâr min Fevâ’idi’l-Eş’âr) İnceleme-Metin-İndeks. Ankara: AKM Baş. Yay.
İnce, Adnan (2005). Tezkiretü’ş-Şu’arâ Sâlim Efendi. Ankara: AKM Baş. Yay.
İpekten, Haluk; Mustafa İsen, Recep Toparlı, Nacı Okçu, Turgut Karabey (1988). Tezkirelere Göre Divan Edebiyatı İsimler Sözlüğü. Ankara: Kültür ve Turizm Bak. Yay.
Komisyon (1959). İstanbul Kütüphaneleri Türkçe Yazma Divanlar Kataloğu. 2. C. İstanbul: Maarif Basımevi.
Rehâyî, Kalaycızâde Mustafa. Rehâyî Divanı. Ankara Milli Kütüphane Mikrofilm Arşivi 1111.
Yerdemir, Fatih (2007). Rehâyî Divanı İnceleme-Metin-Dizin. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
| # | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | LEMEZÂT-I HULVİYYE EZ LEMEÂT-I ULVİYYE (MAHMUD CEMALEDDİN HULVÎ) | Mahmud Cemaleddin el-Hulvî | Diğer Özlem Şamlı |
Görüntüle | ||
| 2 | AHBÂRÜ’L-'İBER (ZA’ÎFÎ, MUHAMMED) | Za'îfî, Muhammed | Dr. Necmiye Özbek Arslan |
Görüntüle | ||
| 3 | KIRK HADİS TERCÜMESİ (FEYZÎ-İ KEFEVÎ) | Feyzî-i Kefevî | Prof. Dr. Adem Ceyhan |
Görüntüle | ||
| 4 | ZÜBDETÜ'N-NESÂYİH VE UMDETÜ'T-TEVÂRÎH (IYÂNÎ) | Iyânî, Cafer Iyânî Bey | Prof. Dr. Osman Ünlü |
Görüntüle | ||
| 5 | RÂZ-NÂME FÎ MENÂKIBİ'L-ULEMÂ VE'L-MEŞÂYİH VE'L-FUZELÂ (KEFEVÎ HÜSEYİN) | Kefevî, Hüseyin | ismail Aksoyak |
Görüntüle | ||
| 6 | ES-SEYFÜ'L-MESLÛLÜ FÎ ŞERHİ'R-RESÛLİ (MUSTAFA b. BÂLÎ) | Mustafa b. Bâlî | Araş. Gör. Oğuzhan Et |
Görüntüle | ||
| 7 | HADÎS-İ ŞERÎFLER MECMUASI (MUSTAFÂ b. BÂLÎ) | Mustafâ b. Bâlî | Araş. Gör. Oğuzhan Et |
Görüntüle | ||
| 8 | HÂŞİYE ALÂ ŞERHİ MİFTÂH (MUSTAFA b. BÂLÎ) | Mustafâ bin Bâlî | Araş. Gör. Oğuzhan Et |
Görüntüle | ||
| 9 | TUHFE-İ ŞEMSÎ (ŞEMSÎ) | Şemsî, İsfendiyar-zâde Şemsî Ahmed Paşa | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
| 10 | KARAMAN-NÂME (ŞİKÂRÎ) | Şikârî | Araş. Gör. Mizan Coşkun Özgür |
Görüntüle |