- Yazar Biyografisi (TEİS)
Pertev Paşa, Seyyid Mehmed Said - Madde Yazarı: Bahir Selçuk
- Eser Yazılış Tarihi:1256/1840
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:19. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Divan
- Yayın Tarihi:25/05/2022
DÎVÂN (PERTEV PAŞA)
şiirlerPertev Paşa, Seyyid Mehmed Said (d. 1200/1785 - ö. 1253/1837)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Pertev Paşa’nın özellikle tarih manzumeleri ile öne çıkan ve ölümünden sonra İstanbul’da aynı yıl iki defa (1256/1840) basılan eseri. Üç bölümden oluşan matbu Divan'ın başında naatlar, ikinci bölümde tarih manzumeleri, üçüncü bölümde kaside, gazel, musammat ve diğer nazım şekilleri ile yazılmış manzumeler yer almaktadır. İlk bölümde muhammes nazım şekliyle bir Arapça na’t, gazel biçiminde Türkçe 2 na’t bulunmaktadır. “İbtidâ-yı Tevârîh” başlığı altında çoğunluğu kıt'a nazım şekli ile yazılmış 116 tarih manzumesi yer almaktadır. Farsça manzumelerin de yer aldığı Divan'ın yarısını oluşturan bu bölümde doğum, ölüm, tebrik, inşa, tamir gibi sebeplerle düşülmüş tarihler yer almaktadır. Bu bölümden sonra “İbtidâ-yı Gazeliyyât” başlığı altında gazeller ve diğer nazım şekilleri ile yazılmış şiirler yer almaktadır. Gazel, kaside ve musammatların kafiye harfine göre bir arada bulunduğu bu bölümde 66 gazel, 3 kaside; bir müstezâd, 13 musammat (5 şarkı, murabba, 2 muhammes, 2 tahmîs, 2 muaşşer, on ikili), kıt'a ve gazel biçiminde kafiyeli 9’u Farsça 16 manzume ve 16 beyit bulunmaktadır.
Divan'da özellikle II. Mahmûd’un yaptırdığı cami, çeşme ve kışlalara düşülen tarihler yoğunluktadır. Tarih manzumeleri şairin devrin olaylarına bakış açısını ve çevresini yansıtma açısından önem arz etmektedir. Gazellerde daha çok, Nâbî, Râgıb Paşa, Vâsıf ve Fehîm etkisi hissedilmektedir. Gazel ve şarkılarda mahalli unsurlara sıkça rastlanmaktadır (Kocatürk 1970: 597).
130 sayfadan oluşan matbu Divan'ın son sayfasındaki notta eserin İstanbul’da 1256/1840 tarihinde iki defa basıldığı anlaşılmaktadır. Divan'ın basım tarihi ile ilgili ilk baskının sonunda 3, ikinci baskının sonunda 4 tarih manzumesi yer almaktadır. Divan'ın muhtemelen matbu nüshasından hareketle istinsah edildiği anlaşılan yazma nüshalar İstanbul Üniversitesi Kütüphanesinde bulunmaktadır.
Pertev Paşa üzerine Özhan Kapıcı (2006) tarafından bir yüksek lisans çalışması yapılmıştır. Mehmet Şerif Azarkan (2013) tarafından Mehmed Said Pertev Paşa Divanı (Transkripsiyon ve Tahlil) başlıklı bir çalışma yapılmışsa da bu divanın isim benzerliği bulunan Muvakkit-zâde Mehmed Pertev’e ait olduğu anlaşılmaktadır (Yörür 2019: 368).
Şairin biyografisi için bk. "Pertev Paşa, Seyyid Mehmed Said". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/pertev-pasa-seyyid-mehmed-said
Eserden Örnekler
Şarkı
Güller açıldı geldi yaz
Bülbüller oldu nağme-sâz
Dil-besteler eyler niyâz
Gül-zâra gel ey serv-i nâz
Gül goncasın açıl biraz
Sensin gül-i bâğ-ı merâm
Sensiz bana gülşen harâm
Reftâra gel eyle hırâm
Gül-zâra gel ey serv-i nâz
Gül goncasın açıl biraz
Bülbül gülün nâlendesi
Gül hüsnünün şermendesi
Gül aşkının efkendesi
Gül-zâra gel ey serv-i nâz
Gül goncasın açıl biraz
Ruhsâr-ı alin lâle-zâr
Hatt-ı izârın nev-bahâr
Pertev senin’çün zâr zâr
Gül-zâra gel ey serv-i nâz
Gül goncasın açıl biraz (Dîvân-ı Pertev 1256/1840: 90)
Gazel
Geldik diyâr-ı gurbete kaldı vatan ırağ
Kuhsâra düşdü murğ-ı dil oldu çemen ırağ
Kande tabîb kande biz ey derd-i aşk-ı yâr
Git bâri sen de ol dahı bî-çâreden ırağ
Yâ Rab o gonca-femle kavuşmazsam istemem
Olsun bahâr uzağ u gül yâsemen ırağ
Ol gül-bedenle aramıza kimse girmesin
Ol sıkça sıkça sen dahı ey pîrehen ırağ
Kurb-ı veliyy-i ni’mete Pertev cihân fedâ
Tâ ki cihânda ola cândan beden ırağ (Dîvân-ı Pertev 1256/1840: 93).
Kaynakça
Azarkan, Mehmed Şerif (2013). Mehmed Said Pertev Paşa Divanı (Transkripsiyon ve Tahlil). Yüksek Lisans Tezi. Diyarbakır: Dicle Üniversitesi.
Dîvân-ı Pertev (1256/1840). İstanbul: Matbaa-i Bâb-ı Hazret-i Seraskeriyye.
Dîvân-ı Pertev. İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi. IUNEK Türkçe Yazma. 894.35-1 (NEKTY03355).
Findley, Carter Vaughn (2007). “Pertev Mehmed Said Paşa”. İslam Ansiklopedisi. C.6. İstanbul: TDV Yay.
Kapıcı, Özhan (2006). Tanzimat Yolunda Bir Osmanlı: Mehmet Sâid Pertev Paşa (1785-1837). Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi.
Kocatürk, Vasfi Mahir (1970). Türk Edebiyatı Tarihi. Ankara: Edebiyat Yayınevi.
Ünver, İsmail (1988). “Pertev Paşa”. Büyük Türk Klasikleri. C.8. Ankara: Ötüken-Söğüt Yay. 133-136.
Yörür, Ali (2019). “Pertev Mehmed Sa’îd Paşa’nın Dîvânı Üzerine”. TURAN-SAM. 11. (42): 367-373.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | KURU KAFA (PERTEV PAŞA) | Pertev Paşa, Seyyid Mehmed Said | Bahir Selçuk |
Görüntüle | ||
2 | DİVANÇE (VÂZIH) | Mustafâ Vâzıh | Araş. Gör. Giyasi BABAARSLAN |
Görüntüle | ||
3 | MEVRİDÜ’L-VÜSÛL FÎ MEVLİDİ’R-RESÛL (İBRÂHÎM ZİKRÎ) | İbrâhîm Zikrî | Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal |
Görüntüle | ||
4 | ED-DÜRERÜ'L-MÜNTAHABÂTÜ'L-MENSÛRE FÎ ISLÂHİ'L-GALATÂTİ'L-MEŞHÛRE / GALATÂT-I HAFÎD EFENDİ | Hafîd, Mehmed Hafîd Efendi | Doç. Dr. Ramazan Ekinci |
Görüntüle | ||
5 | TARÎKÜ'L-İHTİSÂR | Nûrî, Osman Hanyevî | Prof. Dr. Orhan Kurtoğlu |
Görüntüle | ||
6 | TUHFETU SABRÎ AN-LİSÂNİ BULGARÎ | Mehmed Sabrî | Dr. Öğr. Üyesi Özkan Uz |
Görüntüle | ||
7 | RAVZ-I VERD | Şâkir, Ahmed Paşa | Prof. Dr. Ramazan Sarıçiçek |
Görüntüle | ||
8 | KENZ-İ FUSAHÂ (ABBAS KEMÂL EFENDİ) | Abbas Kemâl Efendi, Kerküklü | Diğer Öznur ÖZER |
Görüntüle | ||
9 | DÎVÂN (ABDÎ) | Abdî, Abdülkerîm Abdî Efendi | Prof. Dr. Beyhan KESİK |
Görüntüle | ||
10 | MEVLİD (ABDÎ) | Abdî | Doç. Dr. Hasan Kaya |
Görüntüle | ||
11 | DÎVÂN (ABDÎ) | Abdî, Şarkîkarahisarlı | Dr. Hacer SAĞLAM |
Görüntüle |