Fodlacı-zâde lakabıyla tanınan Ahmed Râsim Efendi’nin şiirlerinin yer aldığı eseri. Dîvân’da 1 mesnevi, 181 gazel (6’sı musammat gazel), 8 murabba, 2 tahmis, 3 müseddes, 2 müstezad, 1 muhammes, 1 tesdis, 1 terci-bend ve 3 müfred olmak üzere 203 şiir bulunmaktadır. Dîvân’ın başında kısa bir mesnevi vardır. “Ahidnâme-i İlâhî” başlığıyla kaleme alınan mesnevide dünyanın, Hz. Âdem’in ve insanoğlunun yaratılışı, Hz. Muhammed’in peygamberliği, Allah’a imanın insanlara vazife olarak verilmesi ve dünya hayatında insanın dikkat etmesi gereken hususlar ele alınmaktadır. Konusundan da anlaşılacağı üzere “Ahidnâme” didaktik ve tasavvufi bir mesnevidir (Akbaş 2012: 49).

Dîvân’da yer alan gazeller ise umumiyetle dinî-tasavvufi niteliktedir. Klasik anlamda gazele çok az rastlanmaktadır. Ahmed Râsim’in musammatları da dinî-tasavvufi düşüncelerini aktaran şiirler olarak dikkat çekmektedir. Eserdeki 8 murabbadan üçü münacat, biri mevlid, bir diğeri hasb-i hâl; 3 müseddesten ilki hasb-i hâl, ikincisi na’t, üçüncüsü münacat; 2 müstezaddan biri şathiye diğeri na’t türündedir. Eserde ayrıca tesdis nazım şekliyle kaleme alınmış Elli Dört Farz konulu bir manzume de yer almaktadır. “Tesdîs-i Münâcâtü’l Erbaʿi ve Hamsîne Ferâiz” başlığını taşıyan bu manzume, muhteva bakımından elli dört farzı işleyen diğer eserlerle benzerlik göstermektedir. Söz konusu manzumede temelleri Kur’ân-ı Kerîm ve sahih hadislere dayanan, dinî-fıkhi ve ahlaki esaslar sıralanmıştır.

Nakşibendiyye ve Halvetiyye tarikatlarının büyüklerinden olan Ahmed Râsim, tasavvuf terminolojisine derin bir vukufiyeti olan mutasavvıf bir şairdir. Dîvân’ında yer alan hemen bütün şiirleri sufiyanedir. Şair birçok manzumesinde, bir mutasavvıf edası takınarak tasavvufi ıstılahları ve olguları terennüm etmiştir. Bazı şiirleri ile de İslam’ın esaslarını ve hükümlerini, tarikatın adap ve erkânını öğretme amacı gütmüştür.

Ahmed Râsim, şiirlerini zarif bir üslup ve sağlam bir dille kaleme almış, manaya önem vermiş, duygu ve düşüncelerini aktarma gayretiyle mısralarını titizlikle işlemiştir. Şiir tekniği hususunda da yeterli donanıma sahip olan şair, kafiye ve redifi son derece başarılı kullanmış, aruz veznini de çok az hatayla şiirlerine tatbik etmiştir.

Eserin üçü yurt dışında olmak üzere tespit edilebilen beş nüshası vardır. Nüsha bilgileri şu şekildedir: Mısır Millî Kütüphanesi Türkçe Yazmalar Bölümü, Talat 248 ve S 4463; Vatikan Kütüphanesi Türkçe Yazmalar Bölümü 237/1; Süleymaniye Kütüphanesi Hüdayi Efendi Bölümü 1371 (1272 yılında Elhâc Halil Taş Destgâhı’nda basımı yapılan nüsha); Millî Kütüphane Yazmalar Koleksiyonu 1868. Dîvân’ın yurt içi nüshalarından hareketle bir yüksek lisans çalışması yapılmıştır (Akbaş 2010).

Şairin biyografisi için bk. “Râsîm, Fodlacı-zâde Ahmet Râsim Efendi”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/rasim-fodlacizade-ahmet-rasim-efendi